Rozum

Rozum – zdolność myślenia, analizowania, wyciągania wniosków, uczenia się; w potocznej mowie także mózg.

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Mózg

B

• Bieda temu, kto zadowolony jest z siebie: taki człowiek nigdy nie nabędzie rozumu.
  • Autor: Nikołaj Gogol
  • Zobacz też: człowiek

• Bóg, dając niektórym rozum, powinien do niego dołączyć instrukcję obsługi.
  • Autor: Sławomir Kuligowski

• By rozum był przy młodości.
  • Autor: Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich

C

• Co głowa to rozum, co rozum to głowa,
  I woda sodowa, i woda sodowa.
  • Autor: Jan Brzechwa, Palcem w bucie. Woda sodowa, 1947

• Co jest rozumne, jest rzeczywiste; a co jest rzeczywiste, jest rozumne.
  • Autor: Georg Wilhelm Friedrich Hegel
  • Źródło: Mała księga cytatów, Halina Lipiec (red.), Oficyna Wydawnicza STON I, Radom 1994, ISBN 8390113228, s. 146.

• Czyż nie wiesz, mój synu, jako mało trzeba rozumu do rządzenia światem?
  • Autor: papież Juliusz III do mnicha portugalskiego

D

• Daj głupiemu tysiąc rozumów, a on będzie wolał swój własny.
  • Opis: przysłowie arabskie
  • Zobacz też: głupiec

• Długa jest droga wiodąca od rozumu do serca.
  • Autor: Gottfried Wilhelm Leibniz

• Dwie przesady: wykluczyć rozum, przyjmować tylko rozum.
  • Autor: Blaise Pascal

E

• Emocje wyzwalają nowe emocje i wtedy trudniej trafić po rozum do głowy.
  • Autor: Czesław Banach

G

• Gdy rozum śpi, budzą się potwory.
  • El sueño de la razón produce monstruos. (hiszp.)
  • Autor: Francisco Goya, podpis pod ryciną z cyklu Kaprysy, 1796–1798

• Gdy serce raz zostało zdobyte, rozum wyrzucono za drzwi.
  • Autor: George Sand

I

• Im bardziej w postępowaniu naszym kierujemy się rozumem, tym bardziej jesteśmy wolni – i zniewoleni, im bardziej ulegamy namiętnościom.
  • Autor: Gottfried Wilhelm Leibniz

• Intuicja to rozum, który się śpieszy.
  • Autor: Holbrook Jackson
  • Zobacz też: intuicja

J

• Jakkolwiek ograniczony byłby ludzki rozum, człowiek zawsze będzie zdolniejszy od istot irracjonalnych.
  • Autor: Jorge Luis Borges, Alef

• Jedna kropla miłości jest więcej warta niż ocean dobrych chęci i rozumu.
  • Autor: Blaise Pascal

K

• Kogo bogowie mają zniszczyć, temu najpierw odbierają rozum.
  • Autor: Anne McCaffrey, Killashandra
  • Postać: Trag
  • Zobacz też: Bóg

• Kogo Bóg chce zgubić, temu wpierw rozum odbiera.
  • Autor: Sofokles, Antygona

• Kto patrzy na świat rozumnie, na tego i świat patrzy rozumnie.
  • Autor: Georg Wilhelm Friedrich Hegel

• Kto rozprawia, powołując się na autorytet, nie posługuje się rozumem, lecz raczej pamięcią.
  • Autor: Leonardo da Vinci

L

• Lepszy funt rozumu niż cetnar dowcipu.
  • Opis: przysłowia polskie
  • Źródło: Samuel Adalberg, Księga przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich, wyd. Druk. E. Skiwskiego, Warszawa 1889–1894, s. 473.

M

• Motywem każdej doktryny potępiającej rozum jest zawładnięcie rozumem.
  • Autor: Ayn Rand, Atlas zbuntowany

N

• Najpiękniejszym skarbem jest rozum oprawiony w pokorę.
  • Autor: Apolinary Despinoix

• Nauka – kagankiem rozumu.
  • Opis: przysłowie azerskie
  • Zobacz też: nauka

• Niech wam będzie na szczęście, ludzie kamienni, co nie miłujecie pieśni, śmiejecie się z poezji, wyszydzacie uczucie i wierzycie w rozum tylko; nikt z tych, co cierpią sercem, na waszą prozę się nie pomienia. A jeśli świat ma się przerobić wedle waszej formy i programu, błogo nam będzie umierać, abyśmy go nie widzieli.
  • Autor: Józef Ignacy Kraszewski, Czarna Perełka, Lublin 1986, s. 151
  • Zobacz też: świat

