Rogownica polna

Rogownica polna (Cerastium arvense L.) – gatunek roślin z rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae). Jest szeroko rozprzestrzeniona na północnej półkuli. Występuje w Azji, Europie, Afryce Północnej i Ameryce Północnej (aż po Alaskę i Jukon)^[5]. W Polsce jest rośliną pospolitą^[6].

Rogownica polna

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	goździkowate
Rodzaj	rogownica
Gatunek	rogownica polna
Nazwa systematyczna
Cerastium arvense L. Sp. pl. 1:438. 1753[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski

Systematyka i nazewnictwo

Posiada ponad 40 synonimów. Jednym z nich jest według baz taksonomicznych Cerastium tatrae Borbás^[3][7], w kolejnych wydaniach list flory Polski opisywany jako odrębny gatunek – rogownica Raciborskiego^[8][9].

Takson zróżnicowany morfologicznie na kilka podgatunków i odmian^[3]:

• Cerastium arvense subsp. lerchenfeldianum (Schur) Asch. & Graebn.
• Cerastium arvense var. mitsumorense (Miyabe & Tatew.) S.Akiyama
• Cerastium arvense subsp. molle (Vill.) Arcang.
• Cerastium arvense subsp. strictum Gaudin
• Cerastium arvense subsp. suffruticosum (L.) Hegi

Kwiat

Owoc

Nasiona

Morfologia

Pokrój

Roślina o wysokości 15–30 cm, tworząca luźne darnie^[10].

Łodyga

Liczne łodygi dołem pokładające się na ziemi, potem wyprostowane. Oprócz pędów kwiatowych występują z kątów liści liczne pędy płonne. Są gęsto ulistnione, krótko owłosione, a górą ogruczolone^[10].

Liście

Ulistnienie naprzeciwległe, liście lancetowate, od długości do 3 cm, siedzące i zrośnięte nasadami. Mają orzęsione, suchobłoniaste brzegi. Górne liście przechodzą w silnie obłonione podsadki. Krótko owłosione^[10].

Kwiaty

Stosunkowo duże, po 3–12 zebrane w dwuramienną wierzchotkę na szczycie pędu kwiatowego. Wyrastają na wygiętych szypułkach, które wyprostowują się dopiero po dojrzeniu nasion. Działki kielicha mają długość 5–6,5 mm i są orzęsione lub ogruczolone i biało obrzeżone. 5 białych płatków korony o długości 8–11 mm z wycięciem dochodzącym do 1/3 ich długości, dwukrotnie dłuższe od działek kielicha^[10]. Słupek z 5 szyjkami.

Owoce

Walcowate^[11], pękające 10 ząbkami torebki z brunatnymi i brodawkowatymi nasionami o długości do 1 mm.

Biologia i ekologia

Bylina, chamefit o łodygach mających zdolność zakorzeniania się w węzłach. Przedprątne kwiaty kwitną od kwietnia do czerwca^[11], w części zasięgu do lipca^[10]. Zapylane są przez błonkówki i muchówki^[10]. Jeżeli nie dojdzie do zapylenia krzyżowego, może nastąpić samozapylenie, gdyż po pewnym czasie znamiona słupka rozchylają się na boki i mogą zetknąć się z pylnikami. Nasiona rozsiewane są przez wiatr i prawdopodobnie także mrówki^[11].

Gwiazdnica ta rośnie na przydrożach, suchych łąkach, polach uprawnych^[11], na kamienistych zboczach i w szczelinach murów. W Tatrach występuje od regla dolnego aż po piętro turniowe^[12]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Agropyretea (wymaga dalszych badań), związku (All.) Vicio-lathyroidis-Potentillion (wymaga dalszych badań) i Ass. Diantho-Armerietum^[13]. Występuje na glebach uboższych^[10], wapiennych, luźnych^[11] – przeważnie piaszczystych, także na skarpach z tłucznia i murach wśród rzadkiej roślinności^[10]. Jest rośliną światło- i ciepłolubną^[11], pionierską na ubogich i słonecznych siedliskach^[11].