dziewięć

dziewięć (język polski)

dziewięć (1.1) dziewcząt

wymowa:

IPA: [ˈd͡ʑɛvʲjɛ̇̃ɲt͡ɕ], AS: [ʒ́evʹi ̯ė̃ńć], zjawiska fonetyczne: zmięk.• podw. art.• nazal.• asynch. ę • i → j  ​^?/i

znaczenia:

liczebnik główny

(1.1) liczba 9

(1.2) cyfra 9

odmiana:

(1.1) lp dziewię|ć, ~ciu, ~ciu, ~ć, ~cioma, ~ciu, ~ć; blm; dla rzeczowników rodzaju męskoosobowego forma mianownika przyjmuje postać dopełniacza („dziewięciu”)

przykłady:

(1.1) W teleturnieju udział brało dziewięciu panów i dziewięć pań.

(1.2) Dziewięćdziesiąt jest zapisywane jako dziewięć-zero.

składnia:

(1.1) dziewięć + D. lm nmos albo dziewięciu + D. lm mos

kolokacje:

synonimy:

(1.1) zapis arabski 9, zapis rzymski IX

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. dziewiąta ż, dziewiątka ż, dziewiąteczka ż

przym. dziewiąty

licz. dziewięcioro

form. słow. dziewięcio-

związki frazeologiczne:

na chłopie każdym jest skór dziewięć - byle ostatniej nie tykać, to wytrzyma • ni w pięć, ni w dziewięć

etymologia:

prasł. *devętь^[1]

uwagi:

zobacz też: jeden • dwa • trzy • cztery • pięć • sześć • siedem • osiem • dziesięć

Pierwotnie wyraz dziewięć był rzeczownikiem^[2] rodzaju żeńskiego^[3].

tłumaczenia:

• abchaski: (1.1) жәба
• albański: (1.1) nëntë
• angielski: (1.1) nine
• arabski: (1.1) تِسْعَة (tisʿah)
• awarski: (1.1) ичӏго
• baskijski: (1.1) bederatzi
• białoruski: (1.1) дзе́вяць
• bułgarski: (1.1) дѐвет
• cebuano: (1.1) siyám
• chiński standardowy: (1.1) 九 (jiǔ)
• chorwacki: (1.1) dȅvet
• czeski: (1.1) devět
• dolnołużycki: (1.1) źewjeś
• duński: (1.1) ni
• esperanto: (1.1) naŭ
• fidżyjski: (1.1) ciwa
• fiński: (1.1) yhdeksän
• francuski: (1.1) neuf
• gocki: (1.1) 𐌽𐌹𐌿𐌽 (niun)
• górnołużycki: (1.1) dźewjeć
• hawajski: (1.1) iwa, ʻeiwa, ʻaiwa
• hebrajski: (1.1) תִּשְׁעָה (tisz'a) m, תֵּשַׁע⁩ (tesza) ż
• hiszpański: (1.1) nueve
• ilokano: (1.1) siam
• interlingua: (1.1) novem
• islandzki: (1.1) níu
• jidysz: (1.1) נײַן (najn)
• jugorusiński: (1.1) дзевец
• karpatorusiński: (1.1) де́вять
• kaszubski: (1.1) dzewiãc
• kataloński: (1.1) nou
• kazachski: (1.1) тоғыз
• kirgiski: (1.1) тогуз
• klingoński: (1.1) Hut
• koreański: (1.1) 아홉, 구 (九)
• lezgiński: (1.1) кӏуьд
• litewski: (1.1) devynì
• łaciński: (1.1) novem
• łatgalski: (1.1) deveni
• łotewski: (1.1) deviņi
• macedoński: (1.1) девет
• niderlandzki: (1.1) negen
• niemiecki: (1.1) neun
• nowogrecki: (1.1) εννιά / εννέα
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1)
• połabski: (1.1) divąt
• portugalski: (1.1) nove
• rosyjski: (1.1) де́вять
• ruski: (1.1) девѧть / девєть
• serbski: (1.1) де̏вет
• slovio: (1.1) dev / дев
• słowacki: (1.1) deväť
• słoweński: (1.1) devét
• staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) девѧть / ⰴⰵⰲⱔⱅⱐ (devętĭ)
• staroczeski: (1.1) devět
• staroruski: (1.1) девѧть
• starosłowacki: (1.1) deväť / devec / devat / deviať / devac
• suahili: (1.1) tisa
• szwedzki: (1.1) nio
• turecki: (1.1) dokuz
• tuvalu: (1.1) iva
• twi: (1.1) akrong
• tybetański: (1.1) དགུ་ (dgu)
• ukraiński: (1.1) де́в'ять
• uzbecki: (1.1) toʻqqiz
• wepski: (1.1) ühesa
• węgierski: (1.1) kilenc
• wilamowski: (1.1) naojn
• włoski: (1.1) nove
• żmudzki: (1.1) devīnė

źródła:

1. Heinz Schuster-Šewc, Historisch-etymologisches Wörterbuch der ober- und niedersorbischen Sprache, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budziszyn 1980–1989.
2. Jan Miodek, Jest 500 milionów, 3 miliony korzystały, „Polski w Niemczech. Pismo Federalnego Związku Nauczycieli Języka Polskiego” nr 6/2018, s. 106.
3. Zapytania i odpowiedzi, „Poradnik Językowy” nr 7/1901, s. 102.