Stokrotka pospolita

Stokrotka pospolita, s. łąkowa, s. trwała (Bellis perennis) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Występuje w niemal całej Europie (tylko na północnych krańcach – w Islandii i Finlandii – jako gatunek introdukowany), poza tym w zachodniej Azji (po Iran, Kirgistan i Kazachstan na wschodzie) oraz w północnej Afryce – w Maroku i Tunezji. Zawleczona rośnie w Ameryce Północnej i Południowej, w południowej i wschodniej Azji oraz w południowej Australii i w Nowej Zelandii^[3]. Jest pospolita na terenie niemal całej Polski, rzadsza jest tylko w północno-wschodnim krańcu kraju^[4].

Stokrotka pospolita

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	stokrotka
Gatunek	stokrotka pospolita
Nazwa systematyczna
Bellis perennis L. Sp. Pl.: 886 (1753)[3]

Kwiatostan

Odmiana ogrodowa ze zwielokrotnionymi okółkami kwiatów języczkowatych

Morfologia

Pokrój

Roślina zielna z krótkimi rozłogami, pokryta w różnym stopniu białawymi, prostymi włoskami, rzadko bywa naga^[5].

Łodyga

Krótkie kłącze^[6], z którego wyrasta bezlistny głąbik o wysokości 4–20 cm, prosto wzniesiony, w szczytowej części nieco zgrubiały^[5].

Liście

Zebrane w różyczkę, łopatkowe lub odwrotnie jajowate, rzadko prawie z zaokrągloną blaszką, karbowane lub całobrzegie. Wierzchołek zaokrąglony. Zwężają się w ogonek liściowy o podobnej długości jak blaszka^[5].

Kwiaty

Zebrane na szczycie głąbików w pojedyncze koszyczki osiągające do 2, rzadko 3 cm średnicy. Okrywa koszyczka półkulista, składa się z podługowatych, tępo zakończonych, czarniawozielonych listków ułożonych w dwu szeregach, owłosionych. Dno koszyczka jest stożkowato wypukłe, puste wewnątrz i ma powierzchnię pokrytą brodawkami. Na brzegu koszyczka znajduje się jeden szereg białych lub różowych, żeńskich kwiatów języczkowych. Ich języczki są białe, od spodu czerwonawe, o długości 10–15 mm. Wewnątrz koszyczka znajdują się żółte, rurkowe kwiaty obupłciowe, długości ok. 2 mm. Korona tych kwiatów jest walcowato dzwonkowata, z wąsko trójkątnymi łatkami na szczycie. Pylniki całkowicie zrośnięte w rurkę wokół słupka, nitki pręcików wolne^[5].

Owoce

Odwrotnie jajowate, spłaszczone, owłosione lub nagie, żółtobrunatne niełupki długości ok. 1,5 mm^[7][5]. Pozbawione puchu kielichowego^[5].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie przeważnie od marca do listopada, czasem również w zimie, jeśli jest bezśnieżna i nie ma mrozów^[8][6]. Kwiaty przedprątne, zapylane są przez motyle, błonkoskrzydłe, muchówki^[8][6] i chrząszcze^[6]. Koszyczki są wzniesione i skierowane do słońca w dni słoneczne, podążając za nim od wschodu do zachodu. Nocami i w czasie deszczu koszyczki są zwieszone^[6].

Rośnie na łąkach, pastwiskach, przydrożach, miedzach i trawnikach^[6]. W górach występuje po piętro kosówki^[5]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Cynosurion, Ass. Lolio-Cynosuretum^[9].

Liczba chromosomów 2n = 18^[10].

Zastosowanie

Jest jedną z najstarszych roślin uprawianych jako ozdobne. Uzyskano liczne odmiany uprawne, w tym pełnokwiatowe, tj. z koszyczkami ze zwielokrotnionymi kwiatami brzeżnymi (języczkowatymi)^[6].

Stokrotka pospolita bywa opisywana jako „lekko trująca”^[6], ale też jadalna^[11]. Za smaczne uznawane są koszyczki i liście, które zalecane są do spożycia zarówno surowe, jak i gotowane. Stokrotka była pożywieniem głodowym^[11].