Loading AI tools
Oficer, pilot Wojska Polskiego Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wiktor Pniewski (ur. 5 grudnia 1891 w Kłecku, zm. 13 sierpnia 1974 w Koźminie[1]) – pułkownik pilot Wojska Polskiego, uczestnik powstania wielkopolskiego, organizator lotnictwa powstańczego na terenie Wielkopolski, żołnierz Polski Sił Zbrojnych na Zachodzie, uczestnik walk we Francji i Wielkiej Brytanii okresu II wojny światowej. Kawaler Orderu Virtuti Militari.
 Wiktor Pniewski, ppor. pilot 1920 | |
 pułkownik pilot | |
| Data i miejsce urodzenia |
5 grudnia 1891 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
13 sierpnia 1974 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1911–1952 |
| Siły zbrojne |
Armia Cesarstwa Niemieckiego |
| Formacja |
Luftstreitkräfte |
| Jednostki |
niemieckie: 9 pułk huzarów, |
| Stanowiska |
huzar, pomocnik mechanika lotniczego, pilot, komendant Stacji Lotniczej, dowódca 1 Wielkopolskiej Eskadry Lotniczej, dowódca Stacji Lotniczej Ławica, dowódca Zapasowego Dyonu Lotnictwa, z-ca dowódcy Centralnej Składnicy Lotniczej, oficer taktyczny pułku |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa, |
| Późniejsza praca |
pracownik Państwowego Instytutu Hydrologiczno-Meteorologicznego |
| Odznaczenia | |
       | |
Syn urzędnika pocztowego Stanisława i Anny. Uczył się w Poznaniu. Od 1906 w czasie nauki w Szkole Handlowej, należał do koła Towarzystwa Tomasza Zana. Od 1910 pracował w Poznaniu jako drogerzysta. Powołany został do odbycia służby wojskowej w armii niemieckiej w październiku 1911 w 9 Pułku Huzarów w Strasburgu. Zdobył kwalifikacje lotnika obserwatora. Przeniesiono go do 4 Baonu Lotniczego, jako pomocnika mechanika w grudniu 1913.
Brał udział w walkach w I wojnie światowej. W okresie od października 1916 do 1 czerwca 1917 szkolił się w Szkole Lotniczej w Koszalinie, którą ukończył w stopniu sierżanta z tytułem pilota. Skierowany na front zachodni. W sierpniu 1918 kontuzjowany. Po wyleczeniu ran, w październiku 1918 skierowany do Stacji Lotniczej na Ławicy. Od listopada 1918 był członkiem POW i organizował komórkę w swojej jednostce. Do działalności konspiracyjnej razem z kolegą sierż. pilotem Józefem Mańczakiem wciągnął 5 pilotów, 2 obserwatorów i 32 mechaników lotniczych[2]. W czasie rozpoczętej rewolucji w Niemczech został wybrany do Rady Robotniczej i Żołnierskiej.
Od końca grudnia 1918 uczestniczył w walkach w powstaniu wielkopolskim. 4 stycznia 1919 brał udział w bitwie o Ławicę, zakończonej opanowaniem lotniska 5 i 6 stycznia. Powstańcy przejęli ponad 100 samolotów, ok. 300 balonów obserwacyjnych i zeppelinów, zapas bomb lotniczych, 20 ckm, amunicję do ckm, kilkadziesiąt silników lotniczych i inny sprzęt lotniczy[3]. Później oszacowano zdobyte uzbrojenie i sprzęt na 160–200 mln marek niemieckich. Niektórzy historycy uważają, iż był to największej wartości łup wojenny w dziejach Polski, większy nawet niż ten zdobyty w bitwach pod Grunwaldem i pod Wiedniem[4]. Wcześniej nie dopuścili do wywozu samolotów i innego sprzętu lotniczego do Frankfurtu n. Odrą. Został pierwszym komendantem Stacji Lotniczej na Ławicy. W skład Stacji weszły 4 kompanie: 1 kompania lotnicza, 2 kompania warsztatowa, 3 kompania wartownicza, 4 kompania rekrucka[2]. Już 7 stycznia brał udział razem z kolegami w demonstracyjnych lotach nad Poznaniem, na 6 samolotach wywiadowczych LVG C.V Ludność Poznania z entuzjazmem wyległa na ulicę miasta i wiwatowała na cześć polskich lotników z armii powstańczej[2].
9 stycznia 1919 powstańcy wielkopolscy pod dowództwem Pniewskiego mieli rzekomo dokonać nalotu odwetowego z lotniska Ławica na lotnisko wojskowe w prawobrzeżnej części Frankfurtu nad Odrą (tak wg książki Kazimierza Sławińskiego Ławica – poznańskie lotnisko z 1975 r. oraz publikacji powołujących się na tę książkę). Informacji tych nigdy nie potwierdziły ani Centralne Archiwum Wojskowe ani Instytut Pamięci Narodowej. Mit o rzekomym nalocie zdementowały Muzeum Powstania Wielkopolskiego w Poznaniu i Towarzystwo Historyczne we Frankfurcie nad Odrą. Według najnowszych ustaleń naukowych, m.in. dra Mariusza Niestrawskiego (autora książki Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice Państwa Polskiego (1918–1921) z 2017 r.) i dra Marka Rezlera (współautora Encyklopedii powstania wielkopolskiego z 2018 r.) jest to jedynie legenda i do rzekomego nalotu nigdy nie doszło. Pniewski faktycznie był jednym ze zdobywców lotniska wojskowego Ławica pod Poznaniem i zatelegrafował do Frankfurtu, grożąc Niemcom nalotem odwetowym, jeśli nie zaprzestaną wrogich działań[5]. Wbrew słowom Sławińskiego, groźby nalotu odwetowego jednak nigdy nie spełniono, a sam Pniewski nie pisał o nim we wspomnieniach[5]. W żadnym z zachowanych polskich czy niemieckich raportów wojskowych z 1919 r. nie ma ani jednej wzmianki o rzekomym nalocie na lotnisko wojskowe we Frankfurcie nad Odrą, a także żadna polska czy niemiecka gazeta sprzed 1975 r. nie wspominała o takim zdarzeniu. W PRL-owskich źródłach pisano o rzekomym wzięciu sześciu 25-kilowych bomb (czyli razem 150 kg), mimo że udźwig samolotów LVG C.V wynosi połowę mniej[5][6][7].
Na przełomie stycznia i lutego formował 1 lotniczą eskadrę wielkopolską (zwana też 1 Wielkopolską eskadrą polną), a 15 lutego objął jej dowództwo. Wspierał z powietrza w marcu 1920 Armię Wielkopolską walczącą pod Lwowem[8][9].
7 czerwca wrócił z eskadrą do Poznania. Od 16 czerwca z eskadrą walczył na Froncie Wielkopolskim, działając z lotniska Wojnowice pod Bukiem. Skierowany z eskadrą 6 września 1919 na Front Litewsko-Białoruski[8]. W styczniu 1920 powrócił z frontu do Poznania i objął dowództwo Stacji Lotniczej Ławica. W lutym sformował Zapasowy Dyon Lotniczy, obejmując jego dowództwo. Awansowany do stopnia kapitana 1 czerwca 1920. W działaniach wojennych 1920 dowodził Dyonem Zapasowym. Za czyny na polach walk w wojnie polsko-bolszewickiej odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy.
6 marca 1922 wyznaczony na zastępcę dowódcy Centralnej Składnicy Lotniczej w Warszawie. Od lutego do czerwca 1925 był słuchaczem Kursu doskonalącego dla oficerów sztabowych w Rembertowie i kursu kwatermistrzowskiego przy Wyższej Szkole Wojennej[10].
W 1925 został przeniesiony do 3 pułku lotniczego w Poznaniu na stanowisko oficera taktycznego pułku. 12 kwietnia 1927 został mianowany majorem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 i 5. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa[11]. 26 marca 1931 został przesunięty ze stanowiska kwatermistrza pułku na stanowisko dowódcy dywizjonu[12][13]. W 1932 został przeniesiony do 6 pułku lotniczego we Lwowie na stanowisko komendanta Bazy. W 1935 został komendantem Centrum Wyszkolenia Lotnictwa nr 1 w Dęblinie. 27 czerwca 1935 roku mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 i 4. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych[14]. W 1936 przeniesiony do Kierownictwa Zaopatrzenia Lotnictwa w Warszawie na stanowisko zastępcy kierownika do spraw zaopatrzenia[15]. W 1937, po utworzeniu korpusu oficerów lotnictwa, został zaliczony do grupy technicznej[16].
W czasie kampanii wrześniowej 1939 przez Rumunię dotarł do Francji, gdzie dowodził Eskadrą Oficerską. W czerwcu 1940 organizował ewakuację do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do RAF, otrzymał numer służbowy P-0588[17]. Został tam mianowany komendantem Obozu Żołnierskiego Polskich Sił Powietrznych w RAF Dunholme Lodge, 1940–1947).
W 1947 wrócił do Polski i został zweryfikowany w stopniu pułkownika. Po powrocie do kraju był m.in. dowódcą 7 pułku lotnictwa bombowego, szefem Wydziału Wojskowego w Państwowym Instytucie Hydrologiczno-Meteorologicznym. Na emeryturę przeszedł 18 sierpnia 1952. Od 1952 do 1968 był cywilnym pracownikiem tego instytutu[18]. Był członkiem Klubu Seniorów Lotnictwa przy Aeroklubie PRL. Zmarł 13 sierpnia 1974 w Koźminie. Spoczywa na cmentarzu parafii św. Jana Chrzciciela w Rozdrażewie[1].
5 września 2009 w Kłecku odsłonięto obelisk poświęcony pamięci płk. Wiktora Pniewskiego. W kwietniu 2019 imię płk. pil. Wiktora Pniewskiego otrzymała 33 Baza Lotnictwa Transportowego[26].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
