Ustawa o broni i amunicji

Ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji – polska ustawa regulująca zasady wydawania i cofania pozwoleń na broń, procedur obrotu bronią i amunicją, zasady jej posiadania przez cudzoziemców oraz zasady działania strzelnic.

Ustawa z dnia 21 maja 1999 r.
o broni i amunicji

Nazwa potoczna	ustawa o broni
Państwo	Polska
Data wydania	21 maja 1999
Miejsce publikacji	Dz.U. z 1999 r. nr 53, poz. 549
Tekst jednolity	Dz.U. z 2024 r. poz. 485
Data wejścia w życie	20 marca 2000
Rodzaj aktu	ustawa
Przedmiot regulacji	pozwolenia na broń, obrót bronią i amunicją, działanie strzelnic
Status	obowiązujący
Ostatnio zmieniony przez	Dz.U. z 2023 r. poz. 1532
Wejście w życie ostatniej zmiany	8 sierpnia 2023
Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych

Zakres regulacji

W art. 1 ustawa określa zakres tego, co reguluje, mianowicie:

• wydawanie i cofanie pozwolenia na broń,
• nabywanie, rejestrację, przechowywanie, zbywanie i deponowanie broni i amunicji,
• przewóz broni i amunicji przez Polskę (w tym: przywóz i wywóz za granicę),
• posiadanie broni i amunicji przez cudzoziemców,
• działanie strzelnic.

W art. 2 wyrażona została generalna zasada, że nabywanie, posiadanie i zbywanie broni i amunicji, poza przypadkami określonymi w ustawie, jest zabronione.

Wyłączenia stosowania ustawy

Ustawa nie dotyczy polskich żołnierzy, funkcjonariuszy policji oraz służb takich, jak m.in. ABW, AW, SKW, SWW, CBA, SOP, Straż Graniczna, Służba Celno-Skarbowa, Służba Więzienna – dla których dostęp do broni i amunicji określają odrębne przepisy^[1].

Ustawa nie dotyczy ponadto uzbrojenia straży granicznej innego kraju UE na terenie Polski, żołnierzy lub innych funkcjonariuszy państw obcych - jeśli wykonują oni zadania za zgodą władz polskich.

Ustawa nie dotyczy ponadto obrotu bronią i innymi technologiami obronnymi z zagranicą w celach przemysłowych lub handlowych^[2]. Ustawa nie obejmuje także przemieszczania amunicji przez firmy zgodnie z ustawą o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego^[3].

Definicja broni i amunicji

Ustawa wprowadza własną definicję legalną broni. Broń w rozumieniu tej ustawy to broń palna (w tym: bojowa, myśliwska, sportowa, gazowa, alarmowa, sygnałowa), broń pneumatyczna, miotacze gazu, broń biała (ukryte ostrze, kastet, nunczako, niektóre typy pałek), broń cięciwowa (kusza), przedmioty do obezwładniania prądem (paralizator). Bronią są także gotowe lub obrobione istotne części broni. W przypadku broni palnej lub pneumatycznej istotnymi częściami są: szkielet broni, baskila, lufa z komorą nabojową, zamek, komora zamkowa oraz bęben nabojowy.

Z kolei amunicją w rozumieniu ustawy są naboje służące do strzelania z broni palnej. Amunicją są także gotowe lub obrobione istotne części naboju, którymi są: pocisk wypełniony materiałem wybuchowym (także substancją zapalającą, obezwładniającą lub inną, która zagraża życiu lub zdrowiu), spłonka oraz materiał miotający (proch).

Art. 11 ustawy określa przypadki, kiedy pozwolenie na broń nie jest wymagane. Dotyczy to 11 sytuacji:

1. broni gromadzonej w muzeach
2. używania broni na strzelnicy do celów sportowych, szkoleniowych, lub rekreacyjnych
3. używania broni palnej sygnałowej i alarmowej (w celach ratowniczych, poszukiwawczych, wzywania pomocy, rozpoczynania zawodów sportowych)
4. obrotu bronią i amunicją przez koncesjonowane firmy lub rusznikarzy w celach gospodarczych
5. dysponowania bronią w celu pozbawienia jej cech użytkowych
6. Posiadanie broni palnej i amunicji pozbawionej cech użytkowych
7. posiadania paralizatora o średnim natężeniu prądu do 10 mA
8. posiadania ręcznego miotacza gazu
9. posiadania broni pneumatycznej,
10. posiadania broni palnej rozdzielnego ładowania wyprodukowanej przed 1885 rokiem lub jej repliki (np broń czarnoprochowa rozdzielnego zapłonu sprzed 1885 r. lub jej kopie)
11. posiadania broni palnej alarmowej o kalibrze do 6 mm.

Poprzednie ustawy

W okresie międzywojennym ówczesny Naczelnik odrodzonego państwa polskiego Józef Piłsudski wydał Dekret o nabywaniu i posiadaniu broni i amunicji datowany na 25 stycznia 1919 roku^[4]. Moc obowiązywania dekretu została rozszerzona 5 sierpnia 1921 r. na ziemie odzyskane przez Polskę wskutek zawarcia pokoju ryskiego^[5].

