XIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina

XIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (również XIII Konkurs Chopinowski) – 13. edycja Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, która rozpoczęła się 1 października 1995 w Warszawie. Organizatorem konkursu było Towarzystwo im. Fryderyka Chopina^[1].

XIII Konkurs Chopinowski

XIII International Fryderyk Chopin Piano Competition

Pełna nazwa	XIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina
Termin	1–22 października 1995
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Obiekt	Filharmonia Narodowa
Organizator	Towarzystwo im. Fryderyka Chopina
Tematyka	muzyka poważna

Charakterystyka konkursu

Wzięło w nim udział 130 pianistów z 32 krajów^[2]. Dyrektorem konkursu był Albert Grudziński^[3], a przewodniczącym jury Jan Ekier^[4]. Przesłuchania konkursowe zostały podzielone na trzy etapy, które odbyły się w dniach: 2–8 października (I etap), 10–13 października (II etap) i 15–16 października (III etap). Koncerty finałowe trwały od 18 do 19 października. W dniach 20–22 października odbyły się trzy końcowe koncerty laureatów.

Był to drugi Konkurs Chopinowski, w którym jury nie przyznało I nagrody, natomiast II nagrodę w postaci srebrnych medali oraz kwot po 20 000 $ otrzymali ex aequo Francuz Philippe Giusiano i Rosjanin Aleksiej Sułtanow.

Kalendarium

Kalendarz konkursu[5]
Faza konkursu	Data
	1.10	2.10	3.10	4.10	5.10	6.10	7.10	8.10	9.10	10.10	11.10	12.10	13.10	14.10	15.10	16.10	17.10	18.10	19.10	20.10	21.10	22.10
Koncert inauguracyjny	19:00
I etap		10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00
II etap										10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00
III etap															10:00 17:00	10:00
Finał																		18:00	18:00
Koncerty laureatów																				19:00	19:00	19:00

Uczestnicy

Do I etapu Konkursu przystąpiło ostatecznie 130 osób (z zakwalifikowanych 140 uczestników^[a][6]) z 32 krajów^[2].

Uczestnicy I etapu Lp. Uczestnik Kraj 1. Ingrid Fliter 2. Nelson Goerner 3. Ambre Lyn Hammond 4. Rueibin Chen 5. Nataša Veljkovič 6. Eliane Reyes 7. Andriej Ponoczewny 8. Timur Sergejenja 9. Peter Petrow 10. Javier Lanis 11. Manuel Montero Contreras 12. Michio Nishihara Toro 13. Marcela Rodriguez Hidalgo 14. Sheng Yuan 15. Connie Ying Zhang 16. Tang Zhihua 17. Chen Chang 18. Weng Jin-ho 19. Yu Lu-hui 20. Chuang Ya-fei 21. Lin Ying-chien 22. Nataša Dukan 23. Renata Stočko 24. Ivana Švarc 25. Constantinos Stylianou 26. Eliška Gazdová 27. Racha Arodaky 28. Jean-François Bouvery 29. Jean-François Dichamp 30. Marylin Frascone 31. Philippe Giusiano 32. Frédéric Vaysse-Knitter 33. Angela Au 34. Igal Kesselman 35. Daria Monastyrski 36. Mika Akiyama 37. Susumu Aoyagi 38. Nami Ejiri 39. Masako Ezaki 40. Ayuko Higuchi 41. Megumi Ito 42. Yoshikazu Jumei 43. Masahi Katayama Lp. Uczestnik Kraj 44. Yuko Kawai 45. Maki Maeda 46. Misa Miyamoto 47. Rika Miyatani 48. Chie Mori 49. Hideki Nagano 50. Hisako Nagayoshi 51. Koji Oikawa 52. Masaru Okada 53. Kei Saotome 54. Shigetoshi Suematsu 55. Yuki Takao 56. Yoko Takemura 57. Marie Tsunoda 58. Junko Urayama 59. Ratimir Martinovič 60. Anne Louise-Turgeon 61. Libby Yu 62. Chung Eun-joo 63. Park Jong-gyung 64. Kim Won 65. Karina Jermaka 66. Sana Villerusha 67. Nicholas Ong 68. Claudia Corona Castillo 69. Marlena Maciejkowicz 70. Fumiko Shiraga 71. Tomasz Bartoszek 72. Beata Bilińska 73. Jan Krzysztof Broja 74. Tomasz Dębowski 75. Mariusz Drzewicki 76. Michał Ferber 77. Grzegorz Gorczyca 78. Adam Jezierzański 79. Piotr Klajn 80. Paweł Kubica 81. Magdalena Lisak 82. Joanna Ławrynowicz 83. Rafał Łuszczewski 84. Zbigniew Raubo 85. Piotr Słopecki 86. Anna Stempin Lp. Uczestnik Kraj 87. Michał Szczepański 88. Maciej Szyrner 89. Krystyna Tucka 90. Katarzyna Vernet 91. Filip Wojciechowski 92. Paweł Zawadzki 93. Igor Czitczer 94. Marina Ewreison 95. Ilia Itin 96. Maria Iwanowa 97. Maria Kopyłowa 98. Daria Pietrowa 99. Olga Pouszetcznikowa 100. Katia Skanavi 101. Aleks Słobodjanik 102. Aleksiej Sułtanow 103. Rem Urasin 104. Mark Vainer 105. Elena Zaitsewa 106. Anna Zasimowa 107. Tomaž Tobing 108. Soojin Ahn 109. Andrew Armstrong 110. Tomasz Kolodziejek 111. Katherine Lee 112. Peter Miyamoto 113. Gabriela Montero 114. Jon Nakamatsu 115. Anna Bogoljubowa 116. Elina Janczenko 117. Aleksander Michailuk 118. Oksana Petreczenko 119. Gergely Bogányi 120. Graham Scott 121. Nguyễn Bích Trà 122. Maurizio Baglini 123. Luigi Cartia 124. Roberto Cominati 125. Michele D’Ambrosio 126. Simone Ferraresi 127. Massimiliano Ferrati 128. Irene Inzerillo 129. Luca Monti 130. Michele Rovetta

Repertuar

Zgodnie z tradycją, w Konkursie wykonywane były wyłącznie utwory Fryderyka Chopina. Regulamin stanowił, że uczestnicy mieli do wyboru określone utwory Chopina spośród dostępnych grup, wykonywane z pamięci. Niedopuszczalne było wykonywanie tych samych utworów na różnych etapach.

Wykaz utworów[7]
Faza konkursu	Utwór
Etap I	Jeden z następujących utworów: Ballada g-moll op. 23 Ballada F-dur op. 38 Ballada As-dur op. 47 Ballada f-moll op. 52 Barkarola Fis-dur op. 60 Fantazja f-moll op. 49	Jedna z następujących etiud: Etiuda C-dur op. 10 nr 1 Etiuda cis-moll op. 10 nr 4 Etiuda Ges-dur op. 10 nr 5 Etiuda F-dur op. 10 nr 8 Etiuda c-moll op. 10 nr 12 Etiuda a-moll op. 25 nr 11	Jedna z następujących etiud: Etiuda As-dur op. 10 nr 10 Etiuda F-dur op. 25 nr 3 Etiuda a-moll op. 25 nr 4 Etiuda e-moll op. 25 nr 5	Jedna z następujących etiud: Etiuda a-moll op. 10 nr 2 Etiuda C-dur op. 10 nr 7 Etiuda gis-moll op. 25 nr 6 Etiuda Des-dur op. 25 nr 8 Etiuda h-moll op. 25 nr 10
Etap II	Jeden z następujących polonezów: Andante spianato i Polonez Es-dur op. 22 Polonez fis-moll op. 44 Polonez As-dur op. 53 Polonez-Fantazja As-dur op. 61		Jeden z następujących nokturnów spośród opusów: 9 15 27 32 37 48 55 62 lub Preludium cis-moll op. 45 lub Berceuse Des-dur op. 57	Jeden z następujących utworów: Rondo c-moll op. 1 Rondo F-dur op. 5 Rondo Es-dur op. 16 Wariacje B-dur op. 12 Walc Es-dur op. 18 Walce op. 34 Walc As-dur op. 42 Walce op. 64 Bolero C-dur op. 19 Scherzo h-moll op. 20 Scherzo b-moll op. 31 Scherzo cis-moll op. 39 Scherzo E-dur op. 54 Fantazja f-moll op. 49 lub Barkarola Fis-dur op. 60 Preludia z op. 28 (minimum trzy kolejne) Studia Methode des Methodes
Etap III	Pełny cykl mazurków spośród następujących opusów: 17 24 30 33 41 50 56 59		Jedna z następujących sonat: Sonata b-moll op. 35 lub Sonata h-moll op. 58
Finał	Jeden z utworów na fortepian i orkiestrę: Wariacje op. 2 Fantazja A-dur op. 13 Rondo F-dur op. 14		Jeden z koncertów: Koncert fortepianowy e-moll op. 11 lub Koncert fortepianowy f-moll op. 21

Jury

Do konkursowego przebiegu przesłuchań oraz podziału nagród powołano jury, w następującym składzie^[4]:

Skład jury
Lp.	Juror	Kraj	Funkcja
1.	Jan Ekier	Polska	przewodniczący jury
2.	Paul Badura-Skoda	Austria	wiceprzewodniczący jury
3.	Piotr Paleczny	Polska	wiceprzewodniczący jury
4.	Halina Czerny-Stefańska	Polska	członek jury
5.	Bella Dawidowicz	Stany Zjednoczone	członek jury
6.	Jean-Jacques Eigeldinger	Szwajcaria	członek jury
7.	Lidia Grychtołówna	Polska	członek jury
8.	Adam Harasiewicz	Polska	członek jury
9.	Barbara Hesse-Bukowska	Polska	członek jury
10.	Andrzej Jasiński	Polska	członek jury
11.	Ivan Klánský	Czechy	członek jury
12.	Hitoshi Kobayashi	Japonia	członek jury
13.	Lee Kum-Sing	Kanada	członek jury
14.	Dominique Merlet	Francja	członek jury
15.	Wiktor Mierżanow	Rosja	członek jury
16.	Li Mingqiang	Chiny	członek jury
17.	Hiroko Nakamura	Japonia	członek jury
18.	Sergio Perticaroli	Włochy	członek jury
19.	Edith Picht-Axenfeld	Niemcy	członek jury
20.	Bernard Ringeissen	Francja	członek jury
21.	Harold C. Schonberg	Stany Zjednoczone	członek jury
22.	Regina Smendzianka[b]	Polska	członek jury
23.	Zbigniew Śliwiński	Polska	członek jury
24.	Arie Vardi	Izrael	członek jury

Przebieg konkursu

Koncert inauguracyjny

Konkurs rozpoczął się 1 października koncertem inauguracyjnym w warszawskiej Filharmonii Narodowej. Wystąpili Piotr Paleczny i Orkiestra Filharmonii Narodowej, którzy wykonali poemat symfoniczny Step op. 66 Zygmunta Noskowskiego, IV Symfonię op. 60 Karola Szymanowskiego oraz Te Deum Laudamus Krzysztofa Pendereckiego.

I etap

2 października 1995 rozpoczął się I etap konkursu. Pianiści występowali w kolejności ustalonej na podstawie losowania liter alfabetu (wylosowano literę „N”). Jako pierwsza w I etapie wystąpiła Japonka Hideki Nagano. Uczestnicy przez siedem kolejnych dni występowali kolejno w dwóch sesjach: porannej (rozpoczynającej się o godzinie 10:00) i popołudniowej (rozpoczynającej się o godzinie 17:00). Jury oceniało grę poszczególnych uczestników przy pomocy punktów, w I etapie w skali od 1 do 10, a następnie w II i III etapie oraz finale w skali od 1 do 25 punktów^[8].

II etap

Do II etapu zostało dopuszczonych 40 pianistów (w tym 9 Polaków)^[9]:

Uczestnicy II etapu Lp. Uczestnik Kraj 1. Ingrid Fliter 2. Nelson Goerner 3. Andriej Ponoczewny 4. Timur Sergejenja 5. Sheng Yuan 6. Yu Lu-hui 7. Ivana Švarc 8. Eliška Gazdová 9. Marylin Frascone 10. Philippe Giusiano 11. Mika Akiyama 12. Susumu Aoyagi 13. Nami Ejiri 14. Rika Miyatani Lp. Uczestnik Kraj 15. Chie Mori 16. Koji Oikawa 17. Yoko Takemura 18. Libby Yu 19. Sana Villerusha 20. Tomasz Bartoszek 21. Beata Bilińska 22. Jan Krzysztof Broja 23. Michał Ferber 24. Piotr Klajn 25. Magdalena Lisak 26. Zbigniew Raubo 27. Filip Wojciechowski 28. Paweł Zawadzki Lp. Uczestnik Kraj 29. Ilia Itin 30. Olga Pouszetcznikowa 31. Katia Skanavi 32. Aleksiej Sułtanow 33. Rem Urasin 34. Andrew Armstrong 35. Gabriela Montero 36. Gergely Bogányi 37. Maurizio Baglini 38. Luigi Cartia 39. Roberto Cominati 40. Massimiliano Ferrati

III Etap

Do III etapu jury konkursu dopuściło 15 pianistów (w tym Polkę Magdalenę Lisak)^[10].

Uczestnicy III etapu Lp. Uczestnik Kraj 1. Nelson Goerner  Argentyna 2. Andriej Ponoczewny  Białoruś 3. Philippe Giusiano  Francja 4. Nami Ejiri  Japonia 5. Rika Miyatani  Japonia 6. Libby Yu  Kanada 7. Magdalena Lisak  Polska 8. Katia Skanavi  Rosja 9. Aleksiej Sułtanow  Rosja 10. Rem Urasin  Rosja 11. Andrew Armstrong  Stany Zjednoczone 12. Gabriela Montero  Stany Zjednoczone 13. Maurizio Baglini  Włochy 14. Luigi Cartia  Włochy 15. Roberto Cominati  Włochy

Finał

Decyzją jury do finału zakwalifikowano 6 pianistów^[11].

Finaliści Lp. Finalista Kraj Utwory finałowe[11] 1. Philippe Giusiano  Francja Rondo F-dur op. 14 Koncert fortepianowy e-moll op. 11 2. Rika Miyatani  Japonia Rondo F-dur op. 14 Koncert fortepianowy f-moll op. 21 3. Magdalena Lisak  Polska Fantazja A-dur op. 13 Koncert fortepianowy f-moll op. 21 4. Aleksiej Sułtanow  Rosja Fantazja A-dur op. 13 Koncert fortepianowy f-moll op. 21 5. Rem Urasin  Rosja Wariacje op. 2 Koncert fortepianowy f-moll op. 21 6. Gabriela Montero  Stany Zjednoczone Wariacje op. 2 Koncert fortepianowy e-moll op. 11

Inne wydarzenia

17 października 1995, w 146. rocznicę śmierci Fryderyka Chopina, odbyły się związane z tym uroczystości: msza święta, a następnie nadzwyczajny koncert oratoryjny z utworem Requiem Wolfganga Amadeusa Mozarta w bazylice św. Krzyża w wykonaniu solistów oraz chóru i orkiestry Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Kazimerza Korda^[12].

Z okazji XIII Konkursu Chopinowskiego, Poczta Polska wydała 1 października znaczek pocztowy o nominale 80 gr, projektu Tomasza Bogusławskiego, przedstawiający fragment zapisu nutowego Poloneza Fryderyka Chopina^[13]. Ponadto z okazji XIII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu 9 października okolicznościową złotą monetę o nominale 200 zł w nakładzie 500 sztuk^[14].

Nagrody i wyróżnienia

Pierwszego miejsca nie przyznano. Zdobywcy drugiego i trzeciego miejsca zostali uhonorowani medalami. Wszyscy finaliści otrzymali, stosownie do zajętego miejsca bądź wyróżnienia, odpowiednią nagrodę finansową^[15]. Po raz pierwszy nie przyznano żadnej nagrody specjalnej. Zgodnie z regulaminem nagrodzeni zobowiązani byli do udziału w, kończących konkurs, koncertach laureatów. Poza tym, wszyscy uczestnicy III etapu, którzy nie zostali finalistami, otrzymali okolicznościowe dyplomy^[16].

Nagrody główne[17]
Nagroda	Laureat	Kraj	Wysokość nagrody	Fundator nagrody
	Nie przyznano
	Philippe Giusiano[18]	Francja	20 000 $	Minister Kultury i Sztuki[19]
	Aleksiej Sułtanow[20]	Rosja	20 000 $
	Gabriela Montero	Stany Zjednoczone	15 000 $
4	Rem Urasin	Rosja	10 000 $
5	Rika Miyatani	Japonia	6000 $
6	Magdalena Lisak	Polska	4000 $
Wyróżnienia
Wyróżniony		Kraj	Wysokość nagrody	Fundator nagrody
Nami Ejiri		Japonia	3500 $	Minister Kultury i Sztuki[19]
Nelson Goerner		Argentyna	3500 $
Andriej Ponoczewny		Białoruś	3500 $
Katia Skanavi		Rosja	3500 $
Nagrody Specjalne
Nagroda	Nagrodzony	Kraj	Wysokość nagrody	Fundator nagrody
Najlepsze wykonanie poloneza	Nie przyznano		5000 $	Towarzystwo im. Fryderyka Chopina
Najlepsze wykonanie mazurków	Nie przyznano		5000 $	Polskie Radio
Najlepsze wykonanie koncertu	Nie przyznano		5000 $	Filharmonia Narodowa

Pierwszy zdobywca drugiego miejsca Francuz Philippe Giusiano wykonał na konkursie następujące utwory^[2]:

Laureat	Philippe Giusiano
Faza konkursu	Etap I	Etap II	Etap III	Finał
Data	6 października	13 października	15 października	18 października
Utwory	Barkarola Fis-dur op. 60 Etiuda C-dur op. 10 nr 1 Etiuda a-moll op. 10 nr 2 Etiuda As-dur op. 10 nr 10	Scherzo h-moll op. 20 Nokturn c-moll op. 48 nr 1 Preludium A-dur op. 28 nr 7 Preludium fis-moll op. 28 nr 8 Preludium E-dur op. 28 nr 9 Preludium cis-moll op. 28 nr 10 Preludium H-dur op. 28 nr 11 Preludium gis-moll op. 28 nr 12 Andante spianato i Polonez Es-dur op. 22	Mazurek a-moll op. 59 nr 1 Mazurek As-dur op. 59 nr 2 Mazurek fis-moll op. 59 nr 3 Sonata h-moll op. 58	Rondo à la Krakowiak F-dur op. 14 Koncert fortepianowy e-moll op. 11

Drugi zdobywca srebrnego medalu Rosjanin Aleksiej Sułtanow wykonał podczas konkursu następujące utwory^[2]:

Laureat	Aleksiej Sułtanow
Faza konkursu	Etap I	Etap II	Etap III	Finał
Data	3 października	13 października	16 października	19 października
Utwory	Ballada f-moll op. 52 Etiuda e-moll op. 25 nr 5 Etiuda gis-moll op. 25 nr 6 Etiuda c-moll op. 10 nr 12	Nokturn c-moll op. 48 nr 1 Scherzo b-moll op. 31 Walc Es-dur op. 18 Preludium c-moll op. 28 nr 20 Preludium B-dur op. 28 nr 21 Preludium g-moll op. 28 nr 22 Preludium F-dur op. 28 nr 23 Preludium d-moll op. 28 nr 24 Polonez As-dur op. 53	Mazurek H-dur op. 56 nr 1 Mazurek C-dur op. 56 nr 2 Mazurek c-moll op. 56 nr 3 Sonata h-moll op. 58	Fantazja A-dur op. 13 Koncert fortepianowy f-moll op. 21

