Orka[6] (Orcinus) – rodzaj wodnych ssaków z rodziny delfinowatych (Delphinidae).
Szybkie fakty Domena, Królestwo ...
Zamknij
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w prawie każdym środowisku morskim od równika po obie strefy polarne[7][8].
Długość ciała 770–980 cm; masa ciała 4700–6600 kg[9].
Rodzaj zdefiniował w 1860 roku austriacki przyrodnik Leopold Fitzinger w publikacji swojego autorstwa dotyczącej historii naturalnej ssaków[1]. Na gatunek typowy Fitzinger wyznaczył (oznaczenie monotypowe) orkę oceaniczną (O. orca). Wcześniejsza nazwa – Orca – którą opublikował w 1846 roku angielski zoolog John Edward Gray okazała się młodszym homonimem innego rodzaju waleni (zyfiowate) opisanego w 1830 roku.
Etymologia
- Orca: łac. orca ‘jakiś rodzaj wieloryba’[10]. Gatunek typowy (Linneuszowska tautonimia): Delphinus gladiator Bonnaterre, 1789 (= Delphinus orca Linnaeus, 1758).
- Orcinus: łac. orca „jakiś rodzaj wieloryba”; przyrostek -inus ‘należący do, odnoszący się do’[10].
- Ophysia: etymologia niejasna, Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[3][11], być może od gr. οφρυς ophrus, οφρυος ophruos ‘brew’[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Orca capensis J.E. Gray, 1846 (= Delphinus orca Linnaeus, 1758).
- Gladiator: łac. gladiator, gladiatoris ‘gladiator, rozbójnik’, od gladius ‘miecz’[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Orca stenorhyncha J.E. Gray, 1870 (= Delphinus orca Linnaeus, 1758).
- Grampus: zniekształcenie fr. grand poisson ‘wielka ryba’[14]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Delphinus grampus Blainville, 1817 (= Delphinus orca Linnaeus, 1758).
Podział systematyczny
We wcześniejszych ujęciach systematycznych do rodzaju należał jeden gatunek – O. orca[8][9][7][15] – jednak analizy w oparciu o dane morfologiczne i genetyczne wykazały że że O. orca stanowi kompleks trzech gatunków; jednak nawet mimo tego podziału O. orca wciąż jest parafiletyczna i potrzebne są dalsze prace taksonomiczne, aby szerzej ustalić granice gatunków w obrębie Orcinus[16]; klasyfikacja za Mammal Diversity Database[17]:
Opisano również gatunki wymarłe:
Nie Grampus J.E. Gray, 1828.
J.E. Gray. On the British Cetacea. „The Annals and Magazine of Natural History”. 17 (110), s. 84, 1846. (ang.).
Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 188. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Orcinus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-06-08].
Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 577. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
P.A. Morin, M.L. McCarthy, Ch.W. Fung, J.W. Durban, K.M. Parsons, W.F. Perrin, B.L. Taylor, T.A. Jefferson & F.I. Archer. Revised taxonomy of eastern North Pacific killer whales (Orcinus orca): Bigg’s and resident ecotypes deserve species status. „Royal Society Open Science”. 11 (3), s. 231368, 2024. DOI: 10.1098/rsos.231368. (ang.).
N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-07-16]. (ang.).
Capellini. Di un’orca fossile scoperta a Cetona in Toscana. „Memorie della Reale Accademia delle Scienze dell'Istituto di Bologna”. Serie quarta. 4, s. 665–687, 1883. (wł.).
Identyfikatory zewnętrzne: