Rokitnica (Zabrze)

Rokitnica (niem. Rokittnitz^[2], 1936–45: Martinau) – dzielnica Zabrza od 1951 roku, wcześniej siedziba gminy Rokitnica.

Rokitnica

Rokittnitz

Dzielnica Zabrza
Szkoła Podstawowa nr 31
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Zabrze
Data założenia	1211
W granicach Zabrza	1 kwietnia 1951[1]
Powierzchnia	4,86 km²
Populacja (2011) • liczba ludności	14 770
• gęstość	3064 os./km²
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	41-808
Tablice rejestracyjne	SZ
Położenie na mapie Zabrza
50°21′59″N 18°47′13″E
Strona internetowa

Informacje ogólne

W Zabrzu-Rokitnicy znajdują się budynki dydaktyczne oraz domy studenckie (akademiki) Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

Nazwa

W 1295 w kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. „Księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego”) miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Rokytnicza we fragmencie Rokytnicza in parte nostre dyocesis decima more polonico^[3][4]. Obecną nazwę administracyjnie zatwierdzono 19 maja 1946^[5].

Historia

Pierwsza wzmianka o Rokitnicy pochodzi z 1211 roku^[6] . Rokitnica jest również wspomniana w księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego „Liber fundationis Wratislaviensis” (CDS Bd. XIV, s. 96.) z 1295 roku. Zapis o Rokitnicy wskazuje, że mamy tu do czynienia z osadą o zasiedziałym już charakterze, podzieloną pod względem diecezjalnym na dwie części: część zachodnią wrocławską i część wschodnią krakowską. Niektórzy historycy wysuwają dalej idące wnioski, że mamy tu do czynienia z miejscowością starą, powstałą przed wydzieleniem kresów zachodnich Małopolski z dzielnicy krakowskiej. Oznaczałoby to przesunięcie daty powstania Rokitnicy nawet przed 1179 rok. Rokitnica wielokrotnie zmieniała właścicieli, wśród których wymienić można: Wacława Miechowskiego, Jana Kralicza, Fryderyka Góreckiego, Piotra Strzałę. (informacje te pochodzą z książki „Dawne dzieje Rokitnicy cz.1" Zygmunta Pierszalika z roku 2000).

Nazwa pochodzi prawdopodobnie od wierzby rokity rosnącej na tutejszych wilgotnych łąkach. W dolinie małego potoku, biegnącego wzdłuż szlaku handlowego (drogi do Miechowic), powstał w XIII w. gródek rycerski (spalony w XV w.). Obok stoi pochodzący z XVII w. folwark, przekształcony po 1945 roku w PGR (obecnie w rękach prywatnego właściciela), w jego obrębie znajduje się zabytkowy dwór z 2. połowy XIX wieku. Za dworem i basenem znajduje się stadion Sparty Zabrze zbudowany krótko przed I wojną światową.

W latach 1936–1945 dzielnica nosiła nazwę niemiecką Martinau^[7]. Płynący przez Rokitnicę Potok Rokitnicki stanowił do 1179 r. granicę polityczną pomiędzy Śląskiem a Małopolską, a ponadto do 1816 roku był granicą między ziemią bytomską a toszecką. Wzdłuż tej rzeczki przebiegała również do roku 1821 granica między ówczesnymi diecezjami wrocławską i krakowską.

Od 1905 do lat 30. XX wieku zbudowano osiedle patronackie hrabiego Franza von Ballestrema, dla pracowników jego kopalni. Głównym projektantem osiedla był Hans von Poellnitz (szwagier Franza Ballestrema^[8]). Osiedle jest wpisane do rejestru zabytków^[9].

Komunikacja

Przez dzielnicę przebiega DK94, która na jej skraju łączy się z DK78. W centrum znajduje się pętla autobusów miejskich, z której można się dostać autobusami do Centrum i do Bytomia, Tarnowskich Gór, Gliwic, Pyskowic oraz Chorzowa. Tuż obok skrzyżowania DK94 z DK78 znajduje się wjazd na Autostradę A1 oznaczony jako węzeł Zabrze-Północ.

Kalendarium

• 1829 – Zbudowano drogę utwardzaną do Bytomia
• 1830 – Wybudowaną pierwszą szkołę
• 1842 – Przebudowano trakt do Bytomia
• 1857 – Wzniesiono kaplicę Matki Boskiej Bolesnej
• 1890 – Budowa wodociągów, wodę podciągnięto z Karchowic.
• 1899 – Hrabia Ballestrem uruchomił w Rokitnicy kopalnię węgla kamiennego Castellengo, później kopalnia Rokitnica (nadanie pola górniczego uzyskano już w 1857^[10])
• 1906 – Powstaje osiedle robotnicze dla pracowników kopalni
• 1902–1904 – Zbudowano w Rokitnicy Powiatowy Dom Nieuleczalnie Chorych i Sanatorium Powiatowe
• 1910 – Powstaje Powiatowy Dom Inwalidów i ośrodek kolonijny
• 1911–1912 – Powstaje neobarokowo-modernistyczny kościół parafii pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego projektu prof. E. Kühn
• 1920 – W kopalni węgla kamiennego Castellengo miał miejsce wybuch pyłu węglowego, w którym zginęło 30 górników
• 1925 – Połączono Rokitnicę linią tramwajową z Miechowicami i Wieszową
• 1928 – Połączona Rokitnicę linią tramwajową z Helenką
• 1926–1928 – Budowa Szpitala Spółki Brackiej
• 1928 – Ukończenie budowy ratusza projektu Theodora Ehl’a
• 1948 – w zabudowaniach Szpitala Spółki Brackiej utworzono Akademię Lekarską z jednym wydziałem lekarskim oraz oddziałem stomatologicznym, rok później przemianowaną na Śląską Akademię Medyczną im. Ludwika Waryńskiego (dziś Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach)^[11]
• 1951 – Włączono Rokitnicę, jako jedną z dzielnic do Zabrza
• 1951 – Otwarto połączenie tramwajowe z Rokitnicy do Mikulczyc
• 1968 – Zlikwidowano połączenie tramwajowe do Mikulczyc.
• 1971 – Katastrofa w Kopalni Węgla Kamiennego Rokitnica, zginęło 10 górników, przeżył – 1 (Alojzy Piontek)^[12]
• 1983 – Zlikwidowano połączenie tramwajowe do Bytomia.
• 2016 – Otwarcie Sali Królestwa Świadków Jehowy^[13].