Uwagi

1. Dziesięciu uczestników: Petr Jiříkovski (Czechy), Mario Karacić (Chorwacja), Olaf John Laneri (Włochy), Aleksandar Madžar (Jugosławia), Janne Mertanen (Finlandia), Zrinka Mikelić (Chorwacja), Anthony Padilla (Stany Zjednoczone), Katarzyna Rzeszutek (Polska), Georg Schneider (Niemcy) i Ludmiła Żilenkowa (Rosja) mimo kwalifikacji do konkursu ostatecznie w nim nie wystąpiło.
2. Jurorka wzięła udział w pracach jury od II etapu.

Przypisy

1. International Chopin Piano Competition. Warsaw 1995 [online], ddg.art.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-11-20] (ang.).
2. XIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (katalog archiwalnych materiałów dźwiękowych), [w:] Katalog zbiorów polskich bibliotek naukowych [online], katalog.nukat.edu.pl [dostęp 2015-11-02].
3. Honorary Committee of the 13th International Chopin Piano Competition [online], ddg.art.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-11-20] (ang.).
4. Jury of the Thirteenth International Chopin Piano Competition [online], ddg.art.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-12-09] (ang.).
5. The Competition Callendar [online], ddg.art.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-11-20] (ang.).
6. Competitors of the Thirteenth International Chopin Piano Competition [online], ddg.art.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-07-27] (ang.).
7. Eextract of the Rules of the 13th International Frederick Chopin Piano Competition ↓, § X.
8. Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Konkurs XIII [online], konkursy.miedzynarodowe.chopin.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-03-22].
9. 2nd Round: Competitors of the Thirteenth International Chopin Piano Competition [online], ddg.art.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-07-27] (ang.).
10. 3d Round: Competitors of the Thirteenth International Chopin Piano Competition [online], ddg.art.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-07-29] (ang.).
11. Final: Competitors of the Thirteenth International Chopin Piano Competition [online], ddg.art.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-07-29] (ang.).
12. Other Competition Events [online], ddg.art.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-03-11] (ang.).
13. XIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, [w:] Katalog Znaków Pocztowych [online], kzp.pl, 1 października 1995 [zarchiwizowane z adresu 2022-11-29].
14. XIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina [online], enumi.pl, 9 października 1995 [zarchiwizowane z adresu 2022-10-01].
15. Prize-Winners of the 13th International Frederick Chopin Piano Competition [online], ddg.art.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-11-20] (ang.).
16. Eextract of the Rules of the 13th International Frederick Chopin Piano Competition ↓, § XIII.
17. Eextract of the Rules of the 13th International Frederick Chopin Piano Competition ↓, § XII.
18. Osoby związane z Chopinem. (Philippe Giusiano), [w:] Narodowy Instytut Fryderyka Chopina [online], pl.chopin.nifc.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-08-09].
19. BarbaraB. Niewiarowska BarbaraB., Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina [online], konkursy.miedzynarodowe.chopin.pl, 21 czerwca 2006 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-22].
20. Osoby związane z Chopinem. (Alexei Sultanov), [w:] Narodowy Instytut Fryderyka Chopina [online], pl.chopin.nifc.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-08-09].

Bibliografia

• Barbara Niewiarowska (współpr. red. Janusz Zaremba, tł. Ludwik Wiewiórkowski, Małgorzata Szum): XIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny imienia Fryderyka Chopina organizowany pod patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Wałęsy, 1 - 21 października 1995, Warszawa – The 13th International Frederick Chopin Piano Competition held under the patronage of the President of the Polish Republic Lech Wałęsa, 1 - 21 october 1995, Warsaw, (program). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa im. Fryderyka Chopina, 1995. ISBN 83-85981-29-2. OCLC 316452182. (pol. • ang.). Brak numerów stron w książce
• Eextract of the Rules of the 13th International Frederick Chopin Piano Competition [online], ddg.art.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-07-29] (ang.).

Kontrola autorytatywna (Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina):

• VIAF: 311276639
• PLWABN: 9810631043605606
• NUKAT: n2009030027