Sulęcin

Sulęcin (niem. Zielenzig) – miasto powiatowe w województwie lubuskim, w powiecie sulęcińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Sulęcin.

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Sulęcin

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Sulęcin (ujednoznacznienie).

Sulęcin

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ul. Kilińskiego – widok od rynku w kierunku wschodnim.
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	sulęciński
Gmina	Sulęcin
Prawa miejskie	1244
Burmistrz	Dariusz Ejchart
Powierzchnia	8,56 km²
Wysokość	70–120 m n.p.m.
Populacja (31.12.2021) • liczba ludności • gęstość	9864[1] 1152 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 95
Kod pocztowy	69-200
Tablice rejestracyjne	FSU
Położenie na mapie gminy Sulęcin Sulęcin
Położenie na mapie Polski Sulęcin
Położenie na mapie województwa lubuskiego Sulęcin
Położenie na mapie powiatu sulęcińskiego Sulęcin
52°26′38″N 15°06′58″E
TERC (TERYT)	0807044
SIMC	0935759
Urząd miejski ul. Lipowa 18 69-200 Sulęcin
Strona internetowa

Według danych GUS z 31 grudnia 2021 r. miasto miało 9864 mieszkańców^[1].

Nazwa

Nazwa pochodzi od nazwy rodowej Sulęta (por. imiona Sulimir, Sulisław). Wzmiankowane od XIII wieku (1244 jako Zulenche, 1286 Sulenzec, 1289 Sulenzhit, 1347 Zcullentzk, 1575 Zyllenzig).

Nazwę Suliencz wymienia również w Rocznikach Królestwa Polskiego spisanych w latach 1455–1480 polski kronikarz Jan Długosz. O miejscowości jako o zamku Suliniec wspomina również polski historyk Marcin Kromer^[2]. W 1945 używano urzędowo formy Cielęcin^[3] – taka nazwa widniał również na polskich mapach z okresu międzywojennego^[4]. Nazwa w obecnej formie została administracyjnie zatwierdzona 19 maja 1946^[5].

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 8,56 km²^[6].

Miasto położone jest w województwie lubuskim, w dolinie rzeki Warty nad jej dopływem Postomią. Otaczający je krajobraz jest charakterystyczny dla Pojezierza Lubuskiego z pobliską Górą Bukowiec (227 m n.p.m.). Najbliższym dużym miastem, położonym w odległości ok. 45 kilometrów, jest Gorzów Wielkopolski. Przez miasto przebiega linia kolejowa Rzepin-Międzyrzecz i jest ono oddalone o 16 kilometrów od autostrady A2 Berlin-Poznań.

Sulęcin leży w historycznej ziemi lubuskiej^[7], w regionie określanym jako ziemia torzymska^[8].

Miasto położone jest na wysokości 70–120 metrów nad poziomem morza^[9].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. gorzowskiego.

Historia

Mury obronne z XIV w.

Dom Joannitów (XVIII, XIX w.)

Miasto rozwinęło się ze słowiańskiej osady targowej na skrzyżowaniu szlaków Frankfurt nad Odrą – Poznań, Krosno Odrzańskie – Gorzów Wielkopolski. Do XII wieku znajdowało się we władaniu piastowskich książąt Śląska. Henryk Brodaty przekazał miasto wraz z 10 wsiami Mroczkowi z Pogorzeli, który z kolei oddał je w 1244 roku templariuszom. W 1258 roku przeszło pod panowanie brandenburskie. W 1269 roku Otto, margrabia brandenburski wzniósł w Sulęcinie zamek. Władztwo polskie nastało tu ponownie po wybuchu wojny o przynależność ziemi lubuskiej w 1319. Sięgnęły tu na kilka lat granice księstwa głogowskiego. W 1322 piastowski książę Henryk IV Wierny w pobliskich Lubniewicach zatwierdził prawa joannitów do miasta i zamku z okolicami^[10]. Władali oni miastem i okolicą aż do 1810 roku – do sekularyzacji. Brandenburgia odzyskała miasto w 1326. Od 1373 do 1415 miasto znajdowało się pod panowaniem Luksemburgów.

Od 1415, aż do końca I wojny światowej nad miastem panowali Hohenzollernowie.

W 1574 roku w Sulęcinie doszło do spotkania udającego się do Warszawy orszaku Henryka Walezego z powitalną delegacją polskiej szlachty. W 1657 roku przez miasto przeszła ekspedycja odwetowa Stefana Czarnieckiego przeciwko Brandenburgii. W czasie wojen napoleońskich w 1806 roku miasto znalazło się pod okupacją Francuzów.

Sulęcin, 1905 r.

Znaczącą osobą w rozwoju miasta między 1918–1939 rokiem był Karl Kaiser, właściciel fabryki Elektromotoren Werke-Kaiser (obecnie funkcjonuje jedynie w Berlinie), w okresie międzywojennym usytuowana przy wyjeździe w stronę Torzymia (później teren Ursusa). Dzięki niemu zostały stworzone nowe miejsca pracy, Karl Kaiser znacząco wpłynął na rozwój Sulęcina, budując wiele obiektów użyteczności publicznej (m.in. obiekty usytuowane na Winnej Górze – obecnie SOK oraz okolica, niektóre budynki urzędów). Fundator i główny sponsor okolic Sulęcina zginął pod koniec II wojny światowej. Faktem jest również, że częstym gościem w miejscowej fabryce oraz znajdującego się w okolicy MRU był Adolf Hitler (wizytacje w latach 1936–1940).

