Wierzenica
wieś w województwie wielkopolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wierzenica – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, powiecie poznańskim, gminie Swarzędz[3][4], na prawym brzegu rzeki Głównej.
| wieś | |
.JPG) Centrum wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2007) |
261 |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
62-006[1] |
| Tablice rejestracyjne |
PZ, POZ |
| SIMC |
0595648 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu poznańskiego  | |
Położenie na mapie gminy Swarzędz  | |
 52°27′45″N 17°04′10″E[2] | |
Wieś szlachecka, własność wojewody płockiego Piotra Potulickiego, około 1580 leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.
Miejscowość pod zlatynizowaną staropolską nazwą Verenicza wymieniona jest w łacińskim dokumencie wydanym w Poznaniu w 1280 sygnowanym przez króla polskiego Przemysła II[6].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1061535 | Augustówka | przysiółek |
| 0595654 | Mechowo | część wsi |
Historia
Pierwsza wzmianka o Wierzenicy pojawiła się w dokumencie z 1154 Zbiluta (z rodu Pałuków) obywatela polskiego (“Poloniae civis”), w którym zanotowana została jako Vereniz[7]. Wieś została osadzona na prawie średzkim i często zmieniała właścicieli.
W 1932 r. w Wierzenicy zmarł August Adolf Cieszkowski, właściciel tutejszego majątku, mecenas nauki i senator II RP[8].
Zabytki[9]
We wsi znajdują się:
- drewniany kościół św. Mikołaja z kaplicą grobową rodziny Cieszkowskich
- dwór rodu Cieszkowskich
- drewniana karczma
Na wschód od wsi w 1918 profesor Józef Kostrzewski odkrył cmentarzysko popielnicowe z epoki brązu[10]. We wsi odkryto również stanowiska kultury pucharów lejkowatych.
Wierzenica wraz z Janikowem są w gminie Swarzędz miejscem najbardziej wyniesionym i miejscem o największych nachyleniach terenu[11]. Wieś leży na pagórkach morenowych wyniesionych do około 115 m n.p.m.
Przez wieś w wąskiej dolinie przepływa rzeka Główna. Pomiar wykonany we wsi ok. 2000 wykazał, że ciek ten ma 4,8 m szerokości i 0,4 m głębokości, wysokość brzegu wynosi ok. 0,6 m. W przeszłości na rzece w Wierzenicy czynny był młyn. Niewielkie zbiorniki wodne w okolicy wsi pełnią funkcję stawów hodowlanych.
Wierzenica leży w otulinie Puszczy Zielonki. Na Wzgórzu Krasińskiego znajdują się: rząd starych białodrzewów, aleja kasztanowcowa i uschnięta sosna, pod którą przesiadywał Krasiński. Cztery drzewa na terenie wsi objęte są szczególną ochroną prawną jako pomniki przyrody:
- dąb szypułkowy: obwód pierścienia 470, nr w rejestrze 916/295
- dąb szypułkowy: obwód pierścienia 580, nr w rejestrze 915/294
- dąb szypułkowy: obwód pierścienia 450, nr w rejestrze 914/293
- sosna zwyczajna: obwód pierścienia 360, nr w rejestrze 912/292
Okolice Wierzenicy należą w gminie Swarzędz do obszarów z glebami najlepszej jakości, należącymi do klasy III i IV, stąd też największe w gminie areały użytków rolnych – od 500 do 700 ha.
Zmiany zaludnienia w ostatnich latach przedstawiają się następująco:
Wierzenica posiada połączenie autobusowe ze Swarzędzem (linia 493)[12].
Przez wieś przebiegają:
- Wielkopolska Droga św. Jakuba – odcinek szlaku pielgrzymkowego do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela w Hiszpanii
- droga rowerowa R-1 Owińska-Mielno-Wierzonka-Wierzenica-Kobylnica[13]
- pieszy żółty szlak turystyczny prowadzący ze stacji kolejowej w Kobylnicy na Dziewiczą Górę[14].
Przez Wierzenicę przebiega droga powiatowa i drogi gminne.
Walory pobytu w Wierzenicy opiewał Zygmunt Krasiński, który w swoich listach do Augusta Cieszkowskiego używał stworzonych przez siebie neologizmów "powierzeniczyć", "wierzeniczenie", określających czas spędzany w Wierzenicy. Zalety miejscowości opisywała również w swojej twórczości Kazimiera Iłłakowiczówna[10].
Na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy funkcjonuje Klub Profesorów "Wierzenica".
.JPG)
Młyn na Głównej istniał we wsi już kilka wieków temu, jednak ostatnią budowlę wzniesiono w XIX wieku. August Cieszkowski sprzedał go Janowi Chmielarzowi, ojcu Kazimierza Chmielarza – ostatniego wierzenickiego młynarza. Podczas II wojny światowej Niemcy ograniczyli produkcję tylko do śrutowania, a następnie całkowicie zamknęli młyn. Uruchomiono go ponownie w 1946, jedynie jako śrutownik. Początkowo wykonywał nawet usługi dla gospodarstw państwowych, a potem tylko dla rolników indywidualnych. Z uwagi na konkurencję nowocześniejszych zakładów produkcję zakończył w 1966 (w 1969 zmarł ostatni młynarz). W okresie międzywojennym i po II wojnie światowej, oprócz koła młyńskiego, młyn posiadał niewielką turbinę elektryczną o napięciu 110 V, wytwarzającą prąd na potrzeby własne i miejscowej szkoły. Działała do 1955, kiedy to wieś zelektryfikowano. Oprócz tego, dzięki użyciu pasów transmisyjnych, młyn świadczył usługi sieczkarni. Na przełomie XIX i XX wieku w obrębie młyna funkcjonowała też fabryka musztardy A.Pawlaka, dla której młyn dokonywał przemiału gorczycy. W 1975 dwa młyńskie koła (nasiębierne) przeniesiono do Skansenu w Dziekanowicach, a w 1998 rozpoczęto tam rekonstrukcję zakładu. Kamienie młyńskie z piaskowca i betonu leżą na miejscu, przy kanale młyńskim[15].
,_wielkopolskie_uprising.JPG)
Na cmentarzu w Wierzenicy spoczywają m.in.:
- Kazimierz Chmielarz (1899-1969), powstaniec wielkopolski,
- prof. Monika Hoffa, geograf (zm. 1977),
- Stanisław Mierzejewski (1902-1984), powstaniec wielkopolski,
- Adam Skonieczny (1901-1979), powstaniec wielkopolski.
Ponadto znajduje się tutaj grób nieznanego żołnierza polskiego z okresu II wojny światowej[16].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
