Polski Związek Zachodni

Polski Związek Zachodni (PZZ) – polska organizacja patriotyczna powstała w 1934 roku z przekształcenia Związku Obrony Kresów Zachodnich (ZOKZ).

Plakat zapraszający na Tydzień Polskiego Związku Zachodniego roku 1938

Powstanie

W sytuacji postępującego zbliżenia polsko-niemieckiego Związek Obrony Kresów Zachodnich stał się dla ówczesnych polskich czynników rządowych organizacją uciążliwą. W listopadzie 1933 r. na naradzie przedstawicieli MSZ i MSW podjęto decyzję o reorganizacji i przekształceniu ZOKZ od 1934 r. w Polski Związek Zachodni (PZZ). PZZ był silniej podporządkowany taktyce polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Lata II wojny światowej

Po wybuchu II wojny światowej w 1939 r. związek zawiesił działalność, lecz od 1942 r. wznowił ją w konspiracji, opiekując się Polakami wywiezionymi do przymusowej pracy w Niemczech. Prowadził także działalność wywiadowczo-sabotażową.

Działaczy PZZ podczas okupacji dotknęły szczególne prześladowania i akty eksterminacji, których pierwsza fala miała miejsce już w październiku i listopadzie 1939 r., podczas ogólnopolskiej akcji gestapo przeciwko inteligencji polskiej (por. Intelligenzaktion Litzmannstadt, akcja AB, Sonderfahndungsbuch Polen). Najczęściej przynależność do Związku równała się wyrokowi śmierci (por. Radogoszcz (obóz przejściowy)).

Od roku 1944

Związek został reaktywowany w listopadzie 1944 w Lublinie. Jego siedziba od 1945 r. mieściła się w Poznaniu. Związek propagował granicę na Odrze i Nysie Łużyckiej, a także przyłączenie Zaolzia do Polski i suwerenność Serbołużyczan. Od ok. końca 1945 r. został włączony w ogólnopolską akcję wynajdywania i weryfikacji polskich „volksdeutschów”^[1].

W 1947 r. miał ponad 100 tys. członków. W kwietniu 1950 r. został zlikwidowany poprzez włączenie do Ligi Morskiej, potem cele PZZ realizowało Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich. Ponownie reaktywowany w 1989 r. W wyborach parlamentarnych w 1991 r. wprowadził do sejmu RP czterech posłów dzięki zblokowaniu list m.in. z KPN.

Członkowie

Z tym tematem związana jest kategoria: Członkowie Polskiego Związku Zachodniego.