Powiat choszczeński

Powiat choszczeński – powiat w północno-zachodniej Polsce, w woj. zachodniopomorskim, utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Choszczno.

Powiat choszczeński

powiat
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
TERC	3202
Siedziba	Choszczno
Starosta	Wioletta Kaszak[1]
Powierzchnia	1327,71 km²
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności	48 243[2]
• gęstość	36,3 os./km²
Urbanizacja	48,0%
Tablice rejestracyjne	ZCH
Adres urzędu: ul. Nadbrzeżna 2 73-200 Choszczno
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejsko-wiejskich 4 Liczba gmin wiejskich 2
Położenie na mapie województwa
Strona internetowa

Mapa powiatu

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejsko-wiejskie: Choszczno, Drawno, Pełczyce, Recz
• gminy wiejskie: Bierzwnik, Krzęcin
• miasta: Choszczno, Drawno, Pełczyce, Recz

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[3] powiat zamieszkiwały 48 243 osoby. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 48 035 osób^[4].

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia powiatu choszczeńskiego wynosi 1327,71 km²^[5]. Położony jest w następujących regionach fizycznogeograficznych: Pojezierze Choszczeńskie, Pojezierze Myśliborskie i Pojezierze Ińskie oraz Równina Drawska.

Prawie 50% powierzchni zajmują użytki rolne, 39% lasy i grunty leśne, 4% tereny zabudowane, 4% nieużytki, a 3% wody. Połowa ludności zamieszkuje tereny wiejskie. Na terenie powiatu leżą liczne jeziora, przepływa przez niego także Drawa, mająca na niektórych odcinkach górski charakter. Zarówno Drawa jak i Korytnica są miejscem uprawiania spływów kajakowych. Ostatnie lata przyniosły rozwój gospodarstw agroturystycznych. W powiecie choszczeńskim leży Drawieński Park Narodowy.

Powiat choszczeński graniczy z sześcioma powiatami:

• drawskim
• myśliborskim
• stargardzkim
• strzelecko-drezdeneckim (województwo lubuskie)
• wałeckim

Demografia

Według danych z 30 czerwca 2012 roku powiat choszczeński zamieszkiwało 50244 osób^[6] Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2012):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	50 244	100	25 182	50,12	25 062	49,88
Miasto	23 845	47,46	12 174	24,23	11 671	23,23
Wieś	26 399	52,54	13 008	25,89	13 391	26,65

▶Wieś vs ▶miasto

Ogółem (▶k, ▶m)

Miasto (▶k, ▶m)

Wieś (▶k, ▶m)

Liczba ludności^[5]:

Rodzaj gminy	Nazwa gminy	Ludność	% powiatu	Pow. (km²)	% powiatu	Liczba sołectw	Gęstość zaludnienia
miejsko-wiejska	Choszczno	22.257	44,7	246,28	18,6	18	90
miejsko-wiejska	Drawno	5.325	10,7	320,87	24,2	12	17
miejsko-wiejska	Pełczyce	8.016	16,1	200,71	15,1	19	40
miejsko-wiejska	Recz	5.721	11,4	180,34	13,6	15	32
wiejska	Bierzwnik	4.710	9,5	239,05	18,0	15	20
wiejska	Krzęcin	3.766	7,6	140,27	10,5	11	27

Miejsce w województwie (na 18 powiatów ziemskich) pod względem:

• ludności: 13.
• powierzchni: 8.
• gęstości zaludnienia: 16.
• urbanizacji: 14.
• Piramida wieku mieszkańców powiatu choszczeńskiego w 2014 roku^[7].

Gospodarka

W końcu kwietnia 2012 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie choszczeńskim obejmowała ok. 4,1 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 26,6% do aktywnych zawodowo^[8]. We wrześniu 2019 ta liczba zdecydowanie spadła do 2 000 osób, a stopa bezrobocia 14,7%^[9]

Przeciętne wynagrodzenie pracownicze w październiku 2008 r. wynosiło 2517,30 zł, przy liczbie zatrudnionych pracowników w powiecie choszczeńskim – 5473 osoby. Przeciętne wynagrodzenie w sektorze publicznym wynosiło 3076,29 zł, a w sektorze prywatnym 2223,16 zł^[10].

