Wacław Czerwiński

Wacław Czerwiński (ur. 16 listopada 1900 w Czortkowie, zm. 17 czerwca 1988 w Toronto) – polski konstruktor lotniczy, pilot, jeden z prekursorów polskiego szybownictwa.

Wacław Czerwiński

Data i miejsce urodzenia	16 listopada 1900 Czortków
Data i miejsce śmierci	17 czerwca 1988 Toronto
Zawód, zajęcie	konstruktor lotniczy, pilot
Odznaczenia

Sławę zyskał jako twórca wielu polskich szybowców przedwojennych m.in. Salamandra (1936), WWS-2 Żaba (1938), WWS-3 Delfin, oraz we współpracy: PWS-33 Wyżeł i PWS-101.

W 1928 roku w Warsztatach Szybowcowych ZASPL skonstruował CW-I, na którym został wykonany pierwszy w Polsce lot żaglowy przez Szczepana Grzeszczyka w okolicach Złoczowa. W 1929 roku powstały jednoosobowe CW-II, CW-III, dwumiejscowy CW-IV, oraz wspólnie z konstruktorem Władysławem Jaworskim zaprojektowali jednomiejscowe szybowce CWJ, CWJ bis Skaut, CWJ-2. W dalszych latach powstały szybowce CW-5 bis, akrobacyjny CW-7 i szkolny CW-8.

W 1930 roku przeszedł przeszkolenie szybowcowe podczas trzeciej wyprawy Związku Awiatycznego Studentów Politechniki Lwowskiej na Bezmiechową^[1]. Był młodszym asystentem przy docenturze statystyki i konstrukcji Politechniki Lwowskiej.

W 1935 roku wycofał swój udział z Warsztatów Szybowcowych ZASPL i przeniósł się do Wojskowych Warsztatów Szybowcowych w Krakowie. Tu skonstruował szybowce WWS-1 Salamandra, WWS-2 Żaba i WWS-3 Delfin.

We wrześniu 1939 roku przedostał się z żoną do Francji, gdzie pracował w fabryce samolotów w Tuluzie. Następnie znalazł się w Anglii gdzie wszedł w skład Polskiej Grupy Technicznej, gdzie brał udział w opracowaniu projektów wstępnych szybowców transportowych czterech wielkości, których jednak nie zostały zakwalifikowane do produkcji^[2].

W 1941 roku wyjechał do Kanady, gdzie rozpoczął pracę w zakładach lotniczych De Havilland Aircraft of Canada w Toronto. W 1942 roku przeniósł się do zakładów lotniczych Canadian Wooden Aircraft, gdzie objął stanowisko głównego inżyniera. W 1942 roku odtworzył dokumentację szybowców Salamandra i Żaba, które zostały zbudowane pod oznaczeniami DH Sparrow i CWA Wren oraz opracował dalsze rozwinięcie Salamandry pod oznaczeniem CWA Robin. Wraz z prof. B.S. Shenstonem zaprojektował dwa szybowce: treningowy Loudon i dwumiejscowy Harbinger, zbudowane w pojedynczych egzemplarzach. Zajmował się też problematyką konstruowania mięśniolotów. Za konstrukcje szybowców Kanadyjskie Stowarzyszenie Szybowcowe nadało mu w 1951 roku specjalny dyplom i godność członka honorowego.

W 1946 roku rozpoczął pracę w zakładach Avro Canada, gdzie był najpierw kierownikiem grupy w biurze technicznym, później samodzielnym konstruktorem, a w końcu szefem biura projektów wstępnych. Pracując w tych zakładach do 1959 roku, uczestniczył w konstruowaniu takich samolotów kanadyjskich jak: Avro Canada C-102 Jetliner, Avro Canada CF-100 Canuck i myśliwiec dalekiego zasięgu Avro Canada CF-105 Arrow, a także doświadczalnego ”latającego spodka” - Avro Canada VZ-9-AV Avrocar.

Kolejnym miejscem jego pracy, na stanowisku kierownika biura projektów Sekcji Aerodynamiki Ponaddźwiękowej, była Narodowa Rada Badań w Ottawie. Pracował tam do 1966 roku, kiedy to został wykładowcą specjalnym jako inżynier-badacz w Instytucie Studiów Aero i Astronautyki Uniwersytetu w Toronto. Zajmował się między innymi projektowaniem wyposażenia laboratoryjnego do prowadzenia badań aerodynamicznych w zakresie prędkości ponaddźwiękowych.