Bloki w centrum Sulęcina w miejscu zniszczonych w 1945 r. kamienic

2 lutego 1945^[11] Sulęcin został zdobyty po ciężkich walkach przez wojska 1 Frontu Białoruskiego Armii Radzieckiej. Miasto w wyniku działań wojskowych nie zostało zniszczone, jednak podczas stacjonowania wojsk radzieckich destrukcji uległo 50% zabudowy przez celowe podpalania.

Po wojnie wschodnia część ziemi lubuskiej wraz z Sulęcinem została przyłączona do Polski. Dotychczasową ludność miasta wysiedlono do Niemiec.

W wyniki reformy administracyjnej w 1999 roku Sulęcin znalazł się w województwie lubuskim.

Demografia

• Piramida wieku mieszkańców Sulęcina w 2014 roku^[12].

Ludzie związani z Sulęcinem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Sulęcinem.

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Sulęcinie.

Zabytki

Kościół pw. św. Mikołaja (XIII, 2 poł. XIV, 1951 r.)

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[13]:

• teren miasta
• kościół filialny pod wezwaniem św. Mikołaja, gotycki z XIII wieku, z połowy XIV wieku, 1951 roku
• mury obronne, średniowieczne fragmenty z XIV wieku
• domy, pl. Czarnieckiego nr 12, 15, z połowy XIX wieku; nr 13 z 1771 roku
• dom Joannitów, ul. Młynarska 1, z XVIII wieku/XIX wieku

inne zabytki:

• cmentarz żydowski
• kościół parafialny pw. św. Henryka, neogotycki z XIX wieku.

Transport

Osobny artykuł: Sulęcin (przystanek kolejowy).

Ul. Kościuszki, widok w kierunku południowym

Przez miasto przebiegają drogi wojewódzkie:

• DW137 – Słubice-Ośno Lubuskie-Sulęcin-Międzyrzecz-Trzciel,
• DW138 – Gubin-Torzym-Sulęcin-Trzebów-droga krajowa nr DK22.

Istnieją bezpośrednie połączenia autobusowe do Poznania, Szczecina, Gorzowa Wielkopolskiego, Zielonej Góry oraz kolejowe do Rzepina i Międzyrzecza.

W 2013 przy ul. Witosa oddano do użytku sanitarne lądowisko.

Szkoły

Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Jana Pawła II
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Polskich Olimpijczyków
• Zespół Szkół Licealnych i Zawodowych
• Liceum Ogólnokształcące nr 1 im. Adama Mickiewicza
• Przedszkole nr 1 im. Małego Przyrodnika
• Przedszkole nr 2 im. Małych Odkrywców

Sport

• Sulęcińskie Towarzystwo Siatkarskie „Olimpia” Sulęcin gra w I lidze siatkówki mężczyzn
• Miejski Klub Sportowy „Stal” Sulęcin – klub piłkarski założony w 1954 roku i występujący w sezonie 2023/2024 w lubuskiej grupie IV ligi^[14]. Mecze domowe rozgrywane są na Stadionie Miejskim im. Stanisława Ożoga przy ul. Moniuszki 2 o pojemności 1000 widzów. Istnieje też sekcja badmintona.
• Stadion Miejski im. Stanisława Ożoga w Sulęcinie

Wspólnoty wyznaniowe

• Kościół rzymskokatolicki:
  • Parafia św. Henryka w Sulęcinie
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór, Sala Królestwa^[15]

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie^[16]

• Beeskow
• Kamen
• Friedland
• Nowy Tomyśl

Przypisy

1. https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5515/3/16/1/polski_rocznik_demograficzny_2022.pdf
2. Władysław Jan Grabski, „300 miast wróciło do Polski. Informator historyczny”, PAX, Warszawa 1960, hasło Sulęcin, s. 422.
3. Dz.U. 1945 nr 33, poz. 196.
4. MAPSTER - Szczegóły [online], igrek.amzp.pl [dostęp 2024-11-18].
5. Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
6. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.brak numeru strony
7. Dariusz Miszewski, Kształtowanie się świadomości regionalnej mieszkańców województwa lubuskiego, [w:] „Rocznik Lubuski”, t. 33, cz. 2, red. nacz. Bogdan Idzikowski, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra 2007, ISSN 0485-3083, s. 26.
8. Małgorzata Korsak: Poszukiwanie tożsamości miasta Sulęcin na tle regionu. sin.put.poznan.pl, 2013. [dostęp 2021-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
9. Sulęcin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-02-22], liczba ludności na podstawie danych GUS.
10. Edward Rymar, Rywalizacja o ziemię lubuską i kasztelanię międzyrzecką, w: Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, nr 4/1979, s. 489.
11. Informacja na stronie internetowej Urzędu Miasta Sulęcin UM [dostęp 2011-11-08].
12. Sulęcin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
13. Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 67. [dostęp 2013-02-13].
14. Skarb - Stal Sulęcin [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-04-10].
15. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-04].
16. sulecin.pl: Współpraca z miastami partnerskimi. [dostęp 2012-02-09].

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa miasta
• Cielęcin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 686.