W 2013 r. wydatki budżetu samorządu powiatu choszczeńskiego wynosiły 50,3 mln zł, a dochody budżetu 53,9 mln zł. Zadłużenie (dług publiczny) samorządu według danych na IV kwartał 2013 r. wynosiło 10,3 mln zł, co stanowiło 19,1% dochodów^[11].

Zarys dziejów

Budynek Starostwa Powiatowego w Choszcznie

Najstarsze ślady osadnictwa na terenie dzisiejszego powiatu choszczeńskiego, pochodzą z V tys. p.n.ne. (epoka kamienia gładzonego). Ówczesnymi mieszkańcami tego obszaru była ludność zajmująca się rolnictwem i hodowlą.

• W I tys. n.e. tereny te zasiedliły ludy germańskie. Ludność słowiańska zasiedliła się tu nie później niż w VII w.
• W latach 963–967 Mieszko I przyłączył ziemię choszczeńską do Polski.
• W pierwszej połowie XI w. związek z Polską ulega rozluźnieniu.
• Około 1122 r. Bolesław Krzywousty ponownie wcielił te tereny do Polski.
• Od 1138 r. ziemia choszczeńska wchodziła w skład Księstwa Wielkopolskiego.
• W XIII w. ziemia choszczeńska stała się strefą ścierania i oddziaływań różnych ośrodków politycznych.
• W 1289 r. termin ziemia choszczeńska (łac. Terra Arnswaldesis) zaistniał w dokumentach historycznych.
• W XIV i XV w. Polska podejmowała próby odzyskania Ziemi Choszczeńskiej.
• W XV w. ziemia choszczeńska kilkakrotnie przechodziła z rąk do rąk:
  • - w latach 1402 – 1454 przejął ją w swoje posiadanie Zakon Krzyżacki;
  • 1454 r. – najazd wojsk husycko-polskich doprowadził na krótko do podporządkowania Polsce, ziemi choszczeńskiej;
  • w marcu 1437 r. teren ten wrócił do państwa zakonnego na mocy pokoju polsko-krzyżackiego;
  • w 1454 r. ziemia choszczeńska trafiła pod panowanie Hohenzollernów.
• W latach 1618–1648 przemarsz wojsk protestanckich i cesarskich grabiących i pustoszących wszystko na swojej drodze, spowodował ogromne zniszczenia;
• W 1632 r. doszczętnie zniszczono Barnim, Krzęcin, Grobowiec i Sulibórz;
• W 1636 r. armia szwedzka spaliła Stradzewo i Raduń; - w 1637 r. wojska cesarskie zmieniły Choszczno i Recz w pogorzeliska.
• W 1657 r. hetman Stefan Czarniecki w pogoni za Szwedami wdarł się na teren Brandenburgii zdobywając Recz, Pomień, Stradzewo i Raduń oraz podchodząc pod Choszczno.
• W XVII w. Powiat Choszczno (niem. Kreis Arnswalde) zajmował rozległe terytorium. Obejmował swoim zasięgiem 5 miast: Choszczno, Recz, Drawno, Pełczyce i Ińsko oraz 3 domeny państwowe utworzone z posiadłości zakonnych: Bierzwnik, Recz, Pełczyce.
• Od XVIII w. odnotowujemy znaczny rozwój gospodarczy.
• W XVIII i XIX w. Nowa Marchia znalazła się w obrębie Królestwa Pruskiego. Przed wybuchem II wojny światowej w skład powiatu wchodziło 66 gmin wiejskich i 3 miejskie: Choszczno, Recz, Drawno.
• W 1937 r. w mieście działały zakłady takie jak: mleczarnia, fabryka cukierków, fabryka traktorów, zakłady produkujące beton. W czasie II wojny światowej na terenie Choszczna działał obóz jeniecki Oflag IIB.
• W 1945 r. ziemia choszczeńska powtórnie znalazła się w granicach państwa polskiego. Po zakończeniu wojny utworzono na tym obszarze Starostwo Powiatowe Choszczeńskie.
• Od 1975 r. po zniesieniu powiatów, obszar ten podzielono na sześć gmin: Choszczno, Recz, Drawno, Krzęcin, Bierzwnik i Dobiegnie. Należały one wówczas do województwa gorzowskiego.
• Od 1999 r. Choszczno po raz kolejny stało się miastem powiatowym i weszło w skład województwa zachodniopomorskiego. Obecnie w skład powiatu choszczeńskiego wchodzi 6 gmin: Choszczno, Recz, Drawno, Krzęcin, Bierzwnik i Pełczyce.

Środowisko geograficzne

Największe rzeki powiatu:^[12]

• Drawa
• Ina
• Płonia

Na terenie powiatu znajduje się 111 jezior o powierzchni lustra wody powyżej 1 ha. Są to jeziora pochodzenia polodowcowego (rynnowe, morenowe oraz sandrowe) wchodzące w skład Pojezierza Choszczeńskiego, do którego przynależą jeziora Pojezierza Myśliborskiego i częściowo Pojezierza Drawskiego.

Zabytki

• klasztor cysterski, kościół i gotycki spichlerz w Bierzwniku,
• kościół gotycki NMP z drzewem Jessego oraz rondel przedbramia i fragmenty murów obronnych w Choszcznie,
• kościół gotycki i ruiny zamku w Drawnie,
• barokowy kościół Chłopowie,
• XVII-wieczny kościół Krzęcinie,
• XIII-wieczny kościół i klasztor cysterski w Pełczycach,
• bramy i baszty oraz gotycki kościół w Reczu.

Kultura i rozrywka

• Festiwal Twórczości Dziecięcej Pomorskiego Okręgu Wojskowego,
• Przegląd form estradowych teatralnych dla osób niepełnosprawnych „Scena bez barier”
• Międzynarodowy Festiwal Fortepianowy „Gramy na 4 ręce”

Latem cyklicznie odbywają się „Dni Choszczna” oraz „Piknik nad Drawą” w ramach którego tradycyjnie już organizowana jest Noc Hip-Hopowa. Lipiec jest w powiecie miesiącem hołdującym historii. Gmina Bierzwnik organizuje festyn historyczny oraz warsztaty archeologiczne „Dni na cysterskim szlaku”, a w Reczu można obejrzeć doskonale przygotowane przez mieszkańców widowisko historyczne „Na kupieckim szlaku”.

Sport i rekreacja

W okresie letnim odbywa się ogólnopolski turniej koszykówki ulicznej i towarzyszące mu liczne konkursy. W Pełczycach i Choszcznie odbywają się coroczne maratony pływackie. Cykliczną imprezą są również powiatowe zawody w strzelaniu myśliwskim śrutowym oraz powiatowe mistrzostwa drwali w Kruczaju. Na terenie powiatu choszczeńskiego znajdują się szlaki turystyczne umożliwiające uprawianie turystyki rowerowej m.in.: Choszczeński Szosowy Maraton Kolarski "Pętla Drawska". Odbywa się też wojewódzki turystyczny rajd po Ziemi Drawieńskiej, odbywający się w trzech kategoriach: pieszej, rowerowej i samochodowej. Organizowany jest spływ kajakowy Drawą, a w Choszcznie organizowany jest Ogólnopolskie Kryterium Kolarskie o memoriał red. Z.Weissa. W Choszcznie rozgrywane są turnieje kajak polo, a choszczeńscy kajak-poliści zdobywają tytuły mistrza Polski i są członkami kadry narodowej w tej dyscyplinie. We wrześniu odbywają się: Ogólnopolski Bieg Uliczny "Choszczeńska 10" w Choszcznie oraz "Bieg Bursztynowy" w Pełczycach.

Szlaki turystyczne

• Recz
  • Szlak im. hetmana Stefana Czarneckiego: Stargard - Recz; długość:62 km.
  • Szlak zielony: Recz - Pomień - Choszczno; długość:16,7 km.
• Drawno
  • Szlak im. Stefana Czarneckiego): Zatom - Barnimie - Drawno; długość:14,3 km.
  • Szlak czerwony: Głusko - Moczele - Zatom; długość:16,1 km.
  • Szlak czerwony: Głusko - Podszkle - Stare Osieczno; długość:6,3 km.
  • Szlak niebieski: Nowa Korytnica - Dominikowo - Drawno; długość:18,8 km.
  • Szlak niebieski: Drawno - Rościn - Prostynia; długość: 14,4 km
  • Szlak żółty (dookoła jezior drawieńskich); długość:13,8 km.
  • Kajakowy szlak im. Jana Pawła II ("Śladami Papieża")
• Bierzwnik
  • Szlak niebieski: Rębusz - Osiek; długość: 15 km.

