Zdzitów (sielsowiet Sporów)

Zdzitów^[3] (biał. Зьдзітава, Ździtawa, Зьдзітаў, Ździtau; ros. Здитово, Zditowo) – wieś na Białorusi położona w obwodzie brzeskim, w rejonie bereskim, w sielsowiecie Sporów. Liczy około 1 000 mieszkańców.

Ten artykuł dotyczy wsi w sielsowiecie Zdzitów na Białorusi. Zobacz też: inne znaczenia nazwy Zdzitów.

Zdzitów

Зьдзітава

Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Zdzitowie
Państwo	Białoruś
Obwód	brzeski
Rejon	bereski
Sielsowiet	Sporów
Wysokość	154 m n.p.m.
Populacja (2009) • liczba ludności	880[1]
Nr kierunkowy	+375 1643
Kod pocztowy	225216[2]
Tablice rejestracyjne	1
Położenie na mapie Białorusi Zdzitów
Położenie na mapie obwodu brzeskiego Zdzitów
52°25′35″N 25°15′59″E

Geografia

Miejscowość położona między Jeziorem Czarnym a Jeziorem Sporowskim. Wieś leży przy Rezerwacie Sporowskim. Znajduje się 35 km na południowy wschód od Berezy, a 6 km od stacji kolejowej w Białooziersku. Sąsiednie miejscowości to Chrysa (Хрыса), Sporów/Sporowo (Спорава), Puzie (Пузі), Staromłyny (Старамлыны). Na wschód od wsi biegnie droga republikańska R136.

Historia

Z tym tematem związana jest kategoria: Starostowie zdzitowscy.

Pierwsze wzmianki o Zdzitowie pochodzą już z 1005 roku w związku z ustanowieniem biskupstwa turowskiego. W XIII wieku Zdzitów był ważnym miastem na szlaku komunikacyjnym z Wołynia na Litwę^[4]. Forteczka zdzitowska, położona ok. 7 km od dzisiejszego Zdzitowa – w kierunku wsi Staromłyny, strzegła przeprawy na Jasiołdzie.

W XIV w. Zdzitów znalazł się w granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego. Szlak wołyński, przy którym leżała miejscowość, stracił wówczas znaczenie strategiczne, co odbiło się także na rozwoju Zdzitowa, a zniszczenia wojenne spowodowały przeniesienie miejscowości na obecne miejsce.

Prawa miejskie według pojęć prawa niemieckiego Zdzitów otrzymał w 1430 roku. Stał się także centrum włości w obrębie dóbr hospodarskich.

Wieś królewska położona była w końcu XVIII wieku w starostwie niegrodowym zdzitowskim w powiecie słonimskim województwa nowogródzkiego^[5].

Według spisów podskarbiowskich starostwo to prócz Zdzitowa obejmowało wsie Wójtowe Sioło i Niwki^[6]. Starostami zdzitowskimi (zdzitowieckimi) byli m.in. Ostafi Serafin Tyszkiewicz, Jan Kazimierz Sapieha, Piotr Paweł Sapieha, Florian Sapieha, Adam Brzostowski. Tyszkiewiczowie ufundowali w Zdzitowie cerkiew (obecnie, podobnie jak dwór, nieistniejąca).

W czasach zaborów należał do guberni grodzieńskiej.

W okresie międzywojennym Zdzitów był wsią należącą do gminy Piaski, początkowo w powiecie słonimskim województwa nowogródzkiego, ale już od 12 grudnia 1920 wraz z cała gminą Zdzitów znajdował się w powiecie kosowskim województwa poleskiego^[7].

Atrakcje turystyczne

• Pomnik poświęcony „obronie zdzitowskiej”, kilkudniowemu opanowaniu wsi i okolicy przez partyzantów radzieckich na początku 1944 r.
• Współczesna cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy, świątynia parafii, należącej do dekanatu (благочиние) Bereza^[8] eparchii brzeskiej i kobryńskiej Egzarchatu Białoruskiego Patriarchatu Moskiewskiego.

Przypisy

1. Liczby ludności miejscowości obwodu brzeskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
2. Почтовые индексы, почтовые коды, телефонные коды городов. Belpost. [dostęp 2014-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-02)]. (ros.).
3. Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4. Brak numerów stron w książce
4. Wanda Rewieńska. Bereza Kartuska. Wybrane rozdziały z antropogeografii miasteczka. „Prace Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie”. 8, 1933. Wilno. [dostęp 2014-01-23].brak numeru strony
5. Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 108.
6. Zdzitów, mko, pow. słonimski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 559.
7. Zdzitów, wieś. Radzima.net. [dostęp 2014-01-23].
8. Березовское благочиние. [dostęp 2014-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-11)]. (ros.).

Linki zewnętrzne

• Zdzitów (4), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 559.
• Wieś Zdzitów. Radzima.org. [dostęp 2014-01-23].
• Zdzitów w Wikimapii