Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa

Powiat dzierżoniowski

powiat w Polsce Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Powiat dzierżoniowskimap
Remove ads

Powiat dzierżoniowski – powiat w Polsce, położony w południowej części województwa dolnośląskiego, utworzony w 1999 r. w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Dzierżoniów.

Szybkie fakty Państwo, Województwo ...
Remove ads
Remove ads

Podział administracyjny

Podsumowanie
Perspektywa

Powiat dzierżoniowski powstał 1 stycznia 1999 roku wskutek reformy administracyjnej, której jednym z aspektów było wprowadzenie powiatów jako drugiego szczebla administracji, pomiędzy województwami i gminami[1].

Został stworzony z części województwa wałbrzyskiego (oprócz gminy Łagiewniki, która przez reformą należała do województwa wrocławskiego)[2][3]. Terytorium powiatu zostało określone w kształcie zbliżonym do tego, jaki posiadał on przed swoją likwidacją w 1975 roku[4][5][6]. Należąca wówczas do niego gmina Jordanów Śląski (łącznie z miejscowościami, które w 1977 roku zostały przeniesione do gminy Łagiewniki[7], a w 1982 r. przeszły do gminy Kobierzyce[8]) weszła w 1999 roku w skład powiatu wrocławskiego[3].

Z powiatem dzierżoniowskim graniczą jednostki[9]:

W skład powiatu wchodzi 7 gmin: 3 miejskie, 2 miejsko-wiejskie oraz 2 wiejskie. Na jego terenie położonych jest pięć miast: Bielawa, Dzierżoniów, Niemcza, Pieszyce oraz Piława Górna[10].

Więcej informacji Gmina, Pow. (2024) ...
Remove ads

Pokrycie terenu

Powiat dzierżoniowski według danych z 2024 roku zajmował powierzchnię 478,51 km², co stanowiło 2,40% powierzchni województwa dolnośląskiego. Pod względem powierzchni zajął 286. lokatę wśród 314 powiatów Polski[13]. Największą część powierzchni powiatu zajmowały grunty rolne (70,6%) oraz leśne (21,2%). Zabudowanych i zurbanizowanych było 7,6% terenów, zaś pod wodami znajdowało się ich 0,5%[14].

Pokrycie terenu w powiecie dzierżoniowskim
stan na 1 stycznia 2024 r.[14]
Remove ads

Demografia

Liczba mieszkańców w powiecie dzierżoniowskim w latach 1998–2022
Źródło: Bank Danych Lokalnych[15]. Stan w dniu 31 grudnia.

Według stanu z dnia 31 grudnia 2023 roku w powiecie dzierżoniowskim zamieszkiwało 94 740 mieszkańców: 49 837 kobiet (52,6% ludności; największy odsetek w województwie i drugi w kraju) i 44 903 mężczyzn (47,4%), czyli 3,29% ludności województwa dolnośląskiego. Gęstość zaludnienia w powiecie wyniosła 198 osób na km², co uczyniło go drugim najgęściej zaludnionym powiatem w województwie. Pod względem ludności powiat dzierżoniowski zajął w 2024 roku 86. lokatę wśród 314 powiatów Polski[13].

Wskaźnik urbanizacji wyniósł 78,1% (najwyższa wartość w województwie i druga najwyższa w Polsce); w miastach w tym dniu mieszkało 73 993 osób, zaś na wsi 20 747 osób[15].

Sytuacja demograficzna w powiecie dzierżoniowskim
stan na 31 grudnia 2023 r.[15]
Piramida wieku mieszkańców powiatu dzierżoniowskiego
stan na 31 grudnia 2023 r.[15]

Historia

Powiat dzierżoniowski istniał już w poprzednim podziale administracyjnym Polski w latach 1956–1975, a utworzono go po II wojnie światowej (początkowo pod nazwą powiat rychonecki). Po 1975 r. wchodził w skład dwóch województw: wałbrzyskiego i wrocławskiego.