Komunikacja

• Drogi:
  • krajowa
    • droga krajowa nr 10 -- granica państwa (Lubieszyn) «» Szczecin «» Stargard «» Wałcz «» Piła «» Bydgoszcz «» Toruń «» Sierpc «» Płońsk
  • wojewódzkie
    • droga wojewódzka nr 122 -- Krajnik Dolny «» Krzywin «» Banie «» Pyrzyce «» Piasecznik
    • droga wojewódzka nr 151 -- Świdwin «» Łobez «» Węgorzyno «» Recz «» Barlinek «» Gorzów Wielkopolski
    • droga wojewódzka nr 160 -- Suchań «» Piasecznik «» Choszczno «» Drezdenko
    • droga wojewódzka nr 175 -- Drawsko Pomorskie «» Kalisz Pomorski «» Choszczno
• Linie kolejowe:
  • czynne: Szczecin Gł. – Poznań Gł. (przez Choszczno i Bierzwnik). Szczecin Dąbie.-Bydgoszcz Gł. (przez Stargard, Choszczno,Wałcz i Piłę)
  • nieczynne, istniejące: Stargard – Piła Główna (przez Recz Pomorski) oraz Barlinek – Kalisz Pomorski (przez Pełczyce, Lubianę Pyrzycką, Choszczno i Drawno).
  • nieczynne, nieistniejące: Lubiana Pyrzycka – Strzelce Krajeńskie.

Bezpieczeństwo

W 2009 r. wskaźnik wykrywalności sprawców przestępstw stwierdzonych w powiecie choszczeńskim wynosił 86,2%^[13][14]. W 2009 r. stwierdzono w powiecie m.in. 148 kradzieży z włamaniem, 6 kradzieży samochodów, 159 przestępstw narkotykowych^[15][16][17].

Powiat choszczeński jest obszarem właściwości Prokuratury Rejonowej w Choszczno i Prokuratury Okręgowej w Szczecinie^[18].

Na terenie powiatu działa 8 jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej włączonych do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego^[19]. Ponadto istnieje jednostka ratowniczo-gaśnicza przy Komendzie Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Choszcznie^[20].

Administracja

Reprezentacja gmin w Radzie Powiatu w Choszcznie

Gminy	Liczba radnych[21]	Liczba wyborców w 2010[22]
gmina Bierzwnik, gmina Krzęcin	3	7 153
gmina Choszczno	7	17 965
gmina Drawno, gmina Recz	4	8 963
gmina Pełczyce	3	6 418
Razem (Σ)	17	40 499

Siedzibą władz powiatu jest miasto Choszczno. Organem uchwałodawczym jest Rada Powiatu w Choszcznie, w której skład wchodzi 17 radnych^[23].

Rada Powiatu

Ugrupowanie	2002-2006[24]	2006-2010[25]	2010-2014[26]	2014-2018[27] 2018-2023[28]
Sojusz Lewicy Demokratycznej	7 (SLD-UP)	2 (LiD)	-	2 (SLD LR)	2 (SLD LR)
Polskie Stronnictwo Ludowe	7	8	6	8	3
Porozumienie Samorządowe	3	-	-	-	-
Prawo i Sprawiedliwość	-	3	-	2	4
Platforma Obywatelska	-	2	7	4	4 (Koalicja Obywatelska)
Stowarzyszenia Aktywni	-	2	-	-	-
Porozumienie Społeczne i Lewica Powiatu Choszczeńskiego	-	-	4	-	-
BIO	-	-	-	1	-
Centrum Samorządowe - Odrodzenie	-	-	-	-	2

Gminy powiatu choszczeńskiego są obszarem właściwości Sądu Rejonowego w Choszcznie. Gminy powiatu są obszarem właściwości Sądu Okręgowego w Szczecinie^[29]. Powiat choszczeński jest obszarem właściwości miejscowej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie^[29].

