Stanisław Przelaskowski

Stanisław Konstanty Przelaskowski (ur. 7 lipca 1912 w Mołodecznie, zm. 18 listopada 1990 w Anglii) – kapitan obserwator Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Stanisław Przelaskowski

kapitan obserwator
Data i miejsce urodzenia	7 lipca 1912 Mołodeczno
Data i miejsce śmierci	18 listopada 1990 Londyn
Przebieg służby
Lata służby	1937-1945
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego RAF
Jednostki	11 dywizjon artylerii konnej 5 pułk lotniczy 55 samodzielna eskadra bombowa dywizjon 301 dywizjon 300
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Życiorys

Stanisław Przelaskowski wywodził się z rodu Przelaskowskich herbu Szreniawa, urodził się w Mołodecznie w ówczesnym województwie wileńskim. Był synem Konstantego i Jadwigi z domu Skrockiej. W 1932 roku ukończył Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Wilnie.^[1] Prezydent RP mianował go na stopień podporucznika ze starszeństwem z dniem 15 października 1935 i 105. lokatą w korpusie oficerów artylerii, a minister spraw wojskowych wcielił do 11 dywizjonu artylerii konnej w Bydgoszczy na stanowisko młodszego oficera baterii^[2]. W 1938 został skierowany na VI kurs aplikacyjny oficerów obserwatorów w Dęblinie. Na stopień porucznika został awansowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 i 103. lokatą w korpusie oficerów artylerii^[3][4]. W tym czasie jego oddziałem macierzystym w dalszym ciągu był 11 dak^[5].

28 czerwca 1939 wcielono go do 5 pułku lotniczego, gdzie służył do 1 września 1939 w 55 eskadrze bombowej w funkcji obserwatora. 1 września 1939 został wcielony do 55 Samodzielnej eskadry bombowej w miejscowości Marynin z funkcją obserwatora na samolotach PZL.23 Karaś^[6]. 3 września uczestniczył w locie bojowym na bombardowanie oddziałów pancernych Wehrmachtu w okolicach Radomsko-Częstochowa^[7], 8 września przeprowadził rozpoznanie ruchów nieprzyjaciela na przeprawach przez Narew w kierunku na Warszawę i brał udział w nalocie na kolumnę pancerną w rejonie Ostrowi Mazowieckiej^[8]. 9 września atakował niemieckie kolumny pancerne w okolicach Sokołowa Podlaskiego^[9].

W wyniku dalszych działań wojennych przedostał się przez Morze Śródziemne, Sycylię do Francji, a po jej klęsce do Anglii. Wstąpił do Polskich Sił Powietrznych, otrzymał numer służbowy RAF P-1152^[10]. Od września 1941 do lipca 1942 roku odbywał szkolenie w 10 Air Observer School (AOS). Od lipca 1942 do kwietnia 1943 roku służył w 301 dywizjonie bombowym^{[uwaga 1]}, od października 1944 do lipca 1945 roku służył w dywizjonie 300^[12].

Po zakończeniu II wojny światowej poślubił Jane Watkin, nie mieli dzieci. Zmarł w Anglii w 1993 r^[13].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 8304^[14]
• Krzyż Walecznych – trzykrotnie
• Medal Lotniczy – trzykrotnie

Uwagi

1. Piotr Hodyra podaje, że w dywizjonie 301 służył od sierpnia 1942 do marca 1943 roku ^[11]

Przypisy

1. Lietuvos valstybinis archyvas, F178, Ap.1, B.130
2. Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 12.
3. Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 514.
4. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 194.
5. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 765.
6. Pawlak 1991 ↓, s. 227.
7. Pawlak 1991 ↓, s. 231.
8. Pawlak 1991 ↓, s. 233.
9. Pawlak 1991 ↓, s. 234.
10. Krzystek 2012 ↓, s. 471.
11. Hodyra 2016 ↓, s. 140.
12. Pawlak 1989 ↓, s. 564.
13. Internetowa strona rodu Przelaskowskich pod opieką Fundacji Rodu Przelaskowskich herbu Srzeniawa
14. Strona internetowa 301.dyon.pl, Kawalerowie Orderu Virtuti Militari, Przelaskowski Stanisław, nr krzyża 8304, nr ewid. P-1152

Bibliografia

• Piotr Hodyra: 301 Dywizjon Bombowy 1940-1943. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2016. ISBN 978-83-7020-664-2. OCLC 971435802.
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
• Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0795-7. OCLC 830072566.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.