Prałkowce

Prałkowce (w latach 1977–1981 Nadsanie) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Krasiczyn^[3]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

Prałkowce

wieś
Kościół pw. Matki Boskiej Zbaraskiej
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	przemyski
Gmina	Krasiczyn
Liczba ludności (2019)	923[1]
Strefa numeracyjna	16
Kod pocztowy	37-700[2]
Tablice rejestracyjne	RPR
SIMC	0604880[3]
Położenie na mapie gminy Krasiczyn Prałkowce
Położenie na mapie Polski Prałkowce
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Prałkowce
Położenie na mapie powiatu przemyskiego Prałkowce
49°46′25″N 22°43′34″E[4]

Hala sportowa w Prałkowcach

Zabytkowa dzwonnica

Fort VII „Prałkowce”

Części wsi

Integralne części wsi Prałkowce^[5][3]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0604896	Długie	część wsi

Historia

Po raz pierwszy wieś wymieniana była w 1474 r. Nazwa pochodzi od znajdujących się tu kiedyś blechów i pralni. Blech albo blich (z niem. Bleiche ‘bielarnia’) to miejsce, zakład rzemieślniczy, gdzie bieli się tkaninę, przędzę itp. Ostatnimi właścicielami majątku byli od połowy XIX wieku Drużbaccy, którzy ufundowali tutaj ochronkę, prowadzoną przez zakonnice.

W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie przemyskim w województwie lwowskim. W 1921 r. we wsi było 108 domów i 606 mieszkańców, w tym 295 grekokatolików, 300 rzymskich katolików i 11 wyznania mojżeszowego. W 1938 r. liczba ludności wzrosła do ok. 2 tys., w tym 380 grekokatolików, 1570 rzymskich katolików, 40 żydów i 7 protestantów. Do 1939 roku istniała gmina Prałkowce.

W latach 1945–1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 8 Polaków, w tym kilku żołnierzy Wojska Polskiego. Spali też większość gospodarstw^[6].

Po II wojnie światowej ludność ukraińską wysiedlono.

4 października 1954 część Prałkowiec włączono do Przemyśla^[7].

Zabytki

• Na szczycie pobliskiego wzgórza, na pd.-zach. od wsi znajduje się fort artyleryjski GW VII „Prałkowce”, należący do zewnętrznego pierścienia Twierdzy Przemyśl. Został on częściowo wysadzony w powietrze w 1915 r., w sklepieniach koszar widoczne są przestrzeliny wykonane najcięższymi niemieckimi pociskami moździerzowymi 305 mm. Do fortu prowadzi kręta droga forteczna, którą poprowadzono znakowany szlak turystyczny (niebieski i czarny, tzw. forteczny).
• Dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem Ofiarowania Matki Bożej w Świątyni została ufundowana w 1842 r. przez Eustachego Drużbackiego. Po wysiedleniu ludności ukraińskiej w latach 40. XX wieku wykorzystywana jest jako kościół parafialny rzymskokatolickiej Parafii Matki Bożej Zbaraskiej.
• W pobliżu kościoła znajduje się zrekonstruowana w 1967 r. drewniana dzwonnica z końca XVI w. Ma konstrukcję słupowo-ramową, o pochyłych ścianach. Nadwieszoną pseudoizbicę otacza otwarta galeria słupowa. Pokryta jest dachem namiotowym z czteropołaciową baniastą wieżyczką, zwieńczoną kutym, żelaznym krzyżem. Ściany i dach dzwonnicy pobite są gontem. Podwalinę osłonięto daszkiem okapowym, podobny daszek występuje poniżej izbicy.

Prałkowce w 1929 roku

Wieś i gmina, 606 mieszkańców.

• Właściciele ziemscy: Drużbacki Feliks
• Bednarze: Pituła A.
• Cieśle: Ponajda G.
• Kamieniarsko rzeźbiarskie zakłady: Rosnowski W.
• Kołodzieje: Konopelski F.
• Kowale: Kikiela J.
• Murarze: Hnatkiewicz M.
• Ogrodnicze zakłady: Makarowski Kazimierz (mąż Marii Makarowskiej z domu Błahut)
• Rzeźnicy: Olejarz S.
• Spożywcze art.: Frizner A. – Olejarz S. i Onyszko M.
• Stolarze: Holowa S.
• Szewcy: Głowacz F.- Kikiela Józ.
• Ślusarze: Czarnecki L.
• Wapienniki i kamieniołomy: xBergor A. i Ska – xSchafer S. i Ska.
• Wyszynk trunków: Bober P. – Schinder Ch.

Współczesność

W Prałkowcach znajdują się:

• Ekumeniczny Dom Pomocy Społecznej, przeznaczony dla osób starszych, niepełnosprawnych wyznania greckokatolickiego, prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Służebnic Niepokalanej Panny Maryi.
• Dom prowincjalny Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej – Siostry Służebniczki Starowiejskie. Na terenie klasztoru znajduje się kaplica grobowa Drużbackich.

Komunikacja

Do Prałkowiec dojeżdżają autobusy MZK Przemyśl:

• linia nr 18 (codziennie, wytypowane kursy)
• oraz autobusy PKS.

W latach 1992–1993 funkcjonowała komunikacja zapewniana przez prywatną firmę „Kamabus”.

Rowerowe szlaki turystyczne

• Przemyśl – Prałkowce – Krasiczyn – Olszany – Krzeczkowa – Huta Brzuska – Sufczyna – Bircza
• Przemyśl – Prałkowce – Zalesie – Brylińce – Cisowa – Łodzinka – Bircza

Przypisy

1. Raport o stanie gminy w roku 2019. Stan ludności 31.12.2019 str. 7 [dostęp 2022-01-22].
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1031 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
3. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
4. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 109933
5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].brak numeru strony
6. SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 721–722, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
7. Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 9 października 1954 r., Nr. 9, Poz. 34

Linki zewnętrzne

• Prałkowce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 17.