• Nieszczęście człowieka polega na tym, że otrzymuje rozum tylko po to, aby utracić niewinność swej duszy.
  • Autor: Ludwig Tieck, Jasnowłosy Ekbert
  • Zobacz też: dusza

O

• O kołach, o sprężynach rozum nas naucza;
  Lecz nie widzicie ręki i klucza.
  • Autor: Adam Mickiewicz, Dziady, cz. IV

• Odwaga staniała, rozum podrożał.
  • Autor: Artur Sandauer, fragment wystąpienia na otwartym zebraniu organizacji partyjnej przy Związku Literatów Polskich w kwietniu 1957

• Ogień od ognia się roznieca, rozum – od rozumu.
  • Opis: przysłowie karaimskie
  • Źródło: Kobierzec z gwiazd i półksiężyców (seria Myśli Srebrne i Złote), wybór i tłum. Stanisław Kałużyński, Edward Tryjarski, Wiedza Powszechna, Warszawa 1967, oprac. części karaimskiej: Edward Tryjarski, s. 80.
  • Zobacz też: ogień

P

• Partia – rozum, honor i sumienie naszej epoki.
  • Партия – ум, честь и совесть нашей эпохи (ros.)
  • Autor: Włodzimierz Lenin, Polityczny szantaż w: Proletarij, 1917
  • Opis: o partii bolszewickiej.

• Przeciw prawdzie rozumu nie.
  • Autor: Marcin Bielski, Kronika wszystkiego świata, motto, 1551

• Prawdziwa wartość człowieka nie polega na rozumie, lecz na silnej woli. Komu jej brak, tego wielkie zdolności umysłowe czynią jeszcze słabszym i nie ma na świecie nieszczęśliwszego a nawet nieraz nędzniejszego stworzenia, jak wielki rozum, któremu nie odpowiada dzielny charakter.
  • Autor: baron József Eötvös

R

• Rozum na koniu.
  • La raison à cheval. (fr.)
  • Autor: Georg Hegel o Napoleonie po jego wkroczeniu do Jeny w 1806.

• Rozumem lub siłą.
  • Por la razón o la fuerza (hiszp.)
  • Źródło: oficjalna dewiza państwowa Chile
  • Zobacz też: siła, Chile

• Rozumem kobiety jest miłość.
  • Autor: Aleksander Świętochowski
  • Zobacz też: kobieta, miłość

• Rozumowi więc ludzkiemu nie trzeba dodawać skrzydeł, lecz raczej ołowiu i ciężarów, ażeby hamowały wszelkie wyskoki.
  • Autor: Francis Bacon

S

• Sam rozum na próżno głęboko myśli, gdy serce ku dobremu nie pała…
  • Autor: Kazimierz Brodziński
  • Źródło: O krytyce, w: Pisma rozmaite Kazimierza Brodzińskiego, tom I, Drukarnia Józefa Węckiego, Warszawa 1830, s. 5.

• Serce ma swoje racje, których rozum nie zna.
  • Autor: Blaise Pascal, Myśli, tłum. Tadeusz Boy-Żeleński, 277.

• (…) sklepu z rozumem nie założysz, bo go na sprzedanie nie posiadasz (…)
  • Autor: Henryk Sienkiewicz, Potop, t. III, rozdz. VI

T

• Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga;
  Łam czego rozum nie złamie:
  Młodości! – Orla twych lotów potęga,
  Jako piorun twoje ramię.
  • Autor: Adam Mickiewicz, Oda do młodości

W

• W ciszy twoje serce znajdzie odpowiedzi, których rozum znaleźć nie potrafi.
  • Autor: Phil Bosmans

• Wiara, podobnie jak miłość, nigdy nie opiera się na rozumie.
  • Autor: Hermann Hesse
  • Zobacz też: wiara, miłość

• Więcej znaczy rozum niż siła.
  • Plus ratio quam vis. (łac.)
  • Opis: dewiza Uniwersytetu Jagiellońskiego wprowadzona ok. 1964 przez Karola Estreichera.

Z

• Zdrowy rozum jest to rzecz ze wszystkich na świecie najlepiej podzielona, każdy bowiem sądzi, iż jest w nią tak dobrze zaopatrzony, iż nawet ci, których we wszystkim innym najtrudniej jest zadowolić, nie zwykli pragnąć go więcej niźli posiadają.
  • Autor: Kartezjusz, Rozprawa o metodzie, tłum. Tadeusz Boy-Żeleński

Zobacz też

• mądrość
• Po rozum do głowy
• W pogoni za rozumem