Remove ads
Śląska Karta Usług Publicznych – funkcjonująca w latach 2015-2023 bezdotykowa karta elektroniczna służąca do dokonywania płatności za przejazdy komunikacją miejską organizowane przez Zarząd Transportu Metropolitalnego (do końca 2018 KZK GOP), za parkowanie w strefach płatnego parkowania w 6 miastach konurbacji górnośląskiej, w placówkach kultury, placówkach rekreacyjno-sportowych, bibliotekach i urzędach miast. Wydawcą karty był mBank, obsługą techniczną zajmowało się Asseco Poland.
Remove ads
.jpg)
Wybór wykonawcy
Pomysł wprowadzenia karty miejskiej w konurbacji górnośląskiej pojawił się po raz pierwszy w 2007 roku, natomiast dwa lata później prezydenci miast konurbacji podpisali umowę odnośnie do rozpoczęcia prac zmierzających do wprowadzenia karty[1]. W listopadzie 2009 roku KZK GOP ogłosił konkurs na logo karty. W konkursie wzięło udział 213 prac i zwyciężył projekt żółto-niebieskiego ptaszka[2].
18 października 2010 zarząd województwa śląskiego podpisał z KZK GOP umowę na dofinansowanie systemu Śląskiej Karty Publicznej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007–2013 ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego[3]. W listopadzie 2010 KZK GOP ogłosił przetarg na Dostawę, wdrożenie i utrzymanie systemu „Śląskiej Karty Usług Publicznych”[4]. W postępowaniu zostały złożone oferty 2 konsorcjów: Qumak-Sekom, Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych i BRE Bank (197 mln zł netto) oraz Comarch i SkyCash Poland (484 mln zł)[5]. Budżet zamawiającego wynosił 160 mln zł[5]. W maju 2011 została wybrana oferta pierwszego konsorcjum, jednakże Comarch odwołał się do Krajowej Izby Odwoławczej i to odwołanie zostało 7 czerwca uwzględnione[6], w związku z czym 28 czerwca KZK GOP zdecydował się unieważnić przetarg[7].
W lipcu 2011 ogłoszono nowy przetarg[8]. W postępowaniu zostały złożone oferty 3 konsorcjów: Asseco Poland i BRE Bank (189,6 mln zł), Comarch, ATM Systemy Informatyczne, mPay i Getin Noble Bank (276,6 mln zł) oraz Qumak-Sekom, Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych i Bank Gospodarstwa Krajowego (209,7 mln zł)[9]. 4 października KZK GOP wybrał ofertę pierwszego konsorcjum[10]. Od tej decyzji odwołało się konsorcjum z Qumak-Sekom na czele. Krajowa Komisja Odwoławcza podzieliła jeden z sześciu podniesionych w odwołaniu zarzutów (związanych z ubezpieczeniem Asseco) i konieczny był ponowny wybór oferty przez KZK GOP[11]. 9 listopada zamawiający ponownie wybrał ofertę konsorcjum Asseco i BRE Bank[12], a 9 stycznia 2012 podpisał z nim umowę na wykonanie systemu. Według ówczesnych planów całość miała być gotowa po 16 miesiącach[13].
Wdrożenie
W kwietniu 2012 uruchomiono portal poświęcony Śląskiej Karcie Usług Publicznych[14], a w czerwcu rozpoczęto montaż modułów ŚKUP w autobusach kursujących na zlecenie KZK GOP[15].
Na wiosnę 2013 roku rozpoczęto montaż automatów ŚKUP na przystankach[16], a w marcu 2014 rozpoczęto ich stopniowe uruchamianie, które do czasu wprowadzenia kart służyły tylko do sprzedaży biletów okresowych KZK GOP[17]. W marcu 2015 funkcjonalność automatów została rozszerzona o sprzedaż biletów MZK Tychy[18].
Pod koniec 2014 w Bytomiu rozpoczęto montaż nowych parkomatów w ramach projektu ŚKUP (w mieście już wcześniej funkcjonowała strefa płatnego parkowania obsługiwana przez parkomaty)[19].
W maju 2015 w Katowicach uruchomiono pierwsze parkomaty ŚKUP (z wyłączoną możliwością płatności kartą ŚKUP). Wcześniej opłaty za korzystanie ze strefy płatnego parkowania pobierali parkingowi[20].
3 sierpnia 2015 w Gliwicach uruchomiono strefę płatnego parkowania, jednakże pomimo że Gliwice są jednym z miast uczestniczących w projekcie ŚKUP, to parkomaty w tym mieście nie mają możliwości płacenia kartami ŚKUP[21][22].
W sierpniu 2015 rozpoczęły się wewnętrzne testy systemu[23]. W skład systemu wówczas wchodziło:
- Portal Klienta,
- 40 Punktów Obsługi Klienta, w tym:
- 35 prowadzonych przez ajentów Kolportera,
- 5 prowadzonych przez SKBank,
- 109 Stacjonarnych Automatów Doładowania Kart,
- 800 modułów do pobierania opłat i doładowań u sprzedawców,
- 223 parkomaty,
- 410 modułów do pobierania opłat za usługi komunalne,
- 1300 kompletów urządzeń łącznie we wszystkich pojazdach,
- 320 urządzeń dla kontrolerów,
- 20 Punktów Zbierania Danych,
- Centrum Przetwarzania Danych,
- system rozliczeń pieniężnych[24][25].
Uczestniczące miasta
Pozostałe miasta/gminy KZK GOP
W projekcie brało udział wówczas 21 miast:
Funkcjonowanie
1 października 2015 rozpoczęto wydawanie kart ŚKUP[26], a 1 listopada umożliwiono kodowanie biletów okresowych na karcie[27]. Wraz z rozpoczęciem kodowania biletów na karcie wprowadzano nową taryfę biletową, w ramach której bilety elektroniczne były tańsze od papierowych[28]. Przez pierwsze tygodnie funkcjonowania dochodziło do częstego zawieszania się czytników w autobusach[13]. Dodatkowym problem był całkowity brak czytników w części pojazdów, w szczególności kursujących na zlecenie MZKP, z którym KZK GOP miał wówczas unię biletową[25].
2 listopada 2015 w Piekarach Śląskich uruchomiono strefę płatnego parkowania z możliwością płatności w automatach ŚKUP (gotówką lub kartą ŚKUP)[29]. Tego samego dnia uruchomiono parkomaty ŚKUP (z możliwością płatności gotówką lub kartą ŚKUP) w Tychach, gdzie wcześniej opłatę za parking pobierali inkasenci[30].
21 listopada 2015 Komisja Nadzoru Finansowego zawiesiła działalność SKBanku[31], którego placówki były jednym z punktów wydawania kart ŚKUP[26]. Po kilku dniach te punkty wydawania kart zostały ponownie otwarte[25].
Na przełomie listopada i grudnia 2015 w katowickich parkomatach uruchomiono możliwość płacenia kartami ŚKUP[32] (same automaty uruchomiono wcześniej, ale przyjmowały tylko płatności gotówkowe)[20], a 16 grudnia możliwość płacenia kartami ŚKUP uruchomiono w bytomskich parkomatach[33]. Płatność kartami ŚKUP została również uruchomiona w parkomatach w Chorzowie i Zabrzu[34][35]. W obu miastach już wcześniej funkcjonowały strefy płatnego parkowania[36][37].
11 stycznia 2016 uruchomiono możliwość płacenia kartą za bilety jednorazowe. Jednocześnie wprowadzono nową taryfę – odległościową oraz zmieniono taryfę strefowo-czasową (elektroniczny bilet strefowo-czasowy stał się tańszy niż papierowy)[38].
Pod koniec lutego 2016 wydane były 32 tysiące kart ŚKUP[39], a na początku kwietnia 40 tysięcy[40].
1 maja 2016 wycofano ze sprzedaży wszystkie czasowe bilety okresowe z wyjątkiem miesięcznych imiennych[41]. 1 czerwca wycofano bilety miesięczne sieciowe, upoważniające do przejazdu wyłącznie liniami autobusowymi lub wyłącznie liniami tramwajowymi na terenie dwóch lub więcej miast, co spowodowało duże kolejki w punktach wydających karty[42]. Z tego powodu zarząd KZK GOP podjął decyzję o przedłużeniu ważności majowych biletów do 10 czerwca[43]. 1 lipca wycofano bilety miesięczne upoważniające do przejazdu wyłącznie liniami autobusowymi lub wyłącznie liniami tramwajowymi na terenie jednego miasta[41]. Na początku lipca wydanych było 116 tys. kart[44]. 1 sierpnia wycofano ze sprzedaży ostatnie rodzaje papierowych biletów miesięcznych[45].
22 sierpnia 2016 otworzono dodatkowy, 41. Punkt Obsługi Klienta w Tarnowskich Górach[46][47]. W pierwszej połowie września uczniowie szkół podstawowych i gimnazjów na terenie obsługiwanym przez MZKP Tarnowskie Góry zostali zwolnieni z obowiązku posiadania biletów podczas podróży do i ze szkoły. Powodem tej decyzji były opóźnienia w wydawaniu kart ŚKUP[48].
W połowie września 2016 wydanych było 190 tys. kart[49], a 10 października 207 tys.[50]
Pod koniec 2016 roku w związku z opóźnieniami we wdrożeniu systemu, KZK GOP naliczyło wykonawcy 18 mln zł kary, a za usterki związane z niepoprawnym działaniem systemu kolejne 400 tys. zł[51].
Rozbudowa ŚKUP i powstanie Zarządu Transportu Metropolitalnego
16 lutego 2017 władze Sosnowca podpisały z firmą Nextbike umowę na budowę Sosnowieckiego Roweru Miejskiego. Umowa ta przewidywała, że za wypożyczenie rowerów będzie można płacić kartą ŚKUP[52].
