Roman Pufahl

Roman Pufahl (ur. 25 stycznia 1894 w Lwówku^[1], zm. między 20 a 22 kwietnia^[2] 1940 w Katyniu) – komandor podporucznik Marynarki Wojennej, kawaler Krzyża Walecznych, ofiara zbrodni katyńskiej^[3].

Roman Pufahl

komandor podporucznik
Data i miejsce urodzenia	25 stycznia 1894 Lwówek
Data i miejsce śmierci	między 20 a 22 kwietnia 1940 Katyń
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie  Marynarka Wojenna (II RP)
Jednostki	49 pułk piechoty (6 pomorski), 3 pułk łączności Dowództwo Okręgu Korpusu Nr VIII Dowództwo Wybrzeża Morskiego Komenda Portu Wojennego Gdynia Kierownictwo Marynarki Wojennej
Stanowiska	kierownik referatu KMW
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa bitwa pod Verdun powstanie wielkopolskie, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Życiorys

Syn Michała i Katarzyny z domu Wize^[1]. Po ukończeniu szkoły powszechnej w Budzyniu i szkoły przygotowawczej rozpoczął naukę w Seminarium Nauczycielskim w Rogoźnie. Uczestnik strajku szkolnego. W 1911 wstąpił do szkoły podoficerskiej. W 1914 żołnierz 49 pułku piechoty (6 pomorski) armii Cesarstwa Niemieckiego. Uczestnik bitwy pod Verdun. Odznaczony Krzyżem Żelaznym II klasy. W lipcu 1918 powrócił wraz z 49 pp do Gniezna. Wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. Od 28 grudnia 1918 walczył w powstaniu wielkopolskim. Brał udział w rozbrajaniu Niemców w Gnieźnie i w walkach pod Zdziechową^[4]. 4 stycznia 1919 skierowany na kurs oficerów łączności w Zgierzu^[5]. W lutym 1919 Naczelna Rada Ludowa mianowała go podporucznikiem. W marcu tego roku został przydzielony jako oficer łączności do Grupy gen. Daniela Konarzewskiego w Biedrusku. W 1923 w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 41. lokatą w korpusie oficerów zawodowych łączności służył w 3 pułku łączności^[6]. W 1924 jako oficer nadetatowy 1 pułku łączności pełnił funkcję szefa służby łączności DOK VIII w Toruniu^[7]. 16 lutego 1925 zdawał egzamin sprawdzający dla oficerów^[8]. W 1928 był oficerem Dowództwa Wybrzeża Morskiego^[9]. Następnie w Komendzie Portu Wojennego Gdynia^[1]. W 1933 przeniesiony do Referatu Łączności Kierownictwa Marynarki Wojennej^[10] na stanowisko referenta^[4]. W 1934 został przeniesiony z korpusu oficerów łączności do korpusu oficerów marynarki wojennej (korpus rzeczno-brzegowy)^[11], był w stopniu kapitana marynarki ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 2. lokatą w korpusie rzeczno-brzegowym^[12]. Został awansowany do stopnia komandora podporucznika ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939^[4]. W marcu 1939 był kierownikiem referatu łączności lądowej i samochodowej Kierownictwa Marynarki Wojennej^[13].

We wrześniu 1939 oficer Szefostwa Łączności KMW^[5]. 5 września 1939 wraz z KMW został ewakuowany na wschód. Przed Dereźnem odłączył się od pociągu ewakuacyjnego i dostał do niewoli sowieckiej. Według stanu z 3 kwietnia 1940 był jeńcem obozu w Kozielsku. Między 19 a 21 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD^[2] – lista wywózkowa 036/1 poz. 46, nr akt 359^[14] z 16.04.1940^[2]. Został zamordowany między 20 a 22 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim^[2]. Zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943, wpis w księdze czynności pod datą 01.06.1943^[15]. Figuruje na liście AM-262-3708 i liście PCK GARF-134-03708. Przy szczątkach w mundurze znaleziono prawo jazdy, trzy listy, kartę pocztową, scyzoryk oraz zaświadczenie o służbie wojskowej w języku niemieckim^[16][17][18].

W Archiwum Robla znajduje się: opis dokumentów i przedmiotów znalezionych przy szczątkach Pufahla (pakiet 03708).

Widniał na liście ofiar opublikowanej w 1943 w Gońcu Krakowskim nr 185, Nowym Kurierze Warszawskim nr 174, Gazecie Ilustrowanej nr 31, Wieściach Polskich nr 37

Życie prywatne

Żonaty z Józefą z Jankowskich (data zawarcia związku 2 maja 1932)^[4]. W 1939 mieszkał w Warszawie przy ul. 6 sierpnia 58 m 2^[16].

Upamiętnienie

• Minister obrony narodowej Aleksander Szczygło decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie na stopnień majora. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 14384) – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie żołnierzy polskich zamordowanych w Katyniu i innych nieznanych miejscach kaźni, nadane przez prezydenta RP na uchodźstwie profesora Stanisława Ostrowskiego (11 listopada 1976)
• Krzyż Kampanii Wrześniowej – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej (1 stycznia 1986)

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych - czterokrotnie^[7]
• Srebrny Krzyż Zasługi - za zasługi w służbie wojskowej^[19]
• Medal Niepodległości^[20]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[4]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[4]
• Krzyż Żelazny II klasy

Zobacz też

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu

Przypisy

1. Kiński i inni, Katyń, Księga Cmentarna, 2000, s. 509.
2. УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, s. 618.
3. JędrzejJ. Tucholski JędrzejJ., Mord w Katyniu, 1991, s. 198.
4. Zdzisław Kościański, Roman Pufhal (1894-1940) (w:)Powstańcy wielkopolscy. Biogramy uczestników powstania wielkopolskiego 1918-1919, pod red. B. Polaka, Poznań 2016, s. 148-149.
5. DariuszD. Nawrot DariuszD., Zbrodnia katyńska w dziejach Polskiej Marynarki Wojennej, „Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej” (Rok LI nr 1 (180)), 2010, s. 159.
6. Rocznik Oficerski, Warszawa 1923, s. 963, 968.
7. Rocznik Oficerski, Warszawa 1924, s. 59, 874, 885.
8. „Dziennik Personalny” (R.6, nr 6), Warszawa, 18 stycznia 1925, s. 3.
9. Rocznik Oficerski, Warszawa 1928, s. 611.
10. „Dziennik Personalny” (R.14, nr 5), Warszawa, 11 kwietnia 1933, s. 86.
11. „Dziennik Personalny” (R.15, nr 11), Warszawa, 7 czerwca 1934, s. 203.
12. Lista starszeństwa sporządzona na dzień 15-go sierpnia 1934 roku, Warszawa 1934, s. 34.
13. Rybka R. StepanR.R.S. K. Rybka R. StepanR.R.S., Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006, s. 402, 901.
14. J.J. Tucholski J.J., op cit, s. 688.
15. Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943, s. 199.
16. The Katyn Forest Massacre, Washington 1952, s. 139.
17. Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943, s. 262
18. Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie [online], lublin.ap.gov.pl [dostęp 2019-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-07] (pol.).
19. „Dziennik Personalny”, Warszawa, 11 listopada 1938, s. 44.
20. Rocznik Oficerski, Warszawa 1932, s. 269, 895.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych
• Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1923.
• Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1924.
• Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928.
• Rocznik Oficerski 1932, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1932.
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• Powstańcy wielkopolscy. Biogramy uczestników powstania wielkopolskiego 1918-1919, pod red. B. Polaka, Poznań 2016.
• Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
• УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.
• The Katyn Forest Massacre : hearings before the Select Committee to Conduct an Investigation of the Facts, Evidence and Circumstances of the Katyn Forest Massacre, Eighty-second Congress, first[-second] session, on investigation of the murder of thousands of Polish officers in the Katyn Forest near Smolensk, Russia, Washington 1952.