Władysław Semadeni

Władysław Adolf Semadeni (ur. 3 lipca 1865 w Warszawie, zm. 15 października 1930 tamże) – polski duchowny ewangelicko-reformowany, superintendent generalny Jednoty warszawskiej i Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP.^[1]

Władysław Semadeni

Data i miejsce urodzenia	3 lipca 1865 Warszawa
Data i miejsce śmierci	15 października 1930 Warszawa
Miejsce pochówku	Cmentarz ewangelicko-reformowany w Warszawie
Superintendent generalny
Okres sprawowania	1910–1930
Wyznanie	Kościół Ewangelicko-Reformowany w RP

Grób Władysława Semadeniego na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie

Życiorys

Urodził się jako syn Józefa Semadeniego (1812–1887), jednego z właścicieli szwajcarskich cukierni Semadenich w Polsce (urodzonego w Poschiavo w Szwajcarii) i jego drugiej żony Marii z domu Ragazzi (1843–1891). Jego przyrodnia siostra Anna Maria z Semadenich (1843–1876) była żoną pastora Augusta Diehla. Po ukończeniu rosyjskiego gimnazjum gubernialnego^{[uwaga 1]} w Płocku w 1883 roku podjął naukę teologii na Uniwersytecie w Królewcu – jako obywatela Szwajcarii nie obowiązywał go nakaz studiów teologicznych w Dorpacie (później, po roku 1920, w niepodległej Polsce zmienił obywatelstwo ze szwajcarskiego na polskie). Studia ukończył w 1888 roku.

Po powrocie z Prus Wschodnich został ordynowany i objął zarząd nad parafią kalwińską w Żychlinie. W 1894 roku zawarł związek małżeński z Heleną Haberkant, córką pastora ewangelicko-augsburskiego (luterańskiego) Adama Haberkanta (1829-1905). Od 1900 roku, nie przerywając pracy w Żychlinie, przeniósł się do Kalisza i nauczał geografii i kaligrafii w 4-klasowej pensji dla dziewcząt, prowadzonej przez swoją żonę. Był tam nauczycielem Marii Dąbrowskiej, która opisała małżonków Semadeni w swojej powieści Noce i dnie jako profesorów Wenordenów^{[uwaga 2]}. Działacz Towarzystwa Kultury Polskiej (1906-1913)

Władysław Semadeni (1901)^{[uwaga 3]}

W 1905 objął posadę inspektora w organizowanym luterańskim Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie. Mianowano go wtedy administratorem parafii kalwińskiej w Łodzi. W 1908 związał się z warszawską parafią kalwińską przy ul. Leszno 20, zostając najpierw jej drugim, a później pierwszym proboszczem.

W 1910 roku wybrano go superintendentem generalnym Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP. Z urzędu był również wiceprezesem Konsystorza w Warszawie. Prawdopodobnie jeden z najwybitniejszych duchownych kalwińskich w Polsce XX wieku. Za jego czasów przystąpiono do opracowania osobnego śpiewnika kościelnego i wybudowano nowy kościół w Łodzi. Odegrał on ogromną rolę w tym, że w 1919 roku przyznano kobietom czynne i bierne prawa wyborcze w polskim Kościele Ewangelicko-Reformowanym^{[uwaga 4]}. Wprowadził też wymóg, by przyszli duchowni reformowani oprócz studiów w Polsce odbywali studia na znanych fakultetach teologii reformowanej na Zachodzie. Był zwolennikiem teologii liberalnej, podobnie jak jego następca, Stefan Skierski.

Znał dziesięć języków, w tym łacinę, grekę i hebrajski; grał na skrzypcach i fortepianie. Organizował w swoim domu spotkania, podczas których wspólnie grano utwory muzyczne; znany był z tego, że zabierał ze sobą na koncerty do filharmonii partytury i sprawdzał jakość gry muzyków^[2].

Miał córkę Irenę, po mężu Elliott (w USA) oraz syna Tadeusza Semadeniego^{[uwaga 5]}.

Jest pochowany na cmentarzu reformowanym przy ul. Żytniej w Warszawie.

Uwagi

1. W 1915 gimnazjum to stało się gimnazjum polskim, w 1921 otrzymało ono imię Stanisława Małachowskiego, a obecnie to Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Stanisława Małachowskiego w Płocku. W Księdze pamiątkowej Koła Płocczan (Warszawa 1931, wydana przez Koło B. Wychowanków Szkół Ziemi Płockiej, s. 222) czytamy: Do purytanów też zaliczaliśmy ... kolegę Semadeniego, ładniutkiego młodzianka z anielską twarzyczką.
2. Natomiast w tomie 3. tej powieści Adam Haberkant, ojciec Heleny, został opisany jako „starszy pastor Wenorden”, ojciec profesora Wenordena.
3. W owym właśnie roku 1901 Maria Szumska, późniejsza Dąbrowska (jak również jej powieściowa odpowiedniczka Agnisia Niechcicówna), rozpoczęła naukę w II klasie pensji Heleny Semadeniowej. Dąbrowska tak opisała wygląd Władysława Semadeniego: „... niewysoki, tęgawy brunet. Wydawał się Agnisi bardzo przystojny, chociaż patrzył spoza binokli w osobliwy sposób, jak gdyby trochę zezem, co go jednakże nie szpeciło, a tylko nadawało mu wyraz figlarności” (M. Dąbrowska, Noce i dnie, wyd. XXIV, 1982, tom 3, s. 8).
4. Kalwińska Jednota Warszawska była pierwszym związkiem wyznaniowym w Polsce, który przyznał kobietom prawa w Kościele (Kazimierz Bem, Kościoły luterańskie, kalwińskie i anglikańskie kojarzą się teologicznym liberalizmem. Miażdżąca ich większość ordynuje kobiety na pastorki od prawie pół wieku. Jak do tego doszło?, Newsweek Plus nr 11/2018, ).
5. Tadeusz urodził się 4 czerwca 1902; wtedy właśnie Maria Szumska kończyła II klasę. Irena urodziła się 19 marca 1895, więc w 1902 roku miała 7 lat. Natomiast o powieściowej pani Wenorden, przełożonej pensji, Dąbrowska napisała, iż „nie miała dotąd własnych dzieci” (M. Dąbrowska, Noce i dnie, wyd. XXIV, 1982, tom 3, s. 104).

Przypisy

1. K.K. Bem K.K., Słownik Biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych. Pastorzy i diakonisy Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815-1939, 2015, s. 128-134.
2. Polski Słownik Biograficzny, t. V, ss. 204-205.

Bibliografia

• Jan Szturc: Ewangelicy w Polsce: słownik biograficzny XVI-XX wieku. Bielsko-Biała: Wydawnictwo „Augustana”, 1998. ISBN 83-85970-50-9. Brak numerów stron w książce
• Kazimierz Bem, Słownik Biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych. Pastorzy i diakonisy Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815-1939, 2015, s. 128-134
• Olgierd Budrewicz: Sagi Warszawskie cz. 3, rozdział „Nadwiślańscy Szwajcarzy”. Warszawa: Czytelnik, 1983. ISBN 83-07-00591-4. Brak numerów stron w książce

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000111295498
• VIAF: 161736577
• PLWABN: 9810601355205606
• NUKAT: n2008042938
• WorldCat: viaf-161736577