W marcu 2017 Koleje Śląskie złożyły wniosek o pozyskanie dotacji na przystąpienie do ŚKUP[53]. Pod koniec grudnia 2017 KZK GOP wraz z Tychami i Bieruniem ogłosili przetarg na doposażenie autobusów kursujących na zlecenie MZK Tychy w urządzenia ŚKUP oraz montaż 462 tablic dynamicznej informacji pasażerskiej[54]. Pod koniec sierpnia 2018 podpisano umowę na realizację inwestycji z firmą Dysten[55], a w marcu rozpoczęto montaż urządzeń[56].
1 stycznia 2019 odpowiedzialność za transport publiczny w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii przejął Zarząd Transportu Metropolitalnego zastępując m.in. KZK GOP, tym samym ZTM przejął nadzór nad ŚKUP[57]. Kilka dni później Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia ogłosiła dialog techniczny na „Nowy system pobierania opłat za usługi publiczne, w szczególności obejmujące publiczny transport zbiorowy w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii”[58].
W kwietniu 2019 Koleje Śląskie rozpoczęły wymianę terminali konduktorskich na takie, które są kompatybilne ze ŚKUP[59].
Na początku 2020 roku zakończono montaż kasowników ŚKUP w autobusach i trolejbusach PKM Tychy. Nowe kasowniki otrzymały możliwość płatności kartami zbliżeniowymi, czego nie miały wcześniej montowane kasowniki[60]. 10 kwietnia 2020 udostępniona została aplikacja mobilna Mobilny ŚKUP umożliwiająca m.in. kodowanie na karcie zakupionych biletów okresowych, sprawdzenie rozkładu jazdy i zgłaszanie awarii[61].
W kwietniu 2020 w Katowicach zamontowano 50 kolejnych parkomatów z możliwością płatności kartą ŚKUP[62].
ŚKUP 1.5
28 grudnia 2020 Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia ogłosiła przetarg na "ŚKUP 1.5 – Unowocześnienie systemu pobierania opłat za przejazdy publicznym transportem zbiorowym"[63]. W ramach zamówienia zaplanowano następujące zmiany w systemie:
- działanie online zamiast offline,
- karta jedynie jako identyfikator danych, a nie ich nośnik,
- aplikacja mobilna jako podstawa systemu,
- automatyczna aktywacja zakupionych biletów,
- eliminacja konieczności wizyty w Punkcie Obsługi Klienta podczas zakładania konta[64].
Atak hakerski
8 lutego 2023 miał miejsce atak hakerski, w wyniku którego ŚKUP oraz System Dynamicznej Informacji Pasażerskiej całkowicie przestały działać[65]. 20 lutego poinformowano, że zakończono usuwanie efektów ataku hakerskiego[66].
Aplikacja Transport GZM
7 sierpnia 2023 uruchomiana została aplikacja mobilna Transport GZM zastępująca ŚKUP[67], w następstwie czego 28 września ŚKUP został całkowicie wyłączony[68].
Remove ads
Śląska Karta Usług Publicznych służyła do:
- kodowania biletów okresowych ZTM[27][25][57],
- wnoszenia opłat za parkowanie w Bytomiu, Chorzowie, Katowicach, Piekarach Śląskich, Tychach i Zabrzu[35],
- wnoszenia płatności w placówkach kultury (m.in. w muzeach, teatrach i miejskich centrach kultury)[69],
- wnoszenia płatności w placówkach rekreacyjno-sportowych (m.in w basenach, lodowiskach, kortach tenisowych i halach widowiskowo-sportowych)[70],
- wnoszenia płatności w bibliotekach[71],
- wnoszenia płatności w urzędach miast[72],
- logowanie się do stacji wypożyczania rowerów miejskich[73][74].
Remove ads
System spotkał się z krytyką m.in.: ze względu na konieczność rejestrowania każdego wejścia do pojazdu przez posiadaczy biletów okresowych (bez którego pasażer traktowany był jak gapowicz), awarie czytników i strony internetowej, błędne kodowania i znikające z karty bilety lub pieniądze, skomplikowaną obsługę samej karty i czytników (m.in. brak automatycznego wyboru najkorzystniejszej taryfy)[25][75][76][1]. Krytykowano również fakt, że terminale w takich miejscach jak biblioteki czy baseny nie są praktycznie wykorzystywane[57].
W związku z koniecznością rejestracji wejścia do pojazdu do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wpłynęło kilka skarg na KZK GOP, po których UOKiK wezwał związek do zniesienia tego obowiązku[77]. 16 listopada 2017, po zakończeniu postępowania wyjaśniającego w tej sprawie, UOKiK wysłał KZK GOP zawiadomienie o wszczęciu postępowania w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów[78]. Ostatecznie, w styczniu 2018 KZK GOP zniósł obowiązek odbijania karty przy wejściu do pojazdu przez posiadaczy biletów okresowych bez limitu przejazdów[79].
W 2018 Centralne Biuro Antykorupcyjne przeprowadziło kontrolę dotyczącą zlecanych na zewnątrz dodatkowych usług kontroli przewoźników oraz wdrożenia i utrzymania funkcjonalności projektu Śląskiej Karty Usług Publicznych[80]. Kontrola wykazała, że za niemal 3 mln zł zostały zakupione drukarki fiskalne do drukowania pokwitowań kupna biletów, które nie zostały nigdy wykorzystane[81].
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads