Olszana

Olszana – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Podegrodzie. Dzięki dobremu położeniu i sprzyjającym warunkom znana jest z rozległych sadów owocowych.

Olszana

wieś
Sady w Olszanie
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	nowosądecki
Gmina	Podegrodzie
Wysokość	360 m n.p.m.
Liczba ludności (2010)	1785[1]
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	33-386[2]
Tablice rejestracyjne	KNS
SIMC	0460693
Położenie na mapie Polski Olszana
Położenie na mapie województwa małopolskiego Olszana
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego Olszana
Położenie na mapie gminy Podegrodzie Olszana
49°34′01″N 20°31′20″E[3]
Strona internetowa

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Olszana

Fragment Budzynia Olszańskiego

Szkoła podstawowa

Remiza OSP

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Olszana

Położenie

Miejscowość położona w dolinie rzeki Jastrzębik, w Beskidzie Wyspowym na wysokości około 360 m n.p.m. znajduje się w odległości około 7 km od Podegrodzia i 20 km od Nowego Sącza. Zajmuje 7,97 km² (12,3% powierzchni gminy)^[4]). Graniczy z: Rogami, Olszanką, Czarnym Potokiem, Jadamwolą^[5] oraz z Szczereżem.

Części wsi

Integralne części wsi Olszana:^[6][7]

części wsi

Dworskie, Działki, Górki, Nawsie, Podgórki, Słona, Stanęcin, Wolica

przysiółki

Budzyń, Świercze, Wydarta, Zalesie, Zawsie

Toponimika

Najstarszy zapis: Olsana nazwy pochodzi z 1289. Jan Długosz w "Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis" wymienia nazwę Olschana. Nazwa wsi pochodzi od olszyn porastających brzegi potoku Jastrzębik.

Historia

Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1289 w Kodeksie Małopolskim. Kolejne wzmianki pochodzą z 1293 i mówią o założeniu wsi na tzw. surowym korzeniu przez Mateusza, kapelana św. Kingi. W 1317 otrzymała lokację na prawie magdeburskim. W XIV wieku była własnością sądeckich Klarysek.

Od XV wieku stanowiła własność królewską^[8]. W XVII wieku przez wieś przejeżdżał król polski – Jan III Sobieski, zatrzymując się na nocleg w pobliskim Szczereżu. W 2. poł. XVIII wieku w dworze w Olszanie zamieszkał ród Dzianorów, a po nich ród Kopaczyńskich.

Od 1820 istniała tu szkoła, która mieściła się w drewnianym domku krytym strzechą. W 1900 wybudowano budynek nowej szkoły, również drewniany. W 1934 wieś nawiedziła powódź, która zniszczyła wiele zabudowań, w tym szkołę. W 1940 wieś nawiedziła kolejna powódź, oraz klęska nieurodzaju, a w 1942 epidemia czerwonki, w wyniku której zmarło 60 mieszkańców wsi, w tym 6 dzieci^[9].

W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Olszana, po jej zniesieniu w gromadzie Podegrodzie. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie nowosądeckim.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii w Czarnym Potoku. Działa tu też gospodarstwo agroturystyczne.

Zabytki

• Liczne murowane i drewniane przydrożne kapliczki i krzyże.

Edukacja

• Szkoła Podstawowa im. Mieczysława Wieczorka^[10].
• W budynku szkoły podstawowej mieści się filia Biblioteki Gminnej w Podegrodziu. Powstała 7 stycznia 1957^[11].

Sport

Osobny artykuł: Sport w Gminie Podegrodzie.

Sztuka

W Olszanie działa dwóch twórców ludowych. Antoni Potoniec – malarz, rzeźbiarz, ale przede wszystkim gawędziarz. Jego repertuar obejmuje legendy i opowiadania w gwarze podegrodzkiej. Wojciech Wierzycki – zajmuje się głównie rzeźbieniem drewnianych zegarów^[12].

OSP Olszana

Historia

Jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej w Olszanie powstała w 1989 z inicjatywy Stanisława Tomczyka. Na początku siedzibą strażaków było pomieszczenie wynajmowane od Gminnej Spółdzielni. W 1990 przystąpiono do budowy remizy^[13].

Wyposażenie

Na wyposażeniu jednostki znajdują się: samochód Mercedes 1224^[14], motopompa, agregat prądotwórczy oraz inne podstawowe sprzęty ratownicze i gaśnicze.

Przypisy

1. Liczba ludności w 2010 r.. [dostęp 2011-07-05]. (pol.).
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 847 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
3. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 92509
4. Powierzchnia Olszanej. [dostęp 2011-02-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-22)]. (pol.).
5. SebastianS. Duchowicz SebastianS., Jadamwola – Gmina Łukowica [online], lukowica.pl [dostęp 2017-12-10].
6. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].brak numeru strony
7. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
8. Informacje w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. [dostęp 2011-08-15]. (pol.).
9. Informacje na stronie UG Podegrodzie. [dostęp 2011-02-02]. (pol.).
10. Szkoła Podstawowa w Olszanie
11. Informacje o filii. [dostęp 2011-02-02]. (pol.).
12. Twórcy ludowi na stronie GOK-u. [dostęp 2011-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-30)]. (pol.).
13. Informacje o OSP Olszana. [dostęp 2011-02-02]. (pol.).
14. OSP Olszana – Nowy Sącz 112 [online], nowysacz112.pl [dostęp 2017-12-18] (pol.).

Bibliografia

• Zenon Piotr Szewczyk: O pochodzeniu nazw miejscowych Gminy Podegrodzie i okolic. Nowy Sącz: UG Podegrodzie, Biblioteka Gminna w Podegrodziu, 2009. ISBN 978-83-60822-59-3. Brak numerów stron w książce
• Kościoły i kapliczki w Gminie Podegrodzie. Podegrodzie: UG Podegrodzie, GOK Podegrodzie, 2004. Brak numerów stron w książce
• Olszana. W: Jan Pastuszczak: Gmina Podegrodzie. Jacek Kula, Jerzy Nieć, Krzysztof Bodziony (ilustracje); Stanisław Mendelowski (redakcja). Krosno: P.U.W. „Roksana”, 2006, s. 35-37. ISBN 83-7343-126-8.

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa wsi