Rodzicielstwo osób LGBT

Remove ads

Rodzicielstwo osób LGBT – wychowywanie dzieci przez lesbijki, gejów, osoby biseksualne lub transpłciowe^[1]. Rodziny składające się z par jednopłciowych wychowujących potomstwo bywają nazywane „tęczowymi rodzinami”^[2]^[3]^[4]^[5].

Kwestia adopcji i wychowywania dzieci przez pary gejowskie i lesbijskie jest przedmiotem kontrowersji w wielu krajach^[6]^[7]^[8]. Przeciwnicy praw osób LGBT argumentowali, że rodzicielstwo osób LGBT ma negatywny wpływ na dzieci^[9]. Istnieje jednak konsensus naukowy, że dzieci par jednopłciowych rozwijają się tak samo dobrze jak dzieci par heteroseksualnych^[10]^[1]^[11]^[6]^[12]^[7]^[13]^[14]. Nie wykazano, żeby orientacja seksualna lub tożsamość płciowa rodziców miały negatywny wpływ na rozwój dzieci^[15]^[16]. Przekonanie o potrzebie obecności zarówno matki, jak i ojca dla prawidłowego rozwoju dziecka nie znajduje potwierdzenia w badaniach naukowych^[11]^[17]. Płeć rodziców nie jest kluczowym czynnikiem determinującym dobrostan dzieci. Znacznie ważniejsze są jakość relacji rodzicielskich, stabilność rodziny i wsparcie społeczne^[11]^[17]. Wyniki niektórych badań, w których dopasowano do siebie rodziny, sugerują, że umiejętności rodzicielskie gejów i lesbijek mogą być nawet lepsze niż umiejętności heteroseksualnych rodziców^[1]^[18].

W 2018 roku w Wielkiej Brytanii 18% małżeństw osób tej samej płci, 15% jednopłciowych związków partnerskich i 6% homoseksualnych związków kohabitacyjnych wychowywało dzieci^[21], a w 2017 roku w USA 15,6% par jednopłciowych wychowywało dzieci^[22]. W 2016 roku w Kanadzie odsetek ten wynosił 12%^[23], w Australii – 15%^[24], w Irlandii – 9,8%^[25], a w Niemczech – 10,5%^[26].

Remove ads

Historia

Podsumowanie

Perspektywa

Przed 1950 rokiem w USA odnotowano tylko jeden przypadek sądowy dotyczący sprawy nad przyznaniem prawa do opieki nad dzieckiem, którego jeden z rodziców był osobą homoseksualną. W latach 1950–1969 odnotowano pięć takich przypadków. Od czasu zamieszek w Stonewall liczba spraw, w których wyoutowani geje i lesbijki walczyli przed sądem o swoje prawa rodzicielskie po rozwodzie, znacząco wzrosła. Sądy konsekwentnie nie przyznawały im prawa do opieki nad dziećmi. Na początku lat 70. ruch wyzwolenia gejów i ruch feministyczny były nastawione antynatalistycznie, występowały przeciw rodzinie i macierzyństwu^[27]. W 1971 roku aktywiści Frontu Wyzwolenia Gejów w swoim manifeście napisali: „Musimy dążyć do zlikwidowania rodziny”^[28]. Na paradach gejów i lesbijek oraz marszach feministek pojawiały się prowokacyjne i kontrkulturowe hasła takie jak: Zniszczyć rodzinę i Zniszczyć monogamię^[27]. Wtedy w literaturze naukowej zaczęły być publikowane studia przypadków dzieci wychowywanych przez homoseksualistów^[18].

W 1976 roku Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne przyjęło stanowisko, że „płeć, tożsamość płciowa czy orientacja seksualna naturalnych lub potencjalnych rodziców adopcyjnych bądź zastępczych nie powinny być jedyną lub główną cechą rozpatrywaną w sprawach dotyczących przyznania opieki nad dzieckiem bądź umieszczenia go w rodzinie adopcyjnej czy zastępczej”^[29]. W styczniu 1977 roku hrabstwo Miami-Dade na Florydzie wprowadziło prawo zakazujące dyskryminacji na podstawie orientacji seksualnej. Przeciwnicy nowego prawa, skupieni wokół ruchu Save Our Children, założonego przez Anitę Bryant, piosenkarkę i byłą wicemiss USA, zebrali ponad 60 tysięcy podpisów pod wnioskiem o przeprowadzenie referendum mającego na celu anulowanie decyzji władz hrabstwa. Referendum odbyło się w czerwcu 1977 roku i wyborcy stosunkiem głosów 69 do 31% opowiedzieli się za zniesieniem prawa antydyskryminacyjnego. Kampania ruchu Save Our Children opierała się na ulotkach i ogłoszeniach w prasie, w których przedstawiano homoseksualistów jako zagrożenie dla dzieci. Doprowadziła ona nie tylko do sukcesu przeciwników praw gejów i lesbijek w referendum, ale także do tego, że w tym samym roku Floryda jako pierwszy stan USA zakazała adopcji dzieci przez osoby homoseksualne^[30]^[31].