W 1932 r. dekret został w całości uchylony rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. – Prawo o broni, amunicji i materiałach wybuchowych^[6][7]. Rozporządzenie było zmieniane tylko trzykrotnie: w 1934 r. (zmiany kompetencji resortów i organów administracji) oraz w 1938 r. (rozszerzenie mocy aktu na ziemie Zaolzia i Śląska Cieszyńskiego przyłączone do Polski). Po wojnie^[8] nowa ustawa o broni, amunicji i materiałach wybuchowych uchwalona została 31 stycznia 1961 r.^[9][10] Ustawa ta została uchylona przez wyżej opisaną ustawę z 1999 r.^[11][12]

Przypisy

1. Ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz.U. z 2024 r. poz. 383) i ustawy dotyczące odnośnych służb.
2. Ustawa z dnia 13 czerwca 2019 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz.U. z 2023 r. poz. 1743)
3. Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (Dz.U. z 2020 r. poz. 204)
4. Dekret o nabywaniu i posiadaniu broni i amunicji (Dz.U. z 1919 r. nr 9, poz. 123) Pozwolenia wydawał Minister Spraw Wewnętrznych lub organy przez niego upoważnione w porozumieniu z dowódcą właściwego okręgu wojskowego. Art. 5 za bezprawne posiadanie broni wojskowej lub materiałów i przedmiotów służących do użytku wojskowego groził karą więzienia do 1 roku lub grzywny do 5000 marek, broni myśliwskiej lub krótkiej palnej karą aresztu do 3 miesięcy lub grzywny do 3000 marek, broń i materiały podlegały konfiskacie.
5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 sierpnia 1921 r. w przedmiocie rozciągnięcia mocy obowiązującej dekretu z dnia 25 stycznia 1919 r. o nabywaniu i posiadaniu broni i amunicji na województwa: nowogródzkie, poleskie i wołyńskie, oraz powiaty: grodzieński, białowieski i wołkowyski województwa białostockiego. (Dz.U. z 1921 r. nr 71, poz. 472)
6. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. Prawo o broni, amunicji i materjałach wybuchowych (Dz.U. z 1932 r. nr 94, poz. 807) Według art. 19 pozwolenia wydawały powiatowe władze administracji ogólnej według swobodnego uznania osobom nie wzbudzającym żadnych obaw, że użyją broni w celach sprzecznych z interesem Państwa albo bezpieczeństwem, spokojem lub porządkiem publicznym. Bezprawny wyrób, posiadanie, przechowanie lub zbywanie broni i amunicji wojskowej oraz zbywanie materiałów wybuchowych zakazane były pod karą więzienia lub aresztu do lat 3, broni krótkiej i myśliwskiej karą aresztu do 6 miesięcy lub grzywny do 5 000 zł.
7. Pochodzący z tego samego roku kodeks karny w art. 222 za gromadzenie lub przechowywanie bez zezwolenia zapasów broni lub amunicji, albo materiałów lub przyrządów wybuchowych, albo innych przedmiotów, mogących sprowadzić niebezpieczeństwo powszechne, groził karą więzienia lub aresztu do lat 3. Tym samym karom podlega, kto bez zezwolenia wyrabia materiał lub przyrząd wybuchowy, albo inny przedmiot, mogący sprowadzić niebezpieczeństwo powszechne. Prawo o wykroczeniach z 11 lipca 1932 (Dz. U. 1932 r. nr 60 poz. 572) art. 40. § 1. Kto wykracza przeciw przepisom o wyrobie, sprzedaży, przechowywaniu, używaniu i przewozie u materjałów wybuchowych lub łatwopalnych albo broni palnej i amunicji, podlega, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, karze aresztu do 3 miesięcy lub grzywny do 3000 złotych. § 2. Prócz tego można zabronić wyrobu i sprzedaży wymienionych w § 1 przedmiotów na czas od roku do lat 5 oraz orzec ich przepadek. Art. 41. Kto nie zachowuje należytej ostrożności w używaniu i przechowywaniu broni palnej i amunicji, podlega karze grzywny do 500 złotych.
8. Mały kodeks karny obowiązujący w latach 1946 - 1970 w art. 4 za wyrabianie, gromadzenie lub przechowywanie broni palnej, amunicji, materiałów lub przyrządów wybuchowych albo innych przedmiotów mogących sprowadzić niebezpieczeństwo powszechne wprowadzał karę więzienia od lat 5 lub dożywotniego albo karę śmierci.
9. Ustawa z dnia 31 stycznia 1961 r. o broni, amunicji i materiałach wybuchowych (Dz.U. z 1961 r. nr 6, poz. 43) Pozwolenia wydawała Milicja Obywatelska. Za bezprawne wyrabianie, posiadanie lub pozbywanie wiatrówki lub innej broni sportowej, działającej na zasadzie sprzężonego powietrza groził areszt do 3 miesięcy lub grzywna do 4 500 zł. Za bezprawne pozbywanie posiadanych legalnie broni palnej, amunicji lub materiałów wybuchowych więzienie lub areszt do lat 3.
10. Kodeks karny (1969) w art. 286 za posiadanie lub wyrabianie broni palnej lub amunicji groził pozbawieniem wolności do lat 5.
11. Obecna ustawa za porzucenie posiadanej legalnie broni palnej lub amunicji karze grzywną, karą ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2 (art. 50). Za inne naruszenia ustawy grozi areszt lub grzywna. Za posiadanie broni bez noszenia przy sobie stosownej legitymacji - grzywna (art 51).
12. Kodeks karny (1997) w art. 263 za posiadanie broni palnej lub amunicji bez zezwolenia grozi pozbawieniem wolności od 6 miesięcy do lat 8, za nielegalny jej wyrób lub obrót nią od roku do lat 10. Udostępnianie lub przekazywanie broni lub amunicji osobie nieuprawnionej zagrożone jest grzywną, ograniczeniem wolności albo pozbawieniem wolności do lat 2; nieumyślna utrata posiadanej legalnie broni lub amunicji karana jest grzywną, ograniczeniem wolności albo pozbawieniem wolności do 1 roku.

Bibliografia

• Ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz.U. z 1999 r. nr 53, poz. 549)