Loading AI tools
rodzaj gryzonia Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szynszyla[4] (Chinchilla) – rodzaj ssaków z rodziny szynszylowatych (Chinchillidae).
| Chinchilla | |||
| E.T. Bennett, 1829[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – szynszyla krótkoogonowa (Ch. chinchilla) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
szynszyla | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Chinchilla lanigera E.T. Bennett, 1829 | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Gatunki | |||
| |||
| Zasięg występowania | |||
 Chinchilla chinchilla Chinchilla lanigera | |||
Historyczny zasięg występowania szynszyli krótkoogonowej obejmował tereny całych Andów w północno-zachodniej Argentynie, Chile, Peru i Boliwii na wysokości od 3000 do 6000 m n.p.m. Z terenów Peru i Boliwii brakuje oficjalnych potwierdzeń istnienia gatunku od ponad 50 lat. Obserwacje lokalnych mieszkańców i pracowników parków narodowych wskazują jednak, że populacje tych zwierząt mogą jednak istnieć na terenach przygranicznych Boliwii[5]. W 2012 roku naukowcy poinformowali o odkryciu populacji tych zwierząt (około 12 osobników) w Parku Narodowym Nevado Tres Cruces położonym na terenie chilijskiego regionu Atakama. W tej części Chile nie odnotowywano istnienia populacji od kilkudziesięciu lat[6].
Na temat historycznych miejsc rozmieszczenia populacji szynszyli małej informacje są bardzo skąpe, bowiem przez dziesięciolecia gatunek był tępiony przez człowieka, a nie prowadzono szczegółowych badań populacji na wolności[7]. Dzika populacja C. lanigera żyje w Rezerwacie Narodowym Las Chinchillas (hiszp. Reserva Nacional Las Chinchillas) – rezerwacie położonym w okolicy miasta Illapel w chilijskiej prowincji Choapa (region Coquimbo) – oraz w okolicy chilijskiego La Higuera położonego 100 km na północ od Coquimbo[7]. Zdecydowana większość dzikich C. lanigera jest jednak skupiona w 42 koloniach rozsianych dookoła Las Chinchillas Nacional Reserve[8].
Długość ciała (bez ogona) 220–380 mm, długość ogona 100–170 mm, długość ucha 45–48 mm, długość tylnej stopy 54–120 mm; masa ciała 369–850 g[9][10].
Rodzaj zdefiniował w 1829 roku brytyjski zoolog Edward Turner Bennett w publikacji swojego autorstwa o tytule The gardens and menagerie of the Zoological Society delineated[1]. Na gatunek typowy Bennett wyznaczył (oznaczenie monotypowe) szynszylę małą (Ch. lanigera).
Do rodzaju należą następujące gatunki[13][10][14][4]:
Rodzaj Chinchilla obejmuje dwa znane współcześnie gatunki: szynszyla mała (Chinchilla lanigera)[7], oraz szynszyla krótkoogonowa (Chinchilla chinchilla[15] lub Chinchilla brevicaudata[16][17]) określanej również jako Bolivian chinchilla, Peruvian chinchilla lub Royal chinchilla. Literatura zoologiczna na temat gatunków szynszyli jest nieuporządkowana i w przeszłości była dość skąpa, a w 1937 roku Theodor Bidlingmaier wspominał jedynie o zauważalnych różnicach morfologicznych poszczególnych kolonii i lokalizacji[18]. Gryzonie z rodzaju Chinchilla zostały przez człowieka przetrzebione i nie można obecnie stwierdzić, czy w niedalekiej przeszłości nie istniały odrębne gatunki lub podgatunki szynszyli[19].
Po przeprowadzeniu porównawczych badań genetycznych osobników z kolonii żyjących w okolicach Auco, z szynszylami z rejonu Talca naukowcy stwierdzili, że różnice w budowie genetycznej między poszczególnymi populacjami żyjącymi na wolności są duże[20]. Zdaniem badaczy forma udomowiona szynszyli jest w rzeczywistości hybrydą powstałą w wyniku krzyżowania gatunków z rodzaju Chinchilla[17][20], prawdopodobnie C. lanigera z C. chinchilla (C. brevicaudata)[21]. Wobec tego faktu, a także znacznych różnic, jakie po udomowieniu tych Chinchilla zachodzą na skutek inbredu, uzasadnione byłoby używanie odrębnego określenia dla formy szynszyli udomowionych. Mimo licznych aluzji w literaturze zoologicznej[21][17][20] formalnie nie została przyjęta żadna odmienna forma nazewnictwa dla szynszyli hodowlanej.
W obrębie C. chinchilla wyodrębniane są dwa podgatunki[15]:
W języku polskim nazwa „szynszyla” była także stosowana jest również dla wiskaczy peruwiańskiej (Lagidium peruanum), nazywanej czasem szynszylą dużą[22]. Gatunek ten nie jest jednak zaliczany do rodzaju Chinchilla[14].
Zarówno szynszyla mała, jak i szynszyla krótkoogonowa są zaliczane przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN) do gatunków krytycznie zagrożonych na wolności[7][5][23].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