Systematyczne badania nad rodzicielstwem gejów i lesbijek zaczęły się pojawiać w czasopismach naukowych od końca lat 70^[18]. W latach 80. miało początek zjawisko nazywane lesbian baby boom (lesbaby boom) bądź gay baby boom (gayby boom) – coraz więcej wyoutowanych homoseksualistów, głównie lesbijek, zaczęło zostawać rodzicami^[8]^[27]^[32]. Częściowo przyczyniły się do tego techniki wspomaganego rozrodu^[33]. Niektóre homoseksualne kobiety zostawały matkami w wyniku inseminacji. Lesbijki szukały dawców nasienia wśród bliskich, w bankach spermy lub za pośrednictwem lekarzy. W tamtym czasie większość lekarzy w USA, Kanadzie i Europie odmawiało zabiegu inseminacji niezamężnym kobietom, a w szczególności lesbijkom. Pierwsza fala planowanych ciąż lesbijek była wynikiem inseminacji nasieniem pozyskanym głównie od znanych im mężczyzn, często gejów lub członków rodziny. Wiele par lesbijskich korzystało ze spermy brata lub kuzyna jednej z nich. W połowie lat 80. miały miejsce pierwsze procesy sądowe, w których o opiekę nad dziećmi walczyły między sobą lesbijki lub lesbijki z dawcami nasienia^[27]. Homoseksualiści starali się też o adopcję dzieci lub próbowali tworzyć rodziny zastępcze^[27]^[32]. W 1988 roku amerykańskie Narodowe Stowarzyszenie Pracowników Socjalnych i Child Welfare League of America poparły ich starania^[34]^[35]. Zarówno w latach 80., jak i 90. główna walka prawna dla homoseksualnych rodziców toczyła się na rozprawach rozwodowych, na których starali się uzyskać prawo do opieki nad dziećmi^[7].

W 1995 roku Amerykańskie Stowarzyszenie Prawników przyjęło rezolucję, w której poparło „wprowadzenie prawodawstwa i wdrażanie polityki publicznej zapewniających, że prawa do opieki nad dziećmi i do ich odwiedzin nie można nie przyznać lub ograniczyć na podstawie orientacji seksualnej”^[36]. Pierwszą jurysdykcją na świecie, która zezwoliła związkom jednopłciowym na adopcję, była kanadyjska prowincja Kolumbia Brytyjska w 1996 roku^[37]. W 1997 roku New Jersey stało się pierwszym stanem USA, który zalegalizował adopcję dzieci przez pary homoseksualne^[34]. W tym samym roku Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne poparło prawa osób i par homoseksualnych do opieki nad dziećmi, przysposobienia, tworzenia rodzin zastępczych i korzystania z nowych technik reprodukcyjnych^[38]. Rok później National Adoption Center i North American Council on Adoptable Children poparły adopcję przez związki jednopłciowe^[35]. W 1999 roku Amerykańskie Stowarzyszenie Prawników zajęło stanowisko, że „orientacja seksualna nie powinna być przeszkodą w adopcji”^[34]. W tym samym roku podobne stanowisko zajęła Amerykańska Akademia Psychiatrii Dzieci i Młodzieży^[35].

Oficjalnie uznawane rodzicielstwo par jednopłciowych stało się możliwe dzięki zmianom prawa umożliwiającym związkom osób tej samej płci zawieranie związków partnerskich oraz małżeństw i związanym z tym prawem do adopcji dla par homoseksualnych^[7]^[19]. Pierwszym państwem, które zalegalizowało związki partnerskie, była Dania w 1989 roku^[27]. Od początku XXI wieku status prawny rodzin gejów i lesbijek zaczął zmieniać się diametralnie^[7]. W 2001 roku Holandia jako pierwsze państwo na świecie umożliwiła parom homoseksualnym zawieranie małżeństw i adopcję dzieci^[39].

Gdy w 2002 roku Amerykańska Akademia Pediatryczna poparła adopcję przez osoby w związkach jednopłciowych dzieci swoich partnerów, członkowie przeciwni tej decyzji założyli konserwatywną organizację – Amerykańskie Kolegium Pediatrów^[40]^[41]. W tym samym roku i w latach późniejszych kolejne organizacje naukowe wydały oświadczenia popierające rodzicielstwo par osób tej samej płci^[35].

We wrześniu 2010 roku Sąd Apelacyjny Trzeciego Dystryktu Florydy orzekł, że trwający od ponad 30 lat stanowy zakaz adopcji dzieci przez osoby homoseksualne jest sprzeczny ze stanową konstytucją. Floryda była wtedy jedynym stanem USA, który zakazywał adopcji tego typu^[42].

W marcu 2016 roku Sąd Dystryktowy USA dla Południowego Dystryktu Missisipi uznał, że istniejący od 16 lat stanowy zakaz adopcji przez pary jednopłciowe jest niezgodny z Konstytucją Stanów Zjednoczonych. Missisipi było wtedy ostatnim stanem USA, który nie zezwalał związkom osób tej samej płci na przysposobienie dzieci. Sąd powołał się na wyrok w sprawie Obergefell v. Hodges z 2015 roku, w której Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych orzekł, że Konstytucja gwarantuje parom homoseksualnym prawo do zawierania małżeństw. Sąd Najwyższy uznał wtedy, że „geje i lesbijki mogą tworzyć kochające i wspierające rodziny” oraz że „wiele par osób tej samej płci zapewnia swoim dzieciom kochające i przyjazne domy”^[43]^[44]^[45].

Sanna Marin, wychowana przez parę kobiet, swoją biologiczną matkę i jej partnerkę^[46]^[47], w 2019 r. została szefową rządu Finlandii^[48].

Remove ads

Demografia

Podsumowanie

Perspektywa

Osoby LGBT zostają rodzicami w wyniku stosunku heteroseksualnego lub przez przybrane rodzicielstwo, adopcję, rodzicielstwo zastępcze, inseminację, zapłodnienie in vitro bądź surogację^[35]^[49]. Większość dzieci wychowywanych przez gejów i lesbijki pochodzi z ich poprzednich związków heteroseksualnych^[7]^[50]^[51]^[52].