Remove ads
Samuel Roth (węg. poprawnie Roth lub błędnie Róth; ur. 18 grudnia 1851 r. w Wierzbowie na Spiszu – zm. 17 listopada 1889 r. w Lewoczy) – spiskoniemiecki pedagog, geolog, speleolog, działacz turystyczny.
Pochodził z niezamożnej rodziny. Do liceum uczęszczał w Kieżmarku. Po ukończeniu szkoły z doskonałymi wynikami marzeniem jego rodziny było, by podjął studia teologiczne. On jednak w 1871 r. zdecydował się na studia przyrodnicze[1], które odbył w Budapeszcie. Po uzyskaniu w 1874 r. doktoratu był profesorem gimnazjalnym w Lewoczy, zaś od 1887 dyrektorem tamtejszego gimnazjum. Był świetnym pedagogiem, autorem licznych prac i artykułów o tematyce pedagogicznej oraz podręczników szkolnych z zakresu botaniki, zoologii i mineralogii. Dla swych uczniów urządzał często wycieczki, m.in. w Tatry. Prowadził badania naukowe w dziedzinie geologii, glacjologii, limnologii i speleologii Tatr i ich otoczenia. Był czynny głównie na Spiszu. Ogłosił liczne prace naukowe po węgiersku i niemiecku, np. o trachitach Gór Zemplińskich, o granitach tatrzańskich, o relacjach hydrologiczno-geologicznych Braniska[1], o dawnych lodowcach tatrzańskich, o powstaniu dolin i jezior tatrzańskich. Był jednym z pierwszych badaczy jaskiń na terenie ówczesnych Węgier, zwłaszcza na Spiszu i w Tatrach (opisał m.in. jaskinie Tatr Bielskich i Doliny Jaworowej). W oparciu o badania szeregu jaskiń w Tatrach, Pieninach (jaskinia Aksamitka, 1879) i tzw. Krasie Rużyńskim (Veľká Ružínska jaskyňa, 1879)[2] wykazał ich zasiedlenie przez ludzi od okresu paleolitu i dziś uznawany jest za pioniera słowackiej speleoarcheologii. Pisywał również na tematy związane z turystyką tatrzańską oraz publikował popularne artykuły o przyrodzie Tatr (o świstaku, o szarotce i kosodrzewinie itd.). Niektóre prace naukowe Rotha omawiano, streszczano lub nawet tłumaczono w ówczesnych polskich wydawnictwach, jak lwowski "Kosmos" i warszawski "Wszechświat".
Roth był jednym z najbardziej czynnych działaczy Węgierskiego Towarzystwa Karpackiego (MKE), od 1877 r. członkiem jego zarządu, zaś od roku 1884 (tj. rezygnacji Antona Dollera[1]) aż do swojej śmierci urzędującym wiceprezesem. Dzięki swojej solidnej wiedzy i działalności publicystycznej, którą rozpoczął wcześniej, w 1879 r. został także członkiem komitetu redakcyjnego roczników Towarzystwa[1]. W 1881 r. Roth został wybrany na przewodniczącego komitetu muzealnego[1], który doprowadził do powstania Muzeum Karpackiego w Popradzie.
Zmarł nagle mając zaledwie 38 lat. Pochowany został w Lewoczy. W niemieckim i węgierskim nazewnictwie Tatr uczczono go przez nadanie jego nazwiska Zadniemu Gierlachowi (niem. Samuel Roth Spitze, węg. Roth Sámuel-csúcs), jednak nazwy te się nie utrzymały.
Remove ads
- Die Granite der Hohen Tátra ("Jahrbuch des UKV" 3, 1876);
- Jegyzetek a Magas-Tátrából ("Földtani Közlöny" 8, 1878);
- Turmalinfels im Felker Thal ("Jahrbuch des UKV" 9, 1882);
- A Magas-Tátra déli oldalának hajdani jégárairól ("Földtani Közlöny" 15, 1885, nr 1 i 2);
- A Magas-Tátra északi oldalának hajdani jégárai (("Földtani Közlöny" 18, 1888);
- Ueber Thal- und Seebildung in der Hohen Tátra ("Jahrbuch des UKV" 5, 1878);
- Magas Tatrai tavak ("Földrajzi Közlemények" 15, 1887, nr 9 i 10);
- Die Höhlen der Hohen Tátra und Umgebung ("Jahrbuch des UKV" 9, 1882).
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads