Węglowodory

Węglowodory – organiczne związki chemiczne zawierające w swojej strukturze wyłącznie atomy węgla i wodoru. Wszystkie one składają się z podstawowego szkieletu węglowego (powiązanych z sobą atomów węgla) i przyłączonych do tego szkieletu atomów wodoru^[1]. Sam pierwiastek węgiel nie jest jednak węglowodorem^[2].

Thumb — Modele czaszowe węglowodorów, od góry: etan, toluen, metan, etylen, benzen, cykloheksan, heksan (kolor szary – atomy węgla, kolor biały – atomy wodoru)

Węglowodory są podstawowym składnikiem ropy naftowej, która stanowi ich podstawowe źródło w przemyśle^[1]. Innym źródłem węglowodorów są procesy tzw. suchej destylacji drewna i zgazowywania węgla. Oprócz tego węglowodory o złożonej budowie pełnią rozmaite role w organizmach żywych (np. karotenoidy).

Węglowodory ze względu na występowanie wiązań wielokrotnych węgiel-węgiel dzieli się na^[1]:

nasycone, zwane inaczej alkanami, w których występują jedynie wiązania pojedyncze
węglowodory nienasycone, zawierająca wiązania wielokrotne węgiel-węgiel, w tym:
- alkeny (olefiny) – zawierające jedno wiązanie podwójne (np. etylen)
- alkiny – w których występują wiązania potrójne węgiel-węgiel (np. acetylen)

Ponadto znanych jest wiele typów węglowodorów zawierających więcej niż jedno wiązanie nienasycone, np.:

dieny – zawierające dwa wiązania podwójne, wśród których można dodatkowo wyróżnić:

alleny – w których występują skumulowane układy wiązań podwójnych (C=C=C) (np. 1,2-butadien)
dieny sprzężone – w których występują dwa wiązania podwójne przedzielone jednym pojedynczym: (C=C−C=C) (np. 1,3-butadien)

polieny – w których występuje więcej niż dwa wiązania podwójne.
węglowodory aromatyczne – w których występują struktury pierścieniowe ze specyficznie sprzężonymi układami wiązań podwójnych (np. benzen).

Inny podział węglowodorów wynika z topologii ich łańcuchów:

liniowe – w których występują ściśle liniowe łańcuchy węglowe – np. n-oktan^[1]
rozgałęzione – w których występują boczne odgałęzienia w łańcuchu – np. izooktan, izopren^[1]
cykliczne – w których występują pierścienie węglowe – np. cykloheksan
policykliczne – w których występują dwa lub więcej pierścieni cyklicznych, w których część atomów węgla jest "współdzielona" np. nasycona dekalina lub aromatyczny naftalen
bi- i więcej cykliczne – w których występują dwa lub więcej "przeplatających" się układów pierścieniowych, np. adamantan
mieszane – w których występują różne kombinacje układów cyklicznych, liniowych i rozgałęzionych – np. karoteny lub cholesterol.

Szybkie fakty

Zamknij

Szybkie fakty

Zamknij

Szybkie fakty

Zamknij

[1]
Węglowodory, [w:] PeterP. Atkins PeterP., LorettaL. Jones LorettaL., Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje, Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN, 2004, ISBN 978-83-01-13810-3.
[2]
HonorataH. Nyga-Łukaszewska HonorataH., Wydobycie węglowodorów niekonwencjonalnych w USA a bezpieczeństwo energetyczne kraju, „Polityka Energetyczna Energy Policy Journal 20 (3)”, 2017 [dostęp 2022-03-30].

[Atkins-1] [1]
Węglowodory, [w:] PeterP. Atkins PeterP., LorettaL. Jones LorettaL., Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje, Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN, 2004, ISBN 978-83-01-13810-3.

[2] [2]
HonorataH. Nyga-Łukaszewska HonorataH., Wydobycie węglowodorów niekonwencjonalnych w USA a bezpieczeństwo energetyczne kraju, „Polityka Energetyczna Energy Policy Journal 20 (3)”, 2017 [dostęp 2022-03-30].

[1]

[2]

Wikiwand in your browser!

Węglowodory

Wikiwand in your browser!

Zobacz też

Przypisy