Historycznie obszar ten był pod wpływem Piastów Śląskich, Czech, Austrii, Prus i Niemiec. Pierwsze pisemne wzmianki pochodzą z XII w. i odnoszą się do Dzierżoniowa i Niemczy. Od XVI w. obszar powiatu jest terenem rozwoju ośrodków tkactwa. Przez ten teren przetaczało się wiele wojen – wojny husyckie z XV w. i wojna trzydziestoletnia 1618–1648. Z ważnych wydarzeń należy jeszcze odnotować bunt tkaczy z 1844 r. opisany przez Gerharta Hauptmanna w dramacie Tkacze.

Remove ads

Geografia

Powiat dzierżoniowski leży na Przedgórzu Sudeckim. W związku z tym rzeźba terenu jest zróżnicowana – od równinnej do górskiej. Na jego terenie znajdują się część nizinna (Kotlina Dzierżoniowska), wyżynna (Wzgórza Bielawskie, Krzyżowe, Gilowskie i Łagiewnickie) oraz górska (Góry Sowie i masyw Ślęży). Najwyższym szczytem górskim jest Wielka Sowa – 1015 m n.p.m. Najważniejszą rzeką regionu jest Piława.

Najwyższe szczyty

Remove ads

Gospodarka

W końcu listopada 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie dzierżoniowskim obejmowała ok. 1,4 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 4,9% do aktywnych zawodowo[16].

Władze powiatu dzierżoniowskiego

Podsumowanie
Perspektywa

Władzę w powiecie dzierżoniowskim sprawuje Rada Powiatu Dzierżoniowskiego (organ uchwałodawczy) i Zarząd Powiatu ze Starostą na czele (organ wykonawczy).

Rada Powiatu Dzierżoniowskiego

Rada Powiatu Dzierżoniowskiego jest organem stanowiącym i kontrolnym samorządu powiatu z siedzibą w Dzierżoniowie. Istnieje od 1998 roku; w jego skład wchodzą radni wybierani w powiecie dzierżoniowskim, w wyborach bezpośrednich na kadencje trwające 4 lata. IV Kadencja rady trwała od 2010 do 2014 roku. Przewodniczącym Rady Powiatu Dzierżoniowskiego jest Jacek Grzebieluch. Starostą powiatu dzierżoniowskiego jest Grzegorz Kosowski[17].

Wybory do rady

Radni do Rady Powiatu Dzierżoniowskiego są wybierani w wyborach co 4 lata w czterech okręgach wyborczych, które nie mają swoich oficjalnych nazw. Zasady i tryb przeprowadzenia wyborów określa odrębna ustawa. Skrócenie kadencji rady może nastąpić w drodze referendum powiatowego.

Więcej informacji Okręg, Gminy ...

Organizacja Rady Powiatu

Radę Powiatu Dzierżoniowskiego tworzy 21 radnych, wybierających spośród siebie przewodniczącego i dwóch wiceprzewodniczących[19]. Radni pracują w tematycznych komisjach stałych i doraźnych. Komisje Stałe[20]:

Komisja Rewizyjna
Komisja Edukacji
Komisja Rozwoju Gospodarczego
Komisja Planowania, Budżetu i Finansów
Komisja Ochrony Zdrowia i Spraw Społecznych
Komisja Kultury, Sportu i Turystyki

Historia Rady Powiatu

I kadencja (1998–2002)

Prezydium[21]

  • Przewodnicząca: Zofia Mirek
  • Wiceprzewodnicząca: Zofia Cupak
  • Wiceprzewodniczący: Wiesław Matczak (do 2001), Stanisław Modrzejewski

Kluby radnych[22]:

Zmiany w radzie powiatu[21]

  • 2000 – Wiesław Matczak występuje z klubu SLD, zostając radnym niezrzeszonym.
  • 2001 – nastąpiło scalenie Klubu Nasz Powiat z Klubem AWS.
  • 2002 – w marcu radni: Danuta Powierza i Zbigniew Jednoróg przechodzą do klubu SLD z PS; z kolei w kwietniu powstaje Klub Zgoda Samorządowa (ZS), liczący 6 radnych.
II kadencja (2002−2006)

Prezydium[21]

  • Przewodnicząca: Zofia Mirek
  • Wiceprzewodniczący: Krzysztof Zawadzki
  • Wiceprzewodniczący: Wiesław Kaptur (do 2003), Zbigniew Kwaśnik