Mieszkańcy powiatu choszczeńskiego wybierają radnych do Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego w okręgu nr 3. Posłów na Sejm wybierają z okręgu wyborczego nr 40, senatora z okręgu nr 99, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu nr 13.

Zobacz też

• Nadleśnictwo Choszczno
• choszczeńska strucla z makiem
• podział administracyjny województwa zachodniopomorskiego

Przypisy

1. Zarząd Powiatu w Choszcznie. Starostwo Powiatowe w Choszcznie. [dostęp 2014-09-11].
2. Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
3. l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019. Brak numerów stron w książce
4. GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020. Brak numerów stron w książce
5. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507. Brak numerów stron w książce
6. [[Główny Urząd Statystyczny|GUS, Departament BadańD.B. Demograficznych]] Departament BadańD.B., Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym, Warszawa: GUS, 2012, s. 45, ISSN 1734-6118 [dostęp 2013-04-30] (pol. • ang.).
7. Powiat choszczeński w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21], liczba ludności na podstawie danych GUS.
8. Bezrobotni oraz stopa bezrobocia według województw, podregionów i powiatów (stan w końcu kwietnia 2012 r.). Główny Urząd Statystyczny, 2012-05-31. [dostęp 2012-06-17].
9. GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu września 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-11-27] (pol.).
10. Wynagrodzenia i ich struktura w województwie zachodniopomorskim w 2008 r.. Szczecin: Urząd Statystyczny w Szczecinie, 2010, s. 42, 55. ISSN 2080-928X.
11. Budżety JST » 2013 r. » Analizy budżetów JST » Wykonanie budżetów jst IV kwartał 2013r. /Tab. 6 i Tab. 3. Regionalna Izba Obrachunkowa w Szczecinie. [dostęp 2014-10-02].
12. Strategia rozwoju. Starostwo Powiatowe w Choszcznie. [dostęp 2009-02-22]. (pol.).
13. Przestępstwa ogółem (styczeń - grudzień). Komenda Wojewódzka Policji w Szczecinie. [dostęp 2012-06-17].
14. Województwo zachodniopomorskie. [w:] Statystyczne Vademecum Samorządowca 2010 (SVS 2010) [on-line]. Urząd Statystyczny w Szczecinie. [dostęp 2011-08-13].
15. Kradzieże samochodów (styczeń - grudzień). Komenda Wojewódzka Policji w Szczecinie. [dostęp 2012-06-17].
16. Kradzieże z włamaniem (styczeń - grudzień). Komenda Wojewódzka Policji w Szczecinie. [dostęp 2012-06-17].
17. Przestępstwa narkotykowe (styczeń - grudzień). Komenda Wojewódzka Policji w Szczecinie. [dostęp 2012-06-17].
18. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 marca 2010 r. (Dz.U. z 2010 r. nr 49, poz. 297)
19. Wykaz OSP w KSRG w województwie zachodniopomorskim w lutym 2011 r.. Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Szczecinie, 2011-03-02. [dostęp 2011-08-14].
20. Organizacja komendy. KP PSP w Choszcznie. [dostęp 2011-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
21. Uchwała Nr XXIX/187/2002 Rady Powiatu w Choszcznie z dnia 28 czerwca 2002 r. (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2002 r. Nr 52, poz. 1132)
22. Rada Powiatu w Choszcznie. [w:] Wybory samorządowe 2010 [on-line]. Państwowa Komisja Wyborcza, 2010. [dostęp 2013-01-28]. (pol.).
23. Zarządzenie Nr 69/2014 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 4 marca 2014 r. ws. ustalenia liczby radnych (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2014 r., poz. 1084)
24. Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe [online], wybory2002.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-17].
25. Geografia wyborcza - Wybory samorządowe - Państwowa Komisja Wyborcza [online], wybory2006.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-17].
26. DituelD. Sp. DituelD., Wybory Samorządowe 2010 - Geografia wyborcza - Województwo zachodniopomorskie - Powiat choszczeński [online], wybory2010.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-17].
27. PKW | Samorząd 2014 [online], samorzad2014.pkw.gov.pl [dostęp 2017-06-17].
28. Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2020-04-30].
29. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 października 2012 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 1223)

Bibliografia

• Powiat Choszczeński wczoraj i dziś - praca zbiorowa pod redakcją J.Skrzypińskiego i Ż.Czamarczana