Spółgłoska nosowa tylnojęzykowo-miękkopodniebienna dźwięczna

Spółgłoska nosowa tylnojęzykowo-miękkopodniebienna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczanej symbolem: [ŋ].

Ten artykuł dotyczy litery międzynarodowego alfabetu fonetycznego IPA. Zobacz też: Ŋ – litera alfabetu ewe.

Spółgłoska nosowa tylnojęzykowo-miękkopodniebienna

Numer IPA	119
ŋ
Jednostka znakowa	ŋ
Unikod	U+014b
UTF-8 (hex)	c5 8b
Inne systemy
X-SAMPA	N
Kirshenbaum	N
IPA Braille↗	⠫
Przykład
informacje • pomoc
Obraz znaku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Artykulacja

Opis

W czasie artykulacji podstawowego wariantu [ŋ]:

• modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna agresywna
• Mimo iż dochodzi do zablokowania przepływu powietrza przez tor ustny jamę ustną, podniebienie miękkie jest opuszczone i powietrze uchodzi przez nos – jest to spółgłoska nosowa
• prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej powietrze uchodzi wzdłuż środkowej linii języka – jest to spółgłoska środkowa
• tylna część języka dotyka podniebienia miękkiego – jest to spółgłoska miękkopodniebienna
• wiązadła głosowe periodycznie drgają, spółgłoska ta jest dźwięczna

Warianty

Opisanej powyżej artykulacji może towarzyszyć dodatkowo:

• wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o spółgłosce zmiękczonej (spalatalizowanej): [ŋʲ]
• przewężenie w gardle, mówimy o spółgłosce faryngalizowanej: [ŋˤ]
• zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o labializowanej spółgłosce [ŋʷ]

Wymowa

• W języku niemieckim jak polskie „n” w wyrazie bank ['baŋk], w niektórych wyrazach obcego pochodzenia zbitka głosek „ng”

Przykłady

W pozycji nagłosowej spółgłoska ta pojawia się rzadko, ze względu na trudność w utrzymaniu dźwięczności w niewielkiej przestrzeni między głośnią a miejscem jej artykulacji. Głoska ta jest za to częsta w pozycji wygłosowej i przed inną spółgłoską welarną.

• w języku angielskim: singer [sɪŋə(ɹ)] 'śpiewak'
• w języku fińskim: lanka [ˈlɑŋkɑ] 'nitka'
• w języku maryjskim: эҥер [eŋer] 'rzeka'
• w języku niemieckim: fangen [faŋən] 'łapać' i anglikanisch [aŋgli'ka:nɪʃ] 'anglikański'
• w języku mandaryńskim: 北京 (běijīng) [pei˨˩˦ tɕɪŋ˥˥] 'Pekin'
• w języku polskim: bank ['bãŋk]
• w suahili: ng'ombe [ŋɔmbɛ] 'krowa, bydło'