Kluby radnych:[21]

Zmiany w radzie powiatu:[21]

  • październik 2003 – powstaje klub radnych Forum z podziału klubu OBS, liczący 4 radnych.
  • listopad 2003 – Ferdynand Ardelli zostaje radnym niezrzeszonym.
III kadencja (2006−2010)

Prezydium[23]

  • Przewodniczący: Mateusz Cegiełka
  • Wiceprzewodniczący: Roman Gabrowski
  • Wiceprzewodniczący: Krzysztof Zawadzki

Kluby radnych[24]

IV kadencja (2010–2014)

Prezydium

  • Przewodniczący: Jacek Grzebieluch
  • Wiceprzewodniczący: Albert Blacharz
  • Wiceprzewodniczący: Jarosław Tyniec

Kluby radnych

V kadencja (2014-2018)

Prezydium

  • Przewodniczący: Marian Kowal
  • Wiceprzewodniczący: Wacław Dziendziel
  • Wiceprzewodniczący: Krzysztof Zawadzki

Kluby radnych

VI kadencja (2018-2024)

Prezydium

  • Przewodniczący: Jacek Grzebieluch
  • Wiceprzewodniczący: Izabela Piwko-Zadrożna
  • Wiceprzewodniczący: Robert Czajkowski

Kluby radnych

Starostowie dzierżoniowscy

Na podstawie źródła[25]:

  • Piotr Wiśniowski (1 stycznia 1999 – 30 listopada 2002)
  • Zbigniew Rak (1 grudnia 2002 – 31 października 2003)
  • Zbigniew Skowroński (18 listopada 2003 – 27 listopada 2006)
  • Janusz Guzdek (27 listopada 2006 – 22 listopada 2018)
  • Grzegorz Kosowski (od 22 listopada 2018)
Remove ads

Zabytki i atrakcje turystyczne

  • Dzierżoniów
    • Ratusz – wybudowany w XIII w. jako dom handlowy i centrum kupieckie. Od 1337 siedziba władz miejskich. W latach 1972–1975 gruntownie przebudowany.
    • Wieża ratuszowa – pozostałość po starym średniowiecznym ratuszu. Pełniła wtedy rolę strażnicy i punktu obronnego. Dziś jest punktem widokowym, skąd można podziwiać panoramę miasta i okolic.
    • Kościół św. Jerzego – wybudowany początkowo jako drewniany, prawdopodobnie za czasów księcia Bolesława Kędzierzawego w 1159. W 1338 przekazany przez księcia Bolka II zakonowi rycerskiemu joannitów. Przebudowany na przełomie XV/XVI w.
    • Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP – wybudowany w 1340 przez zakon joannitów.
    • Kościół Maryi Matki Kościoła – klasycystyczny kościół wybudowany w latach 1795–1798 według projektu architekta K. G. Langhansa
    • Kościół Świętej Trójcy – wybudowany w XIII w. jako kaplica cmentarna.
    • Kaplica grobowa rodu Sadebecków – wzniesiona w 1805 przez patrycjuszowski ród Sadebecków, mająca postać rotundy.
    • Mury obronne – wzniesione pod koniec XIII w. na polecenie księcia świdnickiego Bolka I. Wzmocnione basztami i półbasztami łupinowymi. Po wojnie husyckiej dobudowano mury wewnętrzne tworząc w ten sposób pas zieleni (międzymurze). W XVIII w. częściowo zlikwidowane. Odbudowane w XX wieku.
    • Synagoga w Dzierżoniowie – synagoga wybudowana w 1870 r.
Osobny artykuł: Zabytki Dzierżoniowa.
Osobny artykuł: Zabytki Bielawy.
Remove ads

Wydarzenia kulturalne i sportowe

  • Jarmark św. Jerzego - Dzierżoniów - kwiecień
  • Majówka – impreza folklorystyczna w Bielawie – maj
  • Dni Dzierżoniowa - maj
  • Dni Niemczy - maj
  • VAG Meeting Bielawa - impreza samochodowa - maj
  • StreetFighter Festival (SFF) – impreza motocyklowa w Bielawie – maj/czerwiec
  • Dni Bielawy – czerwiec
  • Dni Piławy Górnej – czerwiec
  • Dni Pieszyc – czerwiec
  • Poezja na murach – koncert poezji śpiewanej w Dzierżoniowie – czerwiec
  • Sudeckie Lato – festyn sportowo-rekreacyjny w Bielawie – lipiec
  • Tolk-Folk – festiwal Tolkiena w Bielawie – lipiec
  • Miodobranie - Jarmark Pszczelarski w Dzierżoniowie - sierpień
  • Regałowisko – Międzynarodowy festiwal muzyki reggae w Bielawie – sierpień
  • Prezentacje Dzierżoniowskie – wrzesień
  • Sowiogórski Festiwal Techniki - Dzierżoniów - wrzesień
  • Darcie gumy Kormoran Grand Prix – zawody dla siłaczy w Bielawie – listopad
  • Poetycka Stajnia - Ogólnopolski Konkurs Poezji Śpiewanej w Dzierżoniowie - listopad

Szkoły ponadgimnazjalne powiatu dzierżoniowskiego

  • Zespół Szkół Ogólnokształcących w Dzierżoniowie z I Liceum Ogólnokształcącym im. J. Śniadeckiego
  • II Liceum Ogólnokształcące im. Jana Pawła II w Dzierżoniowie
  • Zespół Szkół Nr 1 im. prof. Wilhelma Rotkiewicza w Dzierżoniowie
  • Zespół Szkół Nr 2 im. prof. Tadeusza Kotarbińskiego w Dzierżoniowie
  • Zespół Szkół Nr 3 im. Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej w Dzierżoniowie
  • Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące w Dzierżoniowie
  • Zespół Szkół Ogólnokształcących w Bielawie z Liceum Ogólnokształcącym im. Bolesława Chrobrego
  • Zespół Szkół i placówek kształcenia zawodowego w Bielawie
Remove ads

Transport

Podsumowanie
Perspektywa

Transport kolejowy

Przez obszar powiatu przebiegają dwie czynne linie kolejowe – linia kolejowa nr 137 (tzw. magistrala podsudecka, która została zakwalifikowana przez Biuro Eksploatacji spółki PKP Polskie Linie Kolejowe jako „linia o priorytecie towarowym”)[26] oraz linia kolejowa nr 341. Ruch pasażerski na liniach prowadzi samorządowa spółka Koleje Dolnośląskie w ramach następujących linii komunikacyjnych:

  • D5 Legnica - Dzierżoniów/Bielawa - Kłodzko - Kudowa-Zdrój,
  • D16 Wrocław Główny - Świdnica - Dzierżoniów - Bielawa[27].

Transport autobusowy

Gminy powiatu dzierżoniowskiego oraz gmina Stoszowice zawarły porozumienie administracyjne w sprawie wspólnej organizacji publicznych linii autobusowych o charakterze komunikacji miejskiej[28]. Obowiązki organizatora komunikacji powierzono Zarządowi Komunikacji Miejskiej (ZKM) w Bielawie[28].

Linie organizowane przez ZKM Bielawa w latach 2017-2027 obsługuje wybrane w przetargu konsorcjum firm: PPUH „Kłosok” i „A21” (operator)[28]. Do obsługi linii operator przeznaczył 30 fabrycznie nowych autobusów SOR NB 12, analogiczne pojazdy używane, dwa pojazdy SOR BN 12 oraz pojazdy rezerwowe[29]. Flota autobusów operatora jest niskopodłogowa (typu BN 12 – niskowejściowe), pojazdy są wyposażone w automaty do sprzedaży biletów, ładowarki USB oraz dźwiękowy i wizualny system informacji pasażerskiej[30].

Wykaz linii komunikacyjnych wg stanu na rok 2025 (wyszczególnienie obsługiwanych miejscowości)[31]:

Thumb
Miejscowości powiatu dzierżoniowskiego objęte liniami komunikacyjnymi Zarządu Komunikacji Miejskiej w Bielawie
Remove ads

Przypisy

Linki zewnętrzne

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads