Polski Kontyngent Wojskowy w Syrii

Polski Kontyngent Wojskowy w Syrii (PKW UNDOF, PKW Syria, ang. Polish Contingent, POLCON) – wydzielony komponent Sił Zbrojnych RP, przeznaczony początkowo do zabezpieczenia logistycznego, a od 1993 do rozdzielenia wojsk izraelsko-syryjskich na Wzgórzach Golan. Działał od 1974 (do 1979 jako część polskiego kontyngentu w Egipcie) do 2009, przez co był najdłużej istniejącym polskim kontyngentem wojskowym. Jednostka Wojskowa 5577.

Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Rozdzielająco-Obserwacyjnych Organizacji Narodów Zjednoczonych w Syryjskiej Republice Arabskiej
POLLOG (1974-1993)
POLBATT (1993-2009)

ONZ UNDOF
Wzgórza Golan
Historia
Państwa wystawiające	Polska
Państwa mandatowe	Syria
Rozpoczęcie misji	5 czerwca 1974
Zakończenie misji	22 października 2009
Liczba zmian	67: 36 POLLOG, 31 POLBATT
Dowódcy
Pierwszej zmiany	mjr Eugeniusz Nowak
Ostatniej zmiany	ppłk Mariusz Jurek
Konflikt zbrojny
wojna Jom Kipur (wojny izraelsko-arabskie)
Organizacja
Typ	inżynieryjny, logistyczny (do 1993), operacyjny (od 1993)
Podporządkowanie	Kwatera Główna UNDOF
Skład	kompania logistyczna (1974-1993), batalion piechoty (1993-2009)
Liczebność	ok. 90 żołnierzy (1974-1979) ok. 130-150 żołnierzy (1979-1993) ok. 360 żołnierzy (1993-2009)
Dyslokacja	Camp Faouar, Camp Ziouani

PKW Syria na przestrzeni lat nosił następujące oficjalne nazwy:

• 1974-1979: Wydzielona Grupa Polskiej Wojskowej Jednostki Specjalnej Doraźnych Sił Zbrojnych Organizacji Narodów Zjednoczonych na Bliskim Wschodzie (WG PWJS),
• 1979-1999: Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Zbrojnych Organizacji Narodów Zjednoczonych,
• 1999-2009: Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Rozdzielająco-Obserwacyjnych Organizacji Narodów Zjednoczonych w Syryjskiej Republice Arabskiej.

Historia

31 maja 1974 został podpisany rozejm izraelsko-syryjski, kończący wojnę między tymi krajami. Jednym z jego postanowień było ustanowienie Sił ONZ Nadzoru Rozdzielenia Wojsk (UNDOF), stacjonujących w strefie buforowej między wrogimi wojskami. Wydzielone zostały z Drugich Doraźnych Sił Zbrojnych ONZ (UNEF II), a w ich skład weszły dwa bataliony piechoty (austriacki i peruwiański) oraz wspierające je kompanie logistyczne (kanadyjska i polska).

POLLOG

POLLOG (polska kompania logistyczna), czyli Wydzielona Grupa Polskiej Wojskowej Jednostki Specjalnej, na Wzgórza Golan wjechała 5 czerwca, po jednodniowym przejeździe przez Półwysep Synaj i Izrael (3 czerwca nastąpił przerzut lotniczy niewielkiej grupy awangardowej). Został on rozlokowany w obozie Kanaker, dzieląc go z Austriakami. W tym samym roku POLLOG i AUSBATT przeniesiono do Camp Faouar^[1].

Do zadań WG PWJS należały:

• przystosowanie obozu,
• rozminowywanie terenu,
• transport ludzi, materiałów budowlanych, sprzętu i żywności do obozu oraz na pozycje austriackie^[2].

Działania te odbywały się w trudnej sytuacji. Baza nie była przygotowana, ciężkie warunki górskie utrudniały prace kompanii transportowej, wyposażonej w nieprzystosowane Stary 660 i Nysy (priorytetowa rola PWJS UNEF oraz późniejszy kryzys gospodarczy w Polsce spowodowały, że park samochodowy był powoli wymieniany, uzupełniany i urozmaicany, głównie w samochody produkcji zagranicznej). Jednak według opinii przełożonych kompania bardzo dobrze spełniała postawione jej zadania, mimo iż pomoc krajowa ograniczała się do wydzielenia w 1975 z kontyngentu w Egipcie patrolu rozminowania^[3].

Duże zmiany nastąpiły w 1979, kiedy to skończył się mandat UNEF II i PWJS wycofywała się do kraju. Oznaczało to usamodzielnienie się Wydzielonej Grupy, którą wzmocniono 60 żołnierzami oraz przekształcono w Polski Kontyngent Wojskowy w Syrii. Jego zadania pozostały niezmienione^[4].

