Ulica Bożego Ciała we Wrocławiu

Ulica Bożego Ciała – ulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście. Biegnie od ulicy Świdnickiej do ulicy Widok oraz placu Teatralnego i ulicy Teatralnej^[1][2]. Ma 187 m długości^[2]. Północną stronę ulicy zajmuje między innymi zabytkowy kościół Bożego Ciała oraz plebania^[3][4] i budynek dawnego Hotelu „Bayrischer Hof”^[3], a po stronie południowej i wschodniej rozciąga się Promenada Staromiejska^[3][5][6] znajduje się również zabytkowy budynek dawnej resursy kupieckiej, a obecnie Wrocławski Teatr Lalek^[3][7][8] i dawna wartownia (Kordegarda)^[3][9].

ulica Bożego Ciała

Stare Miasto
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Długość	187 m
Przebieg
Świdnicka Promenada Staromiejska ul. Widok pl. Teatralny ul. Teatralna
Położenie na mapie Wrocławia ulica Bożego Ciała
Położenie na mapie Polski ulica Bożego Ciała
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego ulica Bożego Ciała
51°06′17,715″N 17°01′56,767″E

Koniec ulicy. Skrzyżowanie z placem i ulicą Teatralną, dalej ulica Widok.

Kwartał ograniczony ul. Bożego Ciała, Świdnicką i pl. Teatralnym

Nazwy

W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:

• Durchgang, do 1914 r.^[10]
• Kreuzherrenweg, od 1914 do 1945 r.^[10][11]
• Bożego Ciała, od 1945 r.^[2][10][11].

Pierwotna nazwa ulicy Durchgang oznaczała dosłownie „przejście”^[10]. Kolejna nazwa Kreuzherrenweg nawiązywała do komandorii joannitów – dawny Kreuzhof lub Kreuzherrenhof, który leżał naprzeciw kościoła Bożego Ciała^{[11][12][13][14]}. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 97 z 31.11.1945 r.^[2].

Układ drogowy

Do ulicy przypisana jest droga gminna numer 106464D o długości 187 m^[2] klasy lokalnej^[15] (o powierzchni działki 2491 m²)^[16].

Ulice i place powiązane z ulicą Bożego Ciała:

• skrzyżowanie: ulica Świdnicka^[1][2][17], ulica z dwutorową linią tramwajową^[18] 
• skrzyżowanie, wszystkie place i ulice z dwutorowymi liniami tramwajowymi^[18] :
  • ulica Widok^[2][19]
  • ulica Teatralny^[20]
  • ulica Teatralna^[21].

Zabudowa i zagospodarowanie

Obszar przy ulicy jest obecnie zagospodarowany i jego przeznaczenie zgodne jest z obecnie istniejącym. Na północ i zachód od ulicy przewidziane są między innymi usługi centrotwórcze, obiekty sakralne, usługi inne^[22], a na południe od ulicy zieleń^[23][24], wystawy i ekspozycje, obiekty upowszechniania kultury, usługi, szalet, zieleń^[25]. Natomiast na wschód od niej wskazuje się takie przeznaczenie jak: usługi kultury, gastronomia, rozrywka, obiekty kongresowe i konferencyjne itd.^[26]. Obiektem szczególnym podlegającym ochronie jest fontanna z grupą krasnali^[27].

Ochrona i zabytki

Obszar, na którym położona jest ulica Bożego Ciała, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta z XIII-XIX wieku, wpisanego do rejestru zabytków pod nr. rej.: 196 z 15.02.1962 oraz A/1580/212 z 12.05.1967 r.^[28][29][30]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii^{[31] [32] [33]}. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego i historycznego charakteru najstarszej części miasta^[34] . Ulica i tereny przyległe położone są w strefie ochrony konserwatorskiej^[35][36] i archeologicznej strefie ochrony konserwatorskiej^[37][38].

Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:

obiekt, położenie	powstanie, nr rej.[uwaga 1]	foto
strona północna i zachodnia
Kościół klasztorny Joannitów, obecnie rzymskokatolicki parafialny pw. Bożego Ciała ulica Bożego Ciała 1[3][39][28]	XIV-XV wiek[3] (2 ćwiartka XV wieku[28]) 13 z dnia 27.11.1947 r.[28] oraz 289/19 z dnia 23.10.1961[3][39][28]
Plebania kościoła rzymsko-katatolickiego parafialnego pod wezwaniem Bożego Ciała ulica Bożego Ciała 1[3][40][41]	1873 r., 1928 r.[3] (połowa XVIII wieku[28]) A/2711/255 z dn. 30.12.1970[3][40][41]
Hotel „Bayrischer Hof”, następnie Bank „Disconto-Gesellschaft”, plac Teatralny 3[3][42] kamienica[43]	1878 r., 1920-1921 r. gez, mpzp[3][42] XIX/XX wiek[43]
strona południowa i wschodnia
Kordegarda, przed 1945 – "Cafe Torwache", "Deutscher Verlag", obecnie "Cafe Borówka" ulica Świdnicka 38a[3][44][43][9]	ok. poł. XVIII w., ok. 1835 r.[3] (połowa XVIII i 1 połowa XIX wieku[43]) A/1494/526/Wm z dn. 10.08.1993[3][44][43]
Szalet miejski ulica Świdnicka 38a[3][45][46][47]	druga połowa XIX wieku gez, mpzp[3][45][46]
Promenada Staromiejska (wzdłuż Fosy Miejskiej, w miejscu dawnych fortyfikacji obronnych)[3][48]	po 1807 r., projekt 1813 r. (Johann Friedrich Knorr) gez, mpzp[3][48]
zachowany historyczny schron podziemny przy ulicy Bożego Ciała[49]	mpzp[49]
Ogród resursy kupieckiej (Zwingergarten), obecnie Park Mikołaja Kopernika[3][50]	poł. XIX w., l. 2009-2010 (prace rewaloryzacyjne) gez, mpzp[3][50]
Resursa Kupiecka (Dom Związku Chrześcijańskich Kupców), obecnie Wrocławski Teatr Lalek wraz ze skwerem od frontu i terenem działki (nr 17 AM-33) plac Teatralny 4[3][51][43]	lata 1892-1894 (projekt E. Blümner), rozbudowa lata 1905-1909 (proj. A. Grau)[3](lata 1892-1909[43]) A/2474/495/Wm z dnia 05.10.1992 r.[3][51][43]

Zobacz też

• Historia Wrocławia
• Architektura Wrocławia

Uwagi

1. Nr rej.: numer wpisu do rejestru zabytków; mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; gez – gminna ewidencja zabytków.

Przypisy

1. SIP 2019 ↓, Mapa podstawowa.
2. ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 347 (Bożego Ciała).
3. SIP 2019 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
4. Harasimowicz 2006 ↓, s. 409 (Kościół Bożego Ciała).
5. SIP 2019 ↓, Mapa przyrodnicza.
6. Harasimowicz 2006 ↓, s. 719-719 (Promenada Staromiejska).
7. Harasimowicz 2006 ↓, s. 747-748 (Resursa kupiecka).
8. Harasimowicz 2006 ↓, s. 983 (Wrocławski Teatr Lalek).
9. Harasimowicz 2006 ↓, s. 945 (Wartownia Świdnicka).
10. Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 39 (Durchgang).
11. Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 86 (Kreuzherrenweg).
12. Antkowiak 1970 ↓, s. 258-262 (Świdnicka).
13. Harasimowicz 2006 ↓, s. 889-890 (Świdnicka).
14. Harasimowicz 2006 ↓, s. 388-389 (Komandoria Joannitów).
15. Uchwała RMWr 2007 ↓, §24 ust. 2 pkt 1.
16. SIP 2019 ↓, Mapa własności, dz. Stare Miasto, AR_33, 14.
17. ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 5581-5587 (Świdnicka).
18. wroclaw.pl 2019 ↓.
19. ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 5966 (Widok).
20. ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 5663-5664 (Teatralny).
21. ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 5661-5662 (Teatralna).
22. Uchwała RMWr 2007 ↓, §18.
23. Uchwała RMWr 2007 ↓, §20.
24. Uchwała RMWr 2010b ↓, §31.
25. Uchwała RMWr 2007 ↓, §19.
26. Uchwała RMWr 2007 ↓, §28.
27. Uchwała RMWr 2010b ↓, §35 ust. 2 pkt 4.
28. NID 2018 ↓, s. 207.
29. GEZ 2019 ↓, poz. 68.
30. Uchwała RMWr 2007 ↓, §9 ust. 2.
31. NID 2013 ↓.
32. MP 1994 ↓.
33. Uchwała RMWr 2007 ↓, §9 ust. 1.
34. wroclaw.pl 2018 ↓.
35. Uchwała RMWr 2007 ↓, §10.
36. Uchwała RMWr 2010b ↓, §11 ust. 1 i 2.
37. Uchwała RMWr 2007 ↓, §11.
38. Uchwała RMWr 2010b ↓, §11 ust. 3 i 4.
39. GEZ 2019 ↓, poz. 666.
40. GEZ 2019 ↓, poz. 667.
41. NID 2018 ↓, s. 218.
42. GEZ 2019 ↓, poz. 9120.
43. NID 2018 ↓, s. 232.
44. GEZ 2019 ↓, poz. 9011.
45. GEZ 2019 ↓, poz. 9012.
46. Uchwała RMWr 2007 ↓, §19 ust. 2 pkt 1.
47. Harasimowicz 2006 ↓, s. 855 (Szalety publiczne).
48. GEZ 2019 ↓, poz. 6532.
49. Uchwała RMWr 2010b ↓, §9 ust. 1 pkt 7.
50. GEZ 2019 ↓, poz. 9122.
51. GEZ 2019 ↓, poz. 9121.

Bibliografia

• ZygmuntZ. Antkowiak ZygmuntZ., Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9) (pol.).
• Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
• JanJ. Harasimowicz JanJ. (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9 (pol.).
• M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 425 Zarządzenie Prezydenta RP z 8 września 1994 roku, 1994 [dostęp 2016-11-30] (pol.).
• Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
• Park kulturowy we Wrocławiu, Oficjalny serwis Wrocławia, 2018 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
• Schematy stałe komunikacji zbiorowej, Komunikacja dzienna – schemat ważny od 4 maja 2019 roku, Oficjalny serwis Wrocławia, 4 maja 2019 [dostęp 2019-06-11] (pol.).
• System Informacji Przestrzennej Wrocławia, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2019 [dostęp 2019-06-06] (pol.).strona główna serwisu
• Uchwała XII/268/07 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 13 września 2007 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie Placu Wolności, w części A, w obrębie Stare Miasto we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 18 października 2007 r. Nr 257, poz.2960.; Biuletyn Urzędowy RMW z 27 września 2007 r. Nr 8, poz.244., Wrocław, 13 września 2007 [dostęp 2019-06-13] (pol.).
• Uchwała XLV/1370/10 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 21 stycznia 2010 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru ograniczonego ulicami: Kazimierza Wielkiego, Podwale, Bożego Ciała, Widok w obrębie Stare Miasto we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; TEKST JEDNOLITY z 2016 r. ogłoszony w Dzienniku Urzędowym Województwa Dolnośląskiego – Obwieszczenie Rady Miejskiej Wrocławia z 15 września 2016 r. (Dz.Urz.Woj.Doln. z 2016 r. poz.4331); Biuletyn Urzędowy RMW z 1 lutego 2010 r. Nr 1, poz.16., Wrocław, 21 stycznia 2010 [dostęp 2019-06-11] (pol.).
• Wrocław – zespół historycznego centrum, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 18 kwietnia 2013 [dostęp 2016-11-30] (pol.).
• Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice Wykaz dróg w zarządzie ZDiUM”, Ewa Iwanska, sporządziła ZDJOGA/NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 7 maja 2019 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
• Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 grudnia 2018 [dostęp 2019-01-25] (pol.).

Linki zewnętrzne

• Ulica Bożego Ciała, [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], fotopolska.eu [dostęp 2019-06-13] (pol.).
• ul. Bożego Ciała, [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 585935 [dostęp 2019-06-13] (pol.).
• ul. Bożego Ciała, wikimapia.org [dostęp 2019-06-13] (pol.).