Przechodząc w 1969 roku na emeryturę nie zaprzestał pracy naukowo-badawczej i na pół etatu związał się z wytwórnią konstrukcji aluminiowych DAF-INDAL Corp. Jako konsultant w dziedzinie projektowania turbin powietrznych i studiów nad zagadnieniami związanymi z lądowaniem śmigłowców na statkach pływających.

Wacław Czerwiński był autorem podręczników do budowy amatorskiej szybowców. Wydane podręczniki to: Opis budowy szybowca szkolnego typu CWJ (1932), Opis budowy szybowca szkolnego (1937)^[3]. Podręczniki posłużyły do budowy szybowców przez Koła Lotnicze Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. Wacław Czerwiński zajmował się także malarstwem artystycznym. Swe obrazy prezentował na wielu wystawach. Zaprojektował również witraże nad głównym ołtarzem kościoła St. Hyacinth w Ottawie.

Zmarł 17 czerwca 1988 roku w Toronto i tam też został pochowany.

Ordery i odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi (1935)^[4]
• Srebrny Krzyż Zasługi (9 listopada 1932)^[5]

Opracowane konstrukcje

Lp	Nazwa	Data	Typ
1	CW-I	1928	szybowiec
2	CW-II	1929	szybowiec przejściowy
3	CW-III	1929	szybowiec szkolny
4	CW-IV	1930	szybowiec wyczynowy
5	CWJ	1931	szybowiec szkolny
6	ITS-II (CWJ-2)	1932	szybowiec treningowy
7	CWJ bis Skaut	1933	szybowiec szkolny i przejściowy
8	CW-5 bis (WOS, WOS-37)	1933	szybowiec wyczynowy
9	CW-7	1934	szybowiec akrobacyjny
10	CW-8	1934	szybowiec szkolny, motoszybowiec
11	WWS-1 Salamandra	1936	szybowiec treningowy
12	WWS-2 Żaba	1937	szybowiec szkolny
13	WWS-3 Delfin	1937	szybowiec treningowy
14	WWS Tryton	1938	projekt szybowca transportowego
15	PWS-101	1938	szybowiec wysokowyczynowy
16	PWS-33 Wyżeł	1938	samolot treningowy
17	PWS-41	1939	projekt samolotu szkolno-bojowego
18	PWS-102 Rekin	1939	szybowiec wysokowyczynowy
19	PWS-103	1939	szybowiec wysokowyczynowy
20	Szybowiec transportowy nr 1 / nr 2 / nr 3 / nr 4	1940	projekty szybowców transportowych
21	DH Sparrow	1942	szybowiec treningowy
22	CWA Wren	1942	szybowiec szkolny
23	CWA Robin	1944	szybowiec treningowy
24	Czerwiński-Shenstone (UTG-1) Loudon	1949	szybowiec treningowy
25	Czerwiński-Shenstone Harbinger	1958	szybowiec treningowy

Przypisy

1. Jakimowicz 1936 ↓, s. 112.
2. Płoszajski 2007 ↓, s. 76-77.
3. Podręczniki www.muzeumlotnictwa.pl, Biblioteka i digitalizacja, Nr. Inw.376, 892
4. Tegoroczne odznaczenia za pracę w lotnictwie, „Skrzydlata Polska” 11/1935 s. 323, „za zasługi dla lotnictwa sportowego”.
5. M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 298 „za zasługi na polu organizacyjnem i konstrukcyjnem szybownictwa”.

Bibliografia

• Wielka Encyklopedia Powszechna PWN (1962–1969).
• Czerwiński Wacław (pol.).
• Tadeusz Jakimowicz: Ogólne wiadomości o szybownictwie. Lwów: „Dziennik Polski”, 2012. OCLC 837072739.
• Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946. Warszawa: Z.P. Poligrafia, 2007. ISBN 0-9522473-0-5. OCLC 749530918.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000114191766
• VIAF: 167086812
• PLWABN: 9810655817105606
• NUKAT: n2009095598

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3889619