Rychtal

Rychtal (niem. Reichthal) – miasto w Polsce położone w województwie wielkopolskim, w powiecie kępińskim; jest siedzibą gminy Rychtal^[4].

Rychtal

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ratusz i rynek w Rychtalu
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	kępiński
Gmina	Rychtal
Prawa miejskie	1294–1934, od 2024
Burmistrz	Adam Staszczyk
Powierzchnia	3,9619[1] km²
Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość	1347[2] 340,0 os./km²
Strefa numeracyjna	62
Kod pocztowy	63-630[3]
Tablice rejestracyjne	PKE
Położenie na mapie Polski Rychtal
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Rychtal
Położenie na mapie powiatu kępińskiego Rychtal
Położenie na mapie gminy Rychtal Rychtal
51°08′45″N 17°50′48″E
TERC (TERYT)	3008064[4]
SIMC	0208077[4]
Urząd miejski Rynek 1 63-630 Rychtal
Strona internetowa

Kościół Ścięcia św. Jana Chrzciciela

Kościół Ścięcia św. Jana Chrzciciela

Status administracyjny

Rychtal uzyskał lokację miejską w 1294 roku^[5]. Do 1920 roku należał do powiatu namysłowskiego w rejencji wrocławskiej, a po przejściu pod aministrację polską włączono go do powiatu kępińskiego w województwie poznańskim^[6]. Zdegradowany do rangi wsi 13 czerwca 1934 w związku z reformą administracyjną II RP, stając się przejściowo wiejską gminą jednostkową^[7]. 1 sierpnia 1934 wszedł w skład nowo utworzonej zbiorowej gminy Rychtal^[8], w której to granicach stał się gromadą (ówczesny odpowiednik sołectwa)^[9]. W latach 1934–1954 siedziba wiejskiej gminy Rychtal, 1954–1972 gromady Rychtal^[10], a od 1973 reaktywowanej gminy Rychtal^[11]. W latach 1975–1998 należał administracyjnie do województwa kaliskiego. 1 stycznia 2024 odzyskał status miasta^[1].

Położenie

Miasto Rychtal położone jest w południowej części województwa wielkopolskiego w powiecie Kępińskim. Najbliższymi miastami są: Namysłów, Kępno, Syców, Wołczyn i Bierutów. Rychtal położony jest tuż przy granicy wielkopolsko-opolskiej (oddziela ona miasto od położonej w powiecie namysłowskim wsi Głuszyna) oraz w niewielkiej odległości (około 10 km) od trójstyku granicy opolsko-dolnośląsko-wielkopolskiej (między miejscowościami Brzezinka, Gronowice oraz Trębaczów).

Opis

Niemiecka nazwa Reichtal oznacza bogatą dolinę. Po 1787 nastąpił szybki rozwój gospodarczy miasta.

Rychtal do 1920 roku znajdował się w powiecie namysłowskim w rejencji wrocławskiej na Dolnym Śląsku. W 1920 Rychtal wraz z okolicą (tzw. Kraik Rychtalski), na mocy traktatu wersalskiego został przyłączony do Polski^[12], pomimo protestów niemieckich mieszkańców. Zorganizowali oni nieoficjalny "plebiscyt", w którym 93% głosujących (przy frekwencji 75%) opowiedziało się za pozostaniem w Niemczech^[13][14]. W okresie międzywojennym Rychtal leżał w Polsce w granicach województwa poznańskiego (jako jedno z nielicznych na jego obszarze należących przed zaborami do ziem niemieckich, nie polskich), położone w pobliżu granicy polsko-niemieckiej. Mieszkała tam duża mniejszość niemiecka. Polski spis z 1921 wskazał, że w Rychtalu żyło 596 osób deklarujących się jako Niemcy i 294 jako Polacy^[15]. Rychtal posiadał prawa miejskie, jednak utracił je w 1934 roku. W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Rychtal”^[16].

W styczniu 1945 miejsca zaciętych walk radziecko-niemieckich. 20 stycznia 1945 Dowództwo Grupy Armii A zameldowało, że wkraczające oddziały radzieckie dopuściły się zbrodni wojennej, rozstrzeliwując mieszkańców miasta^[17].

W okolicach Rychtala (południowa część Krainy Wielkopolski) występuje sosna rychtalska. W pobliżu miejscowości znajduje się rezerwat przyrody Studnica. Istniała tutaj także fabryka organów Bacha. W Rychtalu jest XIX-wieczny ratusz, zabytkowy kościół pod wezwaniem męczeństwa Świętego Jana Chrzciciela.

Edukacja

W północno-wschodniej części miasta na ulicy Słonecznej istnieje Przedszkole Samorządowe, do którego uczęszczają dzieci z Rychtala, Zgorzelca, Krzyżownik, Skoroszowa, Proszowa, Dalanowa oraz Dworzyszcz.

W Rychtalu znajduje się również Szkoła Podstawowa im. Ojca Konrada Stolarka, do której uczęszczają dzieci z Rychtala, Zgorzelca, Krzyżownik, Skoroszowa, Proszowa, Dalanowa oraz Dworzyszcz. Szkoła składa się z dwóch oddziałów zlokalizowanych w budynkach przy tej samej ulicy:

• Oddział klas 1-4 (ul. Kępińska 13)
• Oddział klas 5-8 (ul. Kępińska 12)

Od 1998 roku do 2018 roku w Rychtalu funkcjonowało również Gimnazjum im. Karola Wojtyły (obecnie znajdują się tam oddziały klas 5-8, a Szkoła Podstawowa w Rychtalu otrzymała nowe imię i Patrona - o. Konrada Stolarka).

Dalszą edukację młodzież z terenu gminy odbywa poza Rychtalem (w większości w szkołach średnich zlokalizowanych w Kępnie, Namysłowie lub na terenie powiatu ostrowskiego).

Poza dziećmi z Rychtala, Zgorzelca, Krzyżownik, Skoroszowa, Proszowa, Dalanowa oraz Dworzyszcz z edukacji w rychtalskiej Szkole Podstawowej oraz w rychtalskim Przedszkolu Samorządowym korzystają również dzieci z Darnowca, Sadogóry oraz Wielkiego Buczku (tylko w przypadkach, gdy jest miejsce w oddziałach i gdy dyrekcja wyrazi zgodę).

Od 1 lutego 2024 r. Gminne Centrum Biblioteczno-Kulturalne pełni funkcję głównej instytucji kulturalnej w Rychtalu, a jego organizatorem jest Gmina Rychtal. Placówka ta stanowi integralną część lokalnego krajobrazu kulturalnego.

Gminne Centrum Biblioteczno-Kulturalne w Rychtalu to dynamiczna instytucja kultury, powstała w wyniku połączenia dwóch istotnych samorządowych placówek – Gminnej Biblioteki Publicznej oraz Gminnego Ośrodka Kultury. Decyzja o zjednoczeniu została oficjalnie zatwierdzona Uchwałą Nr LXVII/417/2023 Rady Gminy Rychtal z dnia 28 grudnia 2023 r.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[18]:

• układ urbanistyczny (oraz warstwy archeologiczne), 1386-XIX
• kościół parafialny pw. Męczeństwa św. Jana Chrzciciela, 1784-1785

Ludzie związani z Rychtalem‎ ‎

Z tym tematem związana jest kategoria: ‎‎Ludzie związani z Rychtalem‎.

Przypisy

1. Dz.U. 2023 poz. 1472.
2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1128 [zarchiwizowane 2022-10-26].
4. GUS. Rejestr TERYT
5. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 66-67.
6. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Byłej Dzielnicy Pruskiej 1920.06.23 R.1 Nr 33. poz. 292
7. Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 422
8. Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 655
9. Poznański Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 41, poz. 537
10. Uchwała Nr 23/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu kępińskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 26 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 5 października 1954 r. dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z 4 grudnia 1954 r., Nr. 20, Poz. 100)
11. Uchwała Nr XVIII/98/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 5 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie poznańskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 29 grudnia 1972 r., Nr 32, Poz. 391).
12. M. Patelski, Zapomniany epizod z dziejów walk o Śląsk. Sprawa przyłączenia powiatu namysłowskiego i sycowskiego do Polski 1919-1921,[ w:] Rok 1921 na Kresach Wschodnich i Zachodnich. Historia i pamięć, pod red. Macieja Fica i Joanny Lusek, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu: Bytom 2021, ISBN 978-83-65786-74-6
13. Wyniki nieoficjalnego plebiscytu
14. Die blutende Grenze Niederschlesiens
15. Województwo poznańskie, s. 29
16. Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 23. ISBN 83-87424-77-3.
17. Mark Sołonin: Nic dobrego na wojnie. Poznań: Rebis, 2011, s. 244. ISBN 978-83-7510-714-2.
18. Rejestr zabytków nieruchomych woj. wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 163. [dostęp 2013-09-30].

Bibliografia

• Wiesława Ptak, Maciej Oscenda, Andrzej Nolbert, Kocham Rychtal. Opowieść o miejscowości i parafii Rychtal od zarania dziejów do dnia dzisiejszego. Wydawnictwo Koronis, Bydgoszcz: Parafia Rzymskokatolicka, Rychtal 2006. ISBN 83-920674-9-5.

Linki zewnętrzne

• Rychtal (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 74.