Stefan Szwedowski

Stefan Szwedowski, ps. Wojciech, Szwed (ur. 26 grudnia 1891 w Piotrkowie Trybunalskim, zm. 27 maja 1973 w Warszawie) – działacz związkowy i syndykalistyczny, uczestnik powstania warszawskiego.

Stefan Szwedowski

Wojciech, Szwed

Data i miejsce urodzenia	26 grudnia 1891 Piotrków Trybunalski
Data i miejsce śmierci	27 maja 1973 Warszawa
Miejsce spoczynku	cmentarz Powązkowski w Warszawie
Zawód, zajęcie	działacz syndykalistyczny
Miejsce zamieszkania	Warszawa
Narodowość	polska
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się w rodzinie Dominika (1831–1896) i Urszuli z Witkowskich. W 1905 uczestniczył w strajku szkolnym. Od 1911 był notowany przez carską Ochranę jako działacz konspiracji młodzieżowej. Aresztowany przez władze rosyjskie i więziony od 1913 do 1915. W 1915 wstąpił do batalionu warszawskiego POW. Pod koniec I wojny światowej należał do kierownictwa konspiracyjnego Związku Młodzieży Polskiej „Zet”.

W 1919 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1922 był współorganizatorem Związku Obrony Kresów Zachodnich i Związku Rad Ludowych. Od 1929 był wiceprezesem Rady Polaków z Zagranicy. Od 1931 był działaczem Związku Związków Zawodowych, członkiem tzw. „zetowego skrzydła syndykalistycznego”. Od 1935 do 1939 był członkiem Centralnego Wydziału Zawodowego ZZZ.

W październiku 1939 był jednym z założycieli Związku Syndykalistów Polskich, a od 1943 pełnił funkcję sekretarza głównego ZSP. Był przedstawicielem Związku w Radzie Pomocy Żydom „Żegota”. Od 1942 organizował tajny Polski Związek Zachodni. W lutym 1944 został wiceprzewodniczącym Centralizacji Stronnictw Demokratycznych, Socjalistycznych i Syndykalistycznych. Walczył w powstaniu warszawskim w stopniu porucznika, w szeregach 104 kompanii syndykalistów AK^[1]. Po przejściu kanałami do Śródmieścia organizował Syndykalistyczne Porozumienie Powstańcze.

Po wojnie wraz z innymi syndykalistami pracował w działającej do 1948 łódzkiej Spółdzielni Wydawniczej „Słowo”, a następnie innych spółdzielniach pracy. W 1950 Urząd Bezpieczeństwa podjął wobec Szwedowskiego działania śledcze, mające przygotować proces o organizowanie „spisku w kierownictwie komunistycznym w czasie II wojny”. W lipcu 1953 podjęto decyzję o aresztowaniu. Brak jednak informacji o pobycie Szwedowskiego w więzieniu. W 1973, tuż przed śmiercią Szwedowskiego, SB rozpatrywała podjęcie czynności mających na celu przejęcie posiadanego przezeń archiwum dotyczące ruchu syndykalistycznego^[2].

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 284b-1-1)^[3].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (12 maja 1931)^[4]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski^[5]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[6]
• Krzyż Walecznych^[5]
• Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1937)^[7]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[5]
• Krzyż Legionowy^[5]

Przypisy

1. Biogram Stefana Szwedowskiego na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego.
2. Zackiewicz 2013 ↓, s. 708–709.
3. Cmentarz Stare Powązki: JERZY SZWEDOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-22].
4. M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163 „za pracę w dziele odzyskania Niepodległości”.
5. Latos 2014 ↓, s. 472.
6. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za zasługi na polu pracy niepodległościowej”.
7. M.P. z 1937 r. nr 277, poz. 431 „za zasługi na polu pracy społecznej”.

Bibliografia

• Paweł LewP.L. Marek Paweł LewP.L., Na krawędzi życia. Wspomnienia anarchisty z lat 1943–1944, Kraków 2006, ISBN 83-922244-1-8.
• Grzegorz Zackiewicz: Syndykalizm w polskiej refleksji i rzeczywistości politycznej I połowy XX wieku. Kraków: 2013. ISBN 978-83-7730-088-6.
• Tomasz Latos: Stefan Szwedowski. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 49. Warszawa-Kraków: Instytut Historii PAN, 2014, s. 469–472. ISBN 978-83-63352-25-7.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000408463042
• VIAF: 300854191
• NKC: js2016920345
• PLWABN: 9810543801405606
• NUKAT: n2016012531