Na początku lat 90., w związku z trudną sytuacją ekonomiczną ONZ (wynikającą z powoływaniem nowych misji), Rada Bezpieczeństwa ONZ postanowiła o restrukturyzacji UNDOF. Przeprowadzić ją miał nowy Force Commander – gen. dyw. Roman Misztal. W 1992 POLLOG zmniejszył się do ok. 130 osób, zaś FINBATT rozpoczął wycofywanie się (rząd fiński argumentował to problemami gospodarczymi) i postanowiono, że jego miejsce zajmie POLBATT^[5].

POLBATT

Grupa przygotowawcza batalionu przybyła 1 listopada i rozpoczęła zapoznawanie się z rejonem odpowiedzialności i zadaniami, 1 i 8 grudnia przetransportowano zasadniczą część kontyngentu. Był to drugi w historii polski batalion operacyjny w misji pokojowej (pierwszy był w kontyngencie w Chorwacji), sformowany przez Krakowski Okręg Wojskowy^[6].

8 grudnia 1993 POLBATT oficjalnie przejął obowiązki FINBATT-u (na którym polskie dowództwo wzorowało strukturę batalionu, lecz ostatecznie okazała się ona niekorzystna i ją zmieniono), obejmujące:

• ochronę cywilów i pracowników ONZ,
• patrolowanie wyznaczonej strefy buforowej,
• rozdzielanie wojsk izraelskich i syryjskich,
• utrzymywanie posterunków^[7].

Żołnierze POLBATT na patrolu

Dowództwo batalionu z kompanią zabezpieczenia stacjonowało w Camp Ziouani (razem z Kwaterą Główną UNDOF oraz plutonem policji wojskowej). Obie kompanie manewrowe (2/3 PKW) obsadzały południowy rejon odpowiedzialności sił ONZ, obejmujący ok. 30 posterunków i punktów obserwacyjnych. Podobnie jak POLLOG, POLBATT był oceniany bardzo pozytywnie, a na kontrolowanym terenie nie dochodziło do naruszeń warunków rozejmu. Ponadto działalność na Wzgórzach Golan w ramach sił wielonarodowych pozwoliła polskim żołnierzom na zapoznanie się z procedurami, co okazało się bardzo przydatne w późniejszych kontyngentach i przy akcesji do NATO^[8].

W związku z ogólnym wycofywaniem kontyngentów z misji oenzetowskich, PKW Syria 22 października 2009 przekazał obowiązki kontyngentowi filipińskiemu i 18 listopada, po 35 latach funkcjonowania został wycofany do kraju^[9] (w Syrii pozostało jedynie dwóch oficerów Marynarki Wojennej, pełniących służbę w HQ UNDOF, zakończoną 9 kwietnia 2010).

W trakcie misji UNDOF zginęło 9 polskich żołnierzy^[10].

Tradycje Polskiego Kontyngentu Wojskowego w UNDOF kontynuował Ośrodek Szkolenia na potrzeby Sił Pokojowych, od 2004 Centrum Szkolenia na Potrzeby Sił Pokojowych^[11]

Struktura organizacyjna

Sztandar POLBATT – PKW Syria

Sztandar POLBATT – PKW Syria

Struktura organizacyjna I-XI zmiany Wydzielonej Grupy Polskiej Wojskowej Jednostki Specjalnej w UNDOF:

• Dowództwo WG PWJS – POLLOG (polska kompania logistyczna)
  • pluton saperów
  • pluton transportowy
  • drużyna gospodarcza
  • drużyna remontowa
  • drużyna Wojskowej Służby Wewnętrznej

Czas trwania, dowódcy oraz liczebność poszczególnych zmian^[12]:

Zmiana	Początek	Koniec	Dowódca	Liczebność
I	06.1974	12.1974	mjr Eugeniusz Nowak	ok. 90
II	12.1974	06.1975	ppłk Edward Piorun
III	06.1975	12.1975	mjr Stanisław Kaczmar
IV	12.1975	06.1976	mjr Ryszard Romańczuk
V	06.1976	12.1976	ppłk Eugeniusz Rutkowski
VI	12.1976	06.1977	ppłk Jan Próchniewski
VII	06.1977	12.1977	ppłk Jerzy Bielecki
VIII	12.1977	06.1978	kmdr por. Piotr Kołodziejczyk
IX	06.1978	12.1978	ppłk Stanisław Kaczmar
X	12.1978	06.1979	ppłk Józef Wiesiołek
XI	06.1979	12.1979	ppłk Bogdan Niemczynowski

Struktura organizacyjna XII-XXXVI zmiany PKW UNDOF:

• Dowództwo PKW – POLLOG (polska kompania logistyczna)
  • pluton budowlany
  • pluton saperów
  • pluton transportowy
  • pluton zabezpieczenia
  • laboratorium medyczne

Czas trwania, dowódcy oraz liczebność poszczególnych zmian:

Zmiana	Początek	Koniec	Dowódca	Liczebność
XII	12.1979	06.1980	ppłk Czesław Laszczkowski	ok. 130-150
XIII	06.1980	12.1980	ppłk Józef Chmiel
XIV	12.1980	06.1981	ppłk Tomasz Połujan
XV	06.1981	12.1981	ppłk Stanisław Balawender
XVI	12.1981	06.1982	ppłk Andrzej Prus
XVII	06.1982	12.1982	ppłk Mikołaj Rokosz
XVIII	12.1982	06.1983	ppłk Ludomir Schab
XIX	06.1983	12.1983	ppłk Edward Gwóźdź
XX	12.1983	06.1984	płk Leon Załuska
XXI	06.1984	12.1984
XXII	12.1984	06.1985	ppłk Zbigniew Urbaniak
XXIII	06.1985	12.1985	ppłk Zbigniew Łubiński
XXIV	12.1985	06.1986	ppłk Wiesław Pietrzak
XXV	06.1986	12.1986	ppłk Ryszard Pawłowski
XXVI	12.1986	06.1987	ppłk Roman Gralewski
XXVII	06.1987	12.1987	ppłk Andrzej Kobielski
XXVIII	12.1987	06.1988	ppłk Piotr Lemanowicz
XXIX	06.1988	12.1988	ppłk Wincenty Cybulski
XXX	12.1988	06.1989	ppłk Fryderyk Czekaj
XXXI	06.1989	02.1990	ppłk Jerzy Kubisz
XXXII	02.1990	06.1991	ppłk Jan Oleksa
XXXIII	06.1991	02.1992	ppłk Krzysztof Bergier
XXXIV	02.1992	10.1992	ppłk Mieczysław Bieniek
XXXV	10.1992	06.1993	ppłk Andrzej Kobielski
XXXVI	06.1993	12.1993	ppłk Maciej Petrykat

Struktura organizacyjna I-XXXI zmiany PKW UNDOF:

• Dowództwo PKW – POLBATT (polski batalion operacyjny)
  • 1 kompania piechoty Falcon
    • 1 pluton piechoty
    • 2 pluton piechoty
    • 3 pluton piechoty
    • 4 pluton piechoty
    • pluton dowodzenia i zabezpieczenia
  • 2 kompania piechoty Scorpion
    • 1 pluton piechoty
    • 2 pluton piechoty
    • 3 pluton piechoty
    • pluton dowodzenia i zabezpieczenia
  • kompania zabezpieczenia SVC
    • pluton łączności
    • pluton medyczny
    • pluton logistyczny
    • drużyna dowodzenia
  • pluton dowodzenia
  • personel w HQ UNDOF i MP

Czas trwania, dowódcy oraz liczebność poszczególnych zmian:

Zmiana	Początek	Koniec	Dowódca	Liczebność
I	12.1993	09.1994	ppłk Jerzy Kwaśnik	ok. 360
II	09.1994	12.1994	ppłk Włodzimierz Potasiński
III	12.1994	06.1995	ppłk Edward Gruszka
IV	06.1995	03.1996
V	03.1996	09.1996	ppłk Bronisław Kwiatkowski
VI	09.1996	03.1997	ppłk Kazimierz Wójcik
VII	03.1997	09.1997
VIII	09.1997	03.1998	ppłk Tadeusz Sapierzyński
IX	03.1998	09.1998	ppłk Marian Miszczyszyn
X	09.1998	03.1999	ppłk Wojciech Szmajda
XI	03.1999	09.1999	ppłk Zbigniew Wójt
XII	09.1999	03.2000	ppłk Wojciech Aksamit
XIII	03.2000	09.2000	ppłk Jerzy Różak
XIV	09.2000	03.2001	ppłk Grzegorz Koń
XV	03.2001	09.2001	ppłk Jerzy Kubrak
XVI	09.2001	03.2002	ppłk Janusz Bronowicz
XVII	03.2002	10.2002
XVIII	10.2002	03.2003	ppłk Ryszard Łozecki
XIX	03.2003	10.2003
XX	10.2003	03.2004	ppłk Wiesław Orkisz
XXI	03.2004	10.2004
XXII	10.2004	03.2005	ppłk Rajmund Andrzejczak
XXIII	03.2005	10.2005
XXIV	10.2005	03.2006	ppłk Zbigniew Paduch
XXV	03.2006	09.2006
XXVI	09.2006	03.2007	ppłk Tomasz Gral
XXVII	03.2007	09.2007	ppłk Jarosław Gromadziński
XXVIII	09.2007	03.2008	ppłk Jerzy Sulima
XXIX	03.2008	09.2008	ppłk Krzysztof Malankiewicz
XXX	09.2008	03.2009	ppłk Dariusz Adamczyk
XXXI	03.2009	11.2009	ppłk Mariusz Jurek

