Ulica św. Antoniego we Wrocławiu
ulica we Wrocławiu na Starym Mieście Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
ulica we Wrocławiu na Starym Mieście Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ulica św. Antoniego – ulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście. Łączy ulicę Kazimierza Wielkiego z ulicą Pawła Włodkowica[1][2][3]. Ma 289 m długości[2]. Przy ulicy znajdują się liczne zabytki, a sama ulica znajduje się w obrębie tzw. Dzielnicy Czterech Świątyń (także Dzielnica Czterech Wyznań, Dzielnica Wzajemnego Szacunku). Nazwa tego obszaru wywodzi się od faktu zlokalizowania w tym rejonie świątyń czterech wyznań, w tym między innymi położonego przy tej ulicy kościoła pw. św. Antoniego z Padwy, i współpracy tutejszych wspólnot. Z ulicą łączą się pasaże z lokalami gastronomicznymi i rozrywkowymi, np. pasaż Niepolda, Pokoyhof, a także przejście do ulicy Pawła Włodkowica, przy którym wewnątrz kwartału znajduje się inna z czterech świątyń – Synagoga Pod Białym Bocianem[4][5][6][7][8][9] .
Stare Miasto | |||||||||||||
Państwo | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||
Długość |
289 m | ||||||||||||
Przebieg | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia | |||||||||||||
51°06′33,468″N 17°01′30,702″E |
Lokalizacja i przebieg ulicy w ramach Starego Miasta określały tę ulicę jako peryferyjną drogę ku murom miejskim. Po połowie XIV wieku była już gęsto zaludniona i stanowiła rdzeń dzielnicy tkaczy. Ówczesna zabudowa ulicy charakteryzowała się wytyczeniem dwóch rzędów zabudowy – pierwszy przy ulicy obejmował zabudowę mieszkalną, a drugi wewnętrzny rząd obejmował przeznaczenie gospodarcze, między innymi słodownie, ramy sukiennicze, ogrody. Była to zabudowa drewniana[1]. W latach 1685–1692 (1680-1694) powstał przy ulicy św. Antoniego i Pawła Włodkowica zespół zabudowy, w którym mieścił się klasztor Franciszkanów Reformatorów i kościół[1][3][6][10], później własność elżbietanek, a po 1945 r. salezjanów[3][6][10]. U schyłku średniowiecza, dzięki podniesieniu statusu majątkowego mieszkańców ulicy, drewnianą zabudowę zastępowano murowaną. Jednak część ówczesnej zabudowy została zniszczona wskutek wybuchu wieży prochowej[1].
Wieża ta była elementem fortyfikacji miejskich w okolicach dzisiejszego skrzyżowania ulicy Krupniczej i Pawła Włodkowica. W latach 40. XVIII wieku została przebudowana na magazyn prochu, a 21 czerwca 1749 r. zgromadzony tu materiał eksplodował w wyniku trafienia piorunem powodując śmierć 59–65 osób, raniąc 200–391 osób i niszcząc bądź uszkadzając okoliczną zabudowę (całkowicie zniszczonych zostało około 45 domów), w tym część zabudowy ulicy św. Antoniego[5][11][12].
Przed powstaniem Trasy W-Z, którą otwarto w 1974 r., ulica łączyła się z placem Bohaterów Getta[3][13].
W 1999 r. rozpoczęto na działce u zbiegu ulicy Kazimierza Wielkiego i ulicy św. Antoniego budowę, w ramach której w 2002 r. powstał budynek Wratislavia Tower o funkcji biurowej i kinowej z garażem wielostanowiskowym[14][15].
W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:
Wczesną nazwę ulicy – Psia – wiąże się z osiedlem tkaczy być może jako zaczerpnięcie z ówczesnej terminologii cechowej[1]. Obie kolejne nazwy ulicy po 1718 r. wywodzą się od położonej przy tej ulicy świątyni pod wezwaniem św. Antoniego z Padwy[1][3][16]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 63 z 1.09.1945 r. oraz nr 76 z 19.10.1945 r.[2]
Do ulicy przypisana jest droga gminna numer 105065D o długości 289 m[2] klasy dojazdowej[17] i szerokości w liniach rozgraniczających od 12 m do 14,5 m[18]. Zajmuje 3854 m²[19]. Sama ulica jest jednokierunkowa, od ulicy Kazimierza Wielkiego w kierunku zachodnim do ulicy Pawła Włodkowica[20], a w jej ramach wyznaczono kontrapas rowerowy[21][22]. Ulica objęta jest strefą ograniczenia prędkości do 20 km/h[23], oraz fragment Ścieżki kulturowej czterech świątyń[17][24].
Ulice i inne drogi powiązane z ulicą św. Antoniego:
Przedłużeniem ulicy dla pieszych, za ulicą Pawła Włodkowica i Promenadą Staromiejską (Bulwarem Tadka Jasińskiego) jest kładka św. Antoniego nad fosą miejska umożliwiająca dojście do ulicy Podwale[4][37][38][39].
Ulica otoczona jest zarówno od strony południowej jak i północnej ciągłą zabudową pierzejową, na którą składają się zarówno budynki zabytkowe, jak i późniejsza zabudowa uzupełniająca[4][20]. Tereny te położone są w obszarze zabudowy śródmiejskiej[40]. Zabudowa ta uwzględnia także przejazdy i przejścia bramowe do wnętrz kwartałów, w tym pasaże, w których urządzono współcześnie zespoły lokali gastronomicznych, handlowych i rozrywkowych[4][20][27][28][32][41][42][43]. Ponadto w ramach wyżej opisanych przejść wyznaczono także trasę Ścieżki kulturowej czterech świątyń oraz Dziedziniec Tolerancji[32][35].
W początkowym biegu ulicy znajduje się w pierzei północnej współczesny kompleks biurowy i kinowy mieszczący się w budynku Wratislavia Tower położonym przy ulicy Kazimierza Wielkiego 19–23, ulicy św. Antoniego 7–13 (pierwotnie kino Helios, następnie Kino Nowe Horyzonty, o adresie: ulica Kazimierza Wielkiego 19A–21)[20][44][45][46]. Budynek ma około 20 tysięcy m² powierzchni całkowitej i 18 tys. m² powierzchni użytkowej. Zajmuje 3059 tys. m² powierzchni zabudowy, a kubatura obiektu wynosi 122 000 m³. Obejmuje 11 kondygnacji nadziemnych i 3 kondygnacje podziemne. Wielostanowiskowy garaż podziemny zapewnia 180 miejsc postojowych[14][15][46].
Ulica kończy się skrzyżowaniem z ulicą Pawła Włodkowica, za którą przebiega Promenada Staromiejska biegnąca nad fosą miejską. W jej ramach na tym odcinku ustanowiono Bulwar Tadka Jasińskiego[4][47].
Obszar, przez który przebiega ulica, objęty jest rejonem statystycznym nr 933190, w ramach którego na dzień 31.12.2018 r. zameldowanych było 856 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 6118 osób na km²[48]. Teren, przez który przebiega ulica, położony jest na wysokości bezwzględnej pomiędzy 117 a 118 m n.p.m.[49]
W początkowym biegu ulicy przy skrzyżowaniu z ulicą Kazimierza Wielkiego i wejściu do pasażu Pokoyhof, w miejscu niewielkiego parkingu, zbudowano w 2012 r. skwer spotkań na trasie ścieżki kulturowej czterech świątyń. Prace trwały do marca do czerwca 2012 r. i kosztowały około 500 tys. zł. Ustawiono tu między innymi rzeźbę „Kryształowa Planeta” autorstwa artystki Ewy Rossano. Ma ona formę dwumetrowej figury obejmującej postać dziewczyny w sukni inspirowanej kulą ziemską. Symboliczne oddanie ma jedności świata, mimo różnic religijnych i kulturowych, powiązane jest z przebiegającą tu w ramach Dzielnicy Czterech Wyznań ścieżką kulturową czterech świątyń[9][50][51][52].
Przy ulicy lub w jej najbliższym otoczeniu umieszczono następujące figurki wrocławskich krasnali:
W ramach opracowań dotyczących tego obszaru ustalono ochronę między innymi następujących osi widokowych:
Ponadto wymaga się zachowania i uzupełnienia panoramy widokowej od strony Fosy Miejskiej z Promenady Staromiejskiej i od strony ulicy Kazimierza Wielkiego[61][62], oraz wykreowania publicznie dostępnych punktów widokowych na ostatniej kondygnacji wybranych obiektów[63][64].
Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta w ramach swoich kompetencji utrzymuje iluminacje następujących obiektów przy ulicy św. Antoniego:
Obszar, na którym położona jest ulica św. Antoniego, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta z XIII-XIX wieku, wpisanego do rejestru zabytków pod nr. rej.: 196 z 15.02.1962 oraz A/1580/212 z 12.05.1967 r.[67][68] Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[69][70] . Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego „Stare Miasto”, który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego i historycznego charakteru najstarszej części miasta[71] . Ochronie podlegają także różne elementy historycznego dziedzictwa kulturowego. Między innymi w jej ramach odtworzono historyczną nawierzchnię ulicy[72][73] oraz znaczono w posadce trasę Ścieżki kulturowej czterech świątyń[17][24][73]. Tereny w tym rejonie położone są w strefie ochrony konserwatorskiej oraz strefie ochrony konserwatorskiej zabytków archeologicznych[74][75] oraz częściowo w obszarze rehabilitacji istniejącej zabudowy i infrastruktury technicznej[76]. Ochronie podlegają także kamienne nawierzchnie ciągów pieszych i wnętrz urbanistycznych[77].
Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:
obiekt, położenie | powstanie, nr rej.[a] | foto |
---|---|---|
zamknięcie wschodniej osi widokowej | ||
Miejska Kasa Oszczędności i Biblioteka Miejska, następnie biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego ulica Karola Szajnochy 7-9[4][78][79] |
lata 1886-1891 (proj. R.Plüddemann)[4] lata 1887-1891[79] A/2372/420/Wm z dnia 30.12.1982 r.[4][78][79] |
|
pierzeja południowa | ||
Pasaż Handlowy "Pokoyhof", ob. budynek handlowo-usługowy ulica św. Antoniego 2-4[4][26][80] |
1910 r., lata 1920-1925 r. gez, mpzp[4][26][80] |
|
Kamienica, ulica św. Antoniego 8[4][81][82] |
około 1700 r., 2 połowa XIX wieku, 1905 r.[4] (1700 r.), lata 1861-1874, 1905 r.[82] A/1589 z dnia 12.02.2010 r.[4][81][82] |
|
Kamienica, ulica św. Antoniego 12[4][83][82] |
1888 r. A/1350 z dnia 29.09.2009[4][83][82] |
|
Kamienica z usługowym przyziemiem ulica św. Antoniego 14[4][84] |
około 1825 r. gez, mpzp[4][84] |
|
Kamienica, ulica św. Antoniego 16[4][82][85] |
około 1905 r.[4] lata 1902-1904[82] A/1352 z dnia 28.09.2009 r.[4][82][85] |
|
Kamienica, ulica św. Antoniego 22[4][86][82] |
ok. 1880 r.[4] 1853 r.[82] A/1353 z dnia 28.09.2009 r.[4][86][82] |
|
Kamienica mieszczańska, w latach 1848-1945 klasztor ss. Elżbietanek – szpital, dom starców, obecnie budynek mieszkalno-biurowy, ulica św. Antoniego 26[4][82][87] |
XVI wiek, koniec XVIII wieku, po 1848 r. przebudowa[4] koniec XVIII wieku[82] A/2705/263 z dnia 30.12.1970 r.[4][82][87] |
|
Kamienica mieszczańska, w latach 1930-1945 klasztor ss. Elżbietanek - szpital, ob. budynek mieszkalno-biurowy, ulica św. Antoniego 28[4][82][88] |
XVI wiek, koniec XVIII wieku, około połowy XIX wiek[4] początek XVIII wieku[82] A/2704/264 z dnia 30.12.1970 r.[4][82][88] |
|
Klasztor Sióstr Elżbietanek, ob. w części klasztor oo. Paulinów, część nieużytkowana, ulica św. Antoniego 30; ulica Pawła Włodkowica 15-17[4][89][90] |
XVII wiek, XIX wiek[4] XVIII wiek, po 1945 r.[90] 25 z dnia 28.11.1949 r.[90] oraz A/2703/190 z dnia 15.02.1962 r.[4][89][90] |
|
Kościół klasztorny pw. św. Antoniego z Padwy, obecnie rzymskokatolicki pw. św. Antoniego z Padwy parafii pw. św. Mikołaja, ulica św. Antoniego 32[4][90][91] |
lata 1680-1692[4][90], remont lata 80. XX wiek[4] A/1297/18[4][91][90] z dnia 28.11.1947 r.[90] i z dnia 23.10.1961 r.[4][90][91] |
|
Dom kapelana klasztornego, plebanii, obecnie kancelarie prawne, ulica św. Antoniego 34[4][90][92] |
około 1700 r.[4] XVIII wiek, po 1945 r.[90] A/2702/265 z dnia 30.12.1970 r.[4][90][92] |
|
Kamienica, obecnie budynek mieszkalny z usługowym przyziemiem, ulica św. Antoniego 36-38[4][93] |
1899 r. gez, mpzp[4][93] |
|
Kamienica, obecnie budynek mieszkalny z usługowym przyziemiem, ulica św. Antoniego 40[4][94] |
1900 r. gez, mpzp[4][94] |
|
Kamienica "Pod Złotym Młotkiem", ob. budynek mieszkalno-usługowy, ulica Pawła Włodkowica 27[4][95] |
około 1870 r., lata 60. XX wiek (remont, odbudowa) gez, mpzp[4][95] |
|
zamknięcie zachodniej osi widokowej | ||
Promenada Staromiejska (wzdłuż Fosy Miejskiej, w miejscu dawnych fortyfikacji obronnych)[4][96] | po 1807 r., proj. 1813 r. (J.F.Knorr) gez, mpzp[4][96] |
|
pierzeja północna | ||
Pasaż Niepolda (część pd. i wsch.), ob. pasaż handlowy – kluby ul. św. Antoniego 15 / ul. Ruska 51a, 51b[4][97][98] |
1904 r.[4] 1903-1905[98] A/2477/482/Wm z dnia 16.07.1992 r.[4][96][97][98] |
|
Zespół budowlany domu handlowego Niepolda, ob. zespół budowlany "Pasażu Niepolda", ul. św. Antoniego 15 / ul. Ruska 51, 51a, 51b[4][99] |
lata 1903-1905 (proj. L. Schlesinger) gez, mpzp[4][99] |
|
Kamienica z usługowym przyziemiem, ul. św. Antoniego 23[4][100] |
około 1880 r. gez, mpzp[4][100] |
|
Kamienica z usługowym przyziemiem, ul. św. Antoniego 25[4][101] |
około 1870 r. gez, mpzp[4][101] |
|
Kamienica z usługowym przyziemiem, ul. św. Antoniego 31[4][102] |
około 1870 r. gez, mpzp[4][102] |
|
Oficyna mieszkalna, obecnie budynek mieszkalny, ul. św. Antoniego 33[4][103][104] |
1692 r., lata 80. XX wiek remont A/4037/189 z dnia 15.02.1962 r.[4][103][104] |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.