Włodzimierz Sawczuk

Włodzimierz Sawczuk (ur. 16 sierpnia 1925 w Białymstoku, zm. 4 grudnia 2010 w Warszawie) – generał broni Wojska Polskiego, szef Głównego Zarządu Politycznego WP (1972–1980), wiceminister obrony narodowej. Poseł na Sejm PRL VII i VIII kadencji.

Włodzimierz Sawczuk

generał broni
Data i miejsce urodzenia	16 sierpnia 1925 Białystok
Data i miejsce śmierci	4 grudnia 2010 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1944–1988
Siły zbrojne	ludowe Wojsko Polskie
Stanowiska	z-ca dowódcy dywizji ds. politycznych, szef oddziału w Głównym Zarządzie Politycznym, szef Zarządu Politycznego – z-ca dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego do spraw politycznych, z-ca dowódcy 2 Armii WP, szef Głównego Zarządu Politycznego WP – wiceminister obrony narodowej
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Grób Włodzimierza Sawczuka na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Życiorys

Służba wojskowa

Syn Jana i Tekli. W latach 1944–1946 służył jako dowódca drużyny w 3 Pułku Piechoty 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Uczestniczył w walkach o Berlin. Po wojnie służył jako szef kompanii, a następnie dowódca plutonu i kompanii 3 pp^[1]. W latach 1949–1951 był sekretarzem Komitetu Partyjnego Warszawskiego Okręgu Wojskowego. W latach 1951–1952 przebywał w Moskwie na Wyższym Kursie Akademickim przy Wojskowej Akademii Politycznej im. Lenina. Przez kolejne trzy lata był zastępcą dowódcy dywizji piechoty do spraw politycznych. W latach 1956–1961 pełnił służbę w Głównym Zarządzie Politycznym WP, gdzie przez 2 lata był starszym instruktorem oddziału, a następnie szefem Oddziału II Inspekcji Zarządu I Organizacyjnego. W 1961 skierowany został do Moskwy na studia w Wojskowej Akademii Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych ZSRR im. K. Woroszyłowa. W lipcu 1965 został szefem Zarządu Politycznego – zastępcą dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego do spraw politycznych. 29 września 1966 na mocy uchwały Rady Państwa PRL awansowany na generała brygady. Nominację wręczył mu w Belwederze przewodniczący Rady Państwa PRL Edward Ochab. Od lipca do października 1968 był zastępcą dowódcy 2 Armii WP do spraw politycznych, z którą uczestniczył w operacji „Dunaj”. W 1971 został zastępcą szefa, a 8 czerwca 1972 został wyznaczony na stanowisko szefa Głównego Zarządu Politycznego WP (na miejsce gen. dyw. Jana Czapli). W październiku 1972 na mocy uchwały Rady Państwa PRL awansowany do stopnia generała dywizji. Nominację odebrał w Belwederze 11 października 1972 z rąk przewodniczącego Rady Państwa Henryka Jabłońskiego. Równocześnie, od 10 października 1973, piastował urząd wiceministra obrony narodowej. W październiku 1975 na mocy uchwały Rady Państwa PRL awansowany do stopnia generała broni. Nominację wręczył mu 10 października 1975 w Belwederze I sekretarz KC PZPR Edward Gierek.

Usunięty ze stanowiska szefa Głównego Zarządu Politycznego WP i wiceministra obrony narodowej w maju 1980, w lipcu 1982 przeniesiony do służby dyplomatycznej i mianowany ambasadorem nadzwyczajnym i pełnomocnym PRL w Libii. Na tym stanowisku pozostawał do czerwca 1986, po czym przebywał w dyspozycji ministra obrony narodowej. W dniu 24 marca 1988 przeniesiony w stan spoczynku w wieku 62 lat^[2].

Po jego śmierci w prasie nie został opublikowany ani jeden nekrolog. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie bez asysty wojskowej (kwatera FII-10-13)^[3]. W pogrzebie wzięli udział m.in. generałowie Józef Baryła i Mieczysław Michalik.

Działalność polityczna

Od sierpnia 1949 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej^[1]. W 1951 był sekretarzem podstawowej organizacji partyjnej przy Sztabie Warszawskiego Okręgu Wojskowego. W 1953 został członkiem egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Zielonej Górze. W latach 1971–1975 pełnił funkcję członka Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej PZPR, a w latach 1975–1981 członka Komitetu Centralnego PZPR. W latach 1976–1985 był posłem VII i VIII kadencji Sejmu PRL.

Awanse generalskie

• generał brygady – 1966
• generał dywizji – 1972
• generał broni – 1975

Opinie

W swoich wspomnieniach z 1992 zatytułowanych „Stan wojenny dlaczego?” (s. 158) Wojciech Jaruzelski następująco wyraził się o generale: „Sawczuk – początkowo oficer liniowy. Ale od wielu lat w aparacie politycznym. Dobry organizator. Energiczny, stanowczy, władczy. Z czasem przeradzało się to coraz bardziej w sztywność, arbitralność, obcesowość. Kolidowało zwłaszcza z funkcją polityczną, z koniecznością pozyskiwania, zjednywania ludzi. Dlatego spowodowałem jego odejście z funkcji szefa Głównego Zarządu Politycznego. Mogę zrozumieć jego rozgoryczenie”.

W latach 70. gen. Włodzimierz Sawczuk słynął w WP z wyjątkowej bezwzględności i brutalności wobec podwładnych. Mówią o tym otwarcie w swoich wspomnieniach m.in. gen. Wojciech Jaruzelski i Mieczysław Rakowski^[4].

Życie prywatne

Mieszkał w Warszawie. Żonaty z Barbarą z domu Szymańską (1925–2013). Małżeństwo miało dwóch synów^[5][3].

Ordery i odznaczenia

W trakcie ponad 40-letniej służby w LWP otrzymał m.in. następujące odznaczenia:

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1980)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy
• Order Sztandaru Pracy I klasy (1973)^[6]
• Order Sztandaru Pracy II klasy (1968)
• Krzyż Walecznych
• Medal 10-lecia Polski Ludowej
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)
• Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk
• Medal „Za udział w walkach o Berlin”
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Złoty Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” (1968)
• Srebrny Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
• Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1973)
• Srebrny Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju” (1968)
• Brązowy Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”
• Srebrna Odznaka „Za zasługi w ochronie porządku publicznego”
• Brązowa Odznaka „Za Zasługi w Ochronie Porządku Publicznego”
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1973)
• Złote Odznaczenie im. Janka Krasickiego
• Złoty Znak Związku Ochotniczych Straży Pożarnych (1975)^[7]
• Złota Odznaka Honorowa Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej
• Medal za zasługi dla Związku Zawodowego Pracowników Kultury i Sztuki (1979)^[8]
• Złota Odznaka Kół Młodzieży Wojskowej
• Odznaka „Zasłużony Działacz SZMW”
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
• Odznaka Kościuszkowska
• Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1977)^[9]
• Złota odznaka „Zasłużonemu w rozwoju województwa katowickiego”
• Odznaka „Budowniczego Wrocławia”
• Złota odznaka „Zasłużony dla Dolnego Śląska”
• Order Czerwonego Sztandaru (Związek Radziecki, 1968)
• Order Przyjaźni Narodów (Związek Radziecki, 1973)
• Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki)
• Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki, 1972)
• Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki, 1975)
• Medal jubileuszowy „60 lat Sił Zbrojnych ZSRR” (Związek Radziecki, 1979)
• Medal „30 lat Bułgarskich Sił Zbrojnych” (Bułgaria, 1974)
• Order Wolności i Niepodległości I klasy (Korea Północna, 1977)
• Order Za bojowe Zasługi” (Mongolia, 1977)
• Złoty Medal Braterstwa Broni (Węgry)
• Złoty Order Zasług dla Ojczyzny (Niemcy Wschodnie, 1975)
• Medal „Za umacnianie Przyjaźni Sił Zbrojnych” III klasy (Czechosłowacja, 1970)
• inne odznaczenia i medale pamiątkowe

Wybrane publikacje

• Rola Partii w tworzeniu i kształtowaniu ludowych Sił Zbrojnych, [w:] „Wojskowy Przegląd Historyczny”, 1973, nr 3, s. 17–37
• WAP – ośrodek myśli marksistowsko-leninowskiej w Siłach Zbrojnych PRL, [w:] „Wojsko Ludowe”, 1976, rocznik 27, nr 9, s. 5–13
• W służbie socjalizmu i pokoju. 60 lat Armii Radzieckiej, [w:] „Wojsko Ludowe”, 1978, rocznik 29 nr 2, s. 24–29
• Ideowe aspekty Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej w działalności partyjno-politycznej Sił Zbrojnych PRL, [w:] Sześćdziesiąt lat Wielkiego Października. Materiały z ogólnowojskowej konferencji naukowej poświęconej rocznicy Wielkiej Rewolucji Październikowej, Warszawa, Wojskowa Akademia Polityczna, 1978
• Polsko-radziecka przyjaźń i braterstwo broni są naszą w spólną historyczną zdobyczą, [w:] „Żołnierz Wolności”, 1978, rocznik 29, nr 152, s. 2

Przypisy

1. Informacje w BIP IPN.
2. Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 tom III, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010, s. 379.
3. Wyszukiwarka grobów w Warszawie.
4. Mieczysław Rakowski, „Dzienniki polityczne”, tom VII, Warszawa 2003.
5. Janusz Królikowski, Generałowie i Admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, tom IV, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010.
6. Lista żołnierzy odznaczonych w Belwederze. „Nowiny”, s. 2, nr 280 z 11 października 1973.
7. „Strażak: pismo Związku Ochotniczych Straży Pożarnych”, nr 24 (542), 16–31 grudnia 1975, s. 4.
8. „Wojskowy Przegląd Historyczny”, nr 4, październik–grudzień 1979, s. 329.
9. Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 3, 27 lutego 1978, s. 5.

Bibliografia

• Leksykon Historii Polski, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1995
• Leszek Grot, Tadeusz Konecki, Edward Nalepa, Pokojowe dzieje Wojska Polskiego, Wojskowy Instytut Historyczny im. Wandy Wasilewskiej, Warszawa 1988
• Wojciech Jaruzelski, Stan wojenny dlaczego, Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1992
• Henryk Kosk, Generalicja Polska, tom II, Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 2001
• Lech Kowalski, Kryptonim „Dunaj”: udział wojsk polskich w interwencji zbrojnej w Czechosłowacji, Książka i Wiedza 1992
• Janusz Królikowski, Generałowie i Admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, tom IV, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010
• Kto jest kim w Polsce 1984. Informator encyklopedyczny, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1984
• Dane o odznaczeniach na podstawie kroniki w kwartalniku „Wojskowy Przegląd Historyczny” (1960–1989)

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 303302187
• CiNii: DA11555335
• PLWABN: 9810581333305606