Koperta Wojskowej Poczty Polowej

Baretka Medalu w Służbie Pokoju UNDOF

POLCON w strukturze UNDOF na przestrzeni lat^[13]:

Jednostka	Państwo	Kontyngent	Okres
Batalion Operacyjny	Austria	AUSBATT	1974-2013
	Fidżi	FIJIBATT	od 2013
Batalion Operacyjny	Peru	PERBATT	1974-1975
	Iran	IRANBATT	1975-1979
	Finlandia	FINBATT	1979-1993
	Polska	POLBATT	1993-2009
	Filipiny	PHILBATT	2009-2014
zabezpieczenie logistyczne	Polska  Kanada	POLLOG CANLOG	1974-1993 1974-1996
	Kanada	LOGBATT	1996-2006
	Indie	LOGBATT	od 2006

Ponadto dwóch Polaków piastowało funkcję dowódcy (Force Commander) UNDOF. Byli to:

• 1991-1994 – gen. dyw. Roman Misztal
• 2003-2004 – gen. dyw. Franciszek Gągor

Trzech było szefami sztabu (Chief of Staff) UNDOF:

• 1994-1995 – gen. bryg. Jan Kempara
• 1998-2001 – płk Józef Kowalczyk
• 2006-2008 – płk Andrzej Ostrowski

Kontyngent w kulturze masowej

Główny bohater filmu Sara z 1997 w reżyserii Macieja Ślesickiego, Leon (grany przez Bogusława Lindę), służył w siłach ONZ na Wzgórzach Golan^[14].

Przypisy

1. Ciechanowski 2009 ↓, s. 161-165.
2. Ciechanowski 2009 ↓, s. 168.
3. Ciechanowski 2009 ↓, s. 165-170.
4. Ciechanowski 2009 ↓, s. 170.
5. Ciechanowski 2010 ↓, s. 98.
6. Ciechanowski 2010 ↓, s. 98-102.
7. Ciechanowski 2010 ↓, s. 102-105.
8. Ciechanowski 2010 ↓, s. 106-116.
9. Siły ONZ do Obserwacji Rozdzielenia Wojsk. wojsko-polskie.pl. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
10. Polegli w Syrii. wojsko-polskie.pl. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
11. DECYZJA Nr 237/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 4 września 2002 r. w sprawie przejęcia sztandaru, dziedzictwa tradycji, imienia patrona oraz dorocznego Święta Wojskowego Centrum Szkolenia dla potrzeb Sił Pokojowych Organizacji Narodów Zjednoczonych przez Ośrodek Szkolenia na potrzeby Sił Pokojowych w Kielcach.
12. CzesławC. Marcinkowski CzesławC. (red.), Misje pokojowe – 60 lat polskiego zaangażowania, „Zeszyty Naukowe. Bezpieczeństwo Narodowe”, 2/2014, Wszechnica Polska Szkoła Wyższa w Warszawie, luty 2014, s. 31, ISSN 2300-990X [dostęp 2021-12-14].
13. Harinder Billing: UNDOF: A New Beginning. Camp Faouar: UNDOF, 2014, s. 19-27.
14. Sara. filmweb. [dostęp 2011-02-18].

Zobacz multimedia związane z tematem: Polski Kontyngent Wojskowy w Syrii

Bibliografia

• Grzegorz Ciechanowski: Żołnierze polscy w misjach i operacjach pokojowych poza granicami kraju w latach 1953–1989. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2009. ISBN 978-83-7611-012-7.
• Grzegorz Ciechanowski: Polskie kontyngenty wojskowe w operacjach pokojowych 1990–1999. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2010. ISBN 978-83-7611-531-3.
• PiotrP. Lotarski PiotrP., Polski Kontyngent Wojskowy (POLBATT) w Syrii w siłach pokojowych ONZ w latach 1993–2009, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej, 2014, ISBN 978-83-7523-362-9, OCLC 907373828.