Remove ads
Podbrodzie (lit. Pabradė) – miasto na Litwie, w Auksztocie, nad Żejmianą, u ujścia Dubinki, 38 km na południowy zachód od Święcian, stacja kolejowa na linii Wilno–Dyneburg dawnej Kolei Warszawsko-Petersburskiej.
 Widok miasta | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Okręg | |||
| Burmistrz |
Edvard Vorsinski od 2016.06.10 | ||
| Powierzchnia |
11,03 km² | ||
| Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Nr kierunkowy |
387 | ||
| Kod pocztowy |
18175 | ||
Położenie na mapie Litwy  | |||
 54°59′N 25°47′E | |||
| Strona internetowa | |||
Położone w okręgu wileńskim, w rejonie święciańskim, do 1939 w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie święciańskim.
Miasto jest ośrodkiem kultury polskiej na Litwie, znajduje się tutaj polska szkoła średnia.
Remove ads
Pierwsze wzmianki o Podbrodziu pochodzą z końca XV wieku. W tym czasie była to tylko mała wieś, w której do 1928 nie było żadnej szkoły. Po rozbiorach Polski w zaborze rosyjskim. W końcu XIX wieku, wraz z przeprowadzeniem przez Podbrodzie Kolei Warszawsko-Petersburskiej, znacznie wzrosła liczba mieszkańców (około 312 domostw). Większość ludzi było niepiśmiennych, zamożniejsi wyjeżdżali uczyć się do Kiemieliszek.
W 1905 we wsi Bajorele obok Podbrodzia (dzisiaj to część miasta) założono trzyletnią szkołę początkową. Uczniowie 1, 2 i 3 klasy uczyli się w jednym pokoju. Nauczanie odbywało się w języku rosyjskim, z wyjątkiem lekcji języka polskiego. W czasie I wojny światowej wprowadzono lekcje języka niemieckiego.
W 1919 przejazdem do rodzinnego dworku w Zułowie na stacji kolejowej w Podbrodziu zatrzymał się Józef Piłsudski. Podbrodzianie zwrócili się wówczas do niego z prośbą o nadanie Podbrodziu statusu miasta. W drodze wyjątku status ten został przyznany.
12 lipca 1920 r. miała miejsce zwycięska bitwa wojsk polskich z wojskami sowieckimi.
W okresie II RP Podbrodzie było siedzibą wiejskiej gminy Podbrodzie.
W 1928 rozpoczęto budowę szkoły, środki pochodziły z Fundacji J. Piłsudskiego. Prace trwały trzy lata. Po zbudowaniu szkoły nadano jej imię Marszałka Józefa Piłsudskiego. Prezesem Komitetu Wykonawczego Budowy Szkoły im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Podbrodziu był mjr Franciszek Karassek[1]. Była to szkoła siedmioletnia. Uczono w niej religii, języka polskiego, historii, geografii, przyrody, arytmetyki z geometrią, rysunków, śpiewu. Kierownikiem szkoły był Antoni Duchnowicz.
Kiedy tę część Wileńszczyny przyłączono do Litwy, w Podbrodziu nauczyciele Polacy zostali wymienieni na Litwinów. Większość uczniów opuściła szkołę, ze względu na nieznajomość języka litewskiego[2].
Podczas okupacji hitlerowskiej, 1 września 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 1500 osób. 25 września 1941 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów wywieziono do obozu na poligonie obok Nowych Święcian. 27 września 1941 zostali zamordowani[3].
Po II wojnie światowej i utracie miasta przez Polskę, do 1 listopada 1946 z rejonu podbrodzkiego w obecne granice Polski wysiedlono 5,5 tys. Polaków, natomiast ok. 10,4 tys. wciąż pozostawało w rejonie[4].
Remove ads
W latach 1922 – 1924 w Podbrodziu stacjonowało dowództwo 4 pułku Ułanów Zaniemeńskich wraz z 1 szwadronem[5]. W latach 1927–1935 stacjonował tu 23 pułk Ułanów Grodzieńskich (część szwadronów stacjonowała w Nowych Święcianach, Berezweczu i Białym Dworze – do roku 1931). W latach 1935 – 1939 w Podbrodziu stacjonował 3 dywizjon artylerii konnej, który został przeniesiony tu z Wilna[6].
Przynależność etniczna
2011 r., 5944 mieszkańców
- Polacy – 44,73% (2681);
- Litwini – 26,81% (1607);
- Rosjanie – 18,45% (1106);
- Białorusini – 5,27% (316);
- Ukraińcy – 1,17% (70);
- inni – 3,57% (214).
2001 r., 6525 mieszkańców
- Polacy – 46,5% (3034);
- Litwini – 24,14% (1575);
- Rosjanie – 16,98% (1108);
- Białorusini – 4,81% (314);
- Ukraińcy – 1,44% (94);
- inni – 6,13% (400).
Architektura zabytkowa[7]:
- Dworzec kolejowy, wzniesiony w latach międzywojennych
- Zabytkowa cerkiew św. Sergiusza z 1910 r., w latach 1916-2007 kościół garnizonowy św. Józafata (Najświętszego Serca Jezusowego), obecnie parafialna świątynia prawosławna
- Gmach dawnej szkoły im. Józefa Piłsudskiego z czasów II RP, później dom dziecka
- Drewniany dom letniskowy z pocz. XX w.
- Inne drewniane domy
Architektura powojenna i najnowsza:
Dworzec kolejowy
Dawny polski kościół garnizonowy św. Józafata (ob. cerkiew św. Sergiusza z Radoneża)
Drewniany dom letniskowy
Drewniane domy przy ul. Mickiewicza
Kościół NMP Królowej Rodzin
Blok mieszkalny
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads