Loading AI tools
bułgarski filozof i polityk, 2. prezydent Bułgarii (1990–1997) Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Żelu Mitew Żelew, bułg. Желю Митев Желев (ur. 3 marca 1935 w Weselinowie[1], zm. 30 stycznia 2015[2] w Sofii) – bułgarski filozof i polityk, dysydent, założyciel Związku Sił Demokratycznych (SDS), w latach 1990–1997 prezydent Bułgarii.
Data i miejsce urodzenia |
3 marca 1935 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
30 stycznia 2015 |
Prezydent Bułgarii | |
Okres |
od 1 sierpnia 1990 |
Przynależność polityczna | |
Wiceprezydent |
Atanas Semerdżiew |
Poprzednik |
Nikołaj Todorow (p.o.) |
Następca | |
Przewodniczący Związku Sił Demokratycznych | |
Okres |
od 7 grudnia 1989 |
Przynależność polityczna | |
Następca | |
Odznaczenia | |
W 1958 ukończył studia filozoficzne na Uniwersytecie Sofijskim im. św. Klemensa z Ochrydy (1958). Był aktywistą bułgarskiego Komsomołu i członkiem Bułgarskiej Partii Komunistycznej. W latach 1961–1964 pracował na macierzystej uczelni. Został pozbawiony pracy i wykluczony z partii za krytykę dogmatów filozofii marksistowskiej, przez kilka lat pozostawał bez stałego zatrudnienia. W 1974 uzyskał stopień kandydata nauk. W 1975 podjął zatrudnienie w Instytucie Kultury, w latach 1977–1982 kierował jedną z sekcji[1]. W 1982 opublikował książkę Faszizmyt (język pol. Faszyzm), ukończoną już w 1967[3]. Kilka tygodni później władze zdecydowały o jej wycofaniu ze sprzedaży z powodu nasuwających się porównań z komunizmem, do tego czasu rozprowadzono jednak około 60% z dziesięciotysięcznego nakładu[3].
W 1988 był jednym ze współzałożycieli organizacji „Kłub za podkrepa na głasnostta i preustrojstwoto” (nawiązującej nazwą do radzieckiej pieriestrojki), wraz z nią działał na rzecz odsunięcia Todora Żiwkowa od władzy. W grudniu 1989 został przewodniczącym nowo powstałego Związku Sił Demokratycznych, zrzeszającego ugrupowania i ruchy opozycyjne. W 1990 został posłem do konstytuanty. Przewodniczył reprezentacji SDS w trakcie rozmów tzw. okrągłego stołu[1].
1 sierpnia 1990 parlament powołał go na urząd prezydenta Bułgarii[1]. W 1992 kandydował w pierwszych bezpośrednich wyborach prezydenckich w parze z Błagą Dimitrową jako kandydatką na wiceprezydenta. W pierwszej turze uzyskali około 44,7% głosów, zwyciężając w drugiej turze głosowania z poparciem 52,9% głosujących[4]. W 1993 doszło do konfliktu prezydenta z macierzystym ugrupowaniem na tle wspierania przez niego rządu Lubena Berowa. Z tego samego powodu w 1993 do dymisji podała się wiceprezydent Błaga Dimitrowa[5]. W 1996 nie uzyskał nominacji ze strony SDS i nie ubiegał się o reelekcję[1]. Pięcioletnią kadencję zakończył 22 stycznia 1997[6].
W 1997 wspierane przez niego ugrupowanie liberalne poniosło porażkę w wyborach parlamentarnych. Żelu Żelew założył własną fundację, działał też w Międzynarodówce Liberalnej. Przewodniczył think tankowi skupiającemu polityków z krajów bałkańskich[1].
Otrzymał odznaczenia państwowe, w tym francuskie, hiszpańskie, portugalskie i wenezuelskie, odznaczony również Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (1994)[7] oraz Orderem 8 Września (2010)[8]. Wyróżniony ośmioma doktoratami honoris causa przyznanymi przez uczelnie z siedmiu krajów.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.