Wiskacza peruwiańska

Wiskacza peruwiańska
	Lagidium peruanum
	Meyen, 1833
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	jeżozwierzowce
Infrarząd	jeżozwierzokształtne
(bez rangi)	Caviomorpha
Rodzina	szynszylowate
Podrodzina	Chinchillinae
Rodzaj	wiskacza
Gatunek	wiskacza peruwiańska
Podgatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wiskacza peruwiańska^[2], szynszyla duża^[3] (Lagidium peruanum) – gatunek gryzonia z rodziny szynszylowatych^[4]^[2]. Jeden z wielu gatunków szynszylowatych żyjących w Andach. Występuje na wysokościach 3000–5000 m n.p.m. na granicy lasu. Żyje w koloniach złożonych z małych grup rodzinnych.

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

W polskiej literaturze gatunek był przez długi czas oznaczany nazwą szynszyla duża^[4]^[3]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę wiskacza peruwiańska, wskazując nazwę wiskacza dla rodzaju tych gryzoni. Powyższa zmiana podkreśla, że gatunek ten nie należy do rodzaju szynszyla (Chinchilla)^[2].

Systematyka

Pozycja systematyczna Lagidium peruanum podlega dyskusji. W 2009 roku naukowcy Karim Ledesma, Florian Werner, Angel Spotorno i Luis Albuja opublikowali wyniki badań filogenetycznych z wykorzystaniem mitochondrialnego genu cytochromu b, które wskazały poprawność lokowania tych zwierząt jako odrębny gatunek L. peruanum w obrębie rodzaju Lagidium^[5].

Mammals of South America (2015)^[6], Handbook of the Mammals of the World (2016)^[7], Illustrated Checklist of the Mammals of the World (2020)^[8], Mammals Diversity Database (2023)^[9] oraz Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych wymieniają jednak L. peruanum jedynie jako synonim gatunku Lagidium viscacia (wiskacza górska)^[10]. Autorzy porównawczych badań morfologicznych populacji wiskaczy (2017) podają z kolei w wątpliwość tę tezę i wskazują, że wyniki ich badań wykluczają możliwość włączania różnych populacji do jednego gatunku Lagidium viscacia^[11].

Mammal Species of the World wyróżnia siedem podgatunków wiskaczy peruwiańskiej^[12]:

L. peruanum arequipe Thomas, 1907
L. peruanum inca Thomas, 1907
L. peruanum pallipes Bennett, 1835
L. peruanum peruanum Meyen, 1833
L. peruanum punensis Thomas, 1907
L. peruanum saturata Thomas, 1907
L. peruanum subrosea Thomas, 1907

Przypisy

[1]
Lagidium peruanum, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
[2]
Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
[3]
Zygmunt Kraczkiewicz: Ssaki. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne – Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
[4]
Kazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.
[5]
Karim Ledesma, Florian Werner, Angel Spotorno, Luis Albuja. A New Species Of Mountain Viscacha (Chinchillidae: Lagidium Meyen) From The Ecuadorean Andes. „Zootaxa”. 2126, s. 41-57, 2009. DOI: 10.5281/zenodo.188251.. (ang.).
[6]
A.E. Spotorno & J.L. Patton: Superfamily Chinchilloidea Bennett, 1833. W: J.L. Patton, U.F.J. Pardiñas & G. D’Elía: Mammals of South America. Cz. 2: Rodents. Chicago: University of Chicago Press, 2015, s. 773. ISBN 978-0-226-16957-6. (ang.).
[7]
A. Spotorno & P. Valladares: Family Chinchillidae (Viscachas and Chinchillas). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 480. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
[8]
C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 556. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
[9]
N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Lagidium viscacia G. I. Molina, 1782. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-03-09]. (ang.).
[10]
N.N. Bernal N.N., Lagidium viscacia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-11-02] (ang.).
[11]
Pablo Teta, Sergio O. Lucero. Notes on the taxonomy of mountain viscachas of the genus Lagidium Meyen 1833 (Rodentia: Chinchillidae). „THERYA”. 8 (1), s. 27–33, 2017. DOI: 10.12933/therya-17-479. ISSN 2007-3364. (ang.).
[12]
Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Lagidium peruanum. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2 listopada 2019]

Bibliografia

Wund, M.: Lagidium peruanum. (on-line), Animal Diversity Web, 2000. [dostęp 2008-03-16]. (ang.).
Zygmunt Kraczkiewicz: Ssaki. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne – Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.

[itis-1] [1]
Lagidium peruanum, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[miiz-2] [2]
Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.

[kracz-3] [3]
Zygmunt Kraczkiewicz: Ssaki. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne – Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.

[ssaki-4] [4]
Kazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.

[Ledesma-5] [5]
Karim Ledesma, Florian Werner, Angel Spotorno, Luis Albuja. A New Species Of Mountain Viscacha (Chinchillidae: Lagidium Meyen) From The Ecuadorean Andes. „Zootaxa”. 2126, s. 41-57, 2009. DOI: 10.5281/zenodo.188251.. (ang.).

[msa-6] [6]
A.E. Spotorno & J.L. Patton: Superfamily Chinchilloidea Bennett, 1833. W: J.L. Patton, U.F.J. Pardiñas & G. D’Elía: Mammals of South America. Cz. 2: Rodents. Chicago: University of Chicago Press, 2015, s. 773. ISBN 978-0-226-16957-6. (ang.).

[Wilson-7] [7]
A. Spotorno & P. Valladares: Family Chinchillidae (Viscachas and Chinchillas). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 480. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[icmw-8] [8]
C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 556. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[mdd-9] [9]
N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Lagidium viscacia G. I. Molina, 1782. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-03-09]. (ang.).

[IUCN-10] [10]
N.N. Bernal N.N., Lagidium viscacia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-11-02] (ang.).

[Teta-11] [11]
Pablo Teta, Sergio O. Lucero. Notes on the taxonomy of mountain viscachas of the genus Lagidium Meyen 1833 (Rodentia: Chinchillidae). „THERYA”. 8 (1), s. 27–33, 2017. DOI: 10.12933/therya-17-479. ISSN 2007-3364. (ang.).

[msw-12] [12]
Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Lagidium peruanum. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2 listopada 2019]

[2]

[3]

[4]

[1]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]