Mroczak

Mroczak^[8] (Vespertilio) – rodzaj ssaków z podrodziny mroczków (Vespertilioninae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).

Mroczak

Vespertilio
Linnaeus, 1758[1]
Mroczak posrebrzany (Vespertilio murinus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	mroczkokształtne
Nadrodzina	Vespertilionoidea
Rodzina	mroczkowate
Podrodzina	mroczki
Plemię	mroczaki
Rodzaj	mroczak
Typ nomenklatoryczny
Vespertilio murinus Linnaeus, 1758
Synonimy
Vesperus[a] Keyserling & J.H. Blasius, 1839[2] Vesperugo Keyserling & J.H. Blasius, 1839[3] Meteorus[b] Kolenati, 1856[4] Aristippe Kolenati, 1863[5] Marsipolaemus W.C.H. Peters, 1872[6] Adelonycteris[c] H. Allen, 1891[7]
Gatunki
3 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji^[9][10][11].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 48–80 mm, długość ogona 37–54 mm, długość ucha 14–21 mm, długość tylnej stopy 8,4–16 mm, długość przedramienia 40,8–55 mm; masa ciała 10–30 g^[10][12].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 10. wydaniu Systema Naturae, publikacji swojego autorstwa dotyczącej klasyfikacji zwierząt, roślin i minerałów^[1]. Linneusz wymienił kilka gatunków – Vespertilio leporinus Linnaeus, 1758, Vespertilio perspicillatus Linnaeus, 1758, Vespertilio spectrum Linnaeus, 1758, Vespertilio auritus Linnaeus, 1758, Vespertilio murinus Linnaeus, 1758, Vespertilio vampyrus Linnaeus, 1758 i Vespertilio spasma Linnaeus, 1758 – nie wskazując gatunku typowego; gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)^[13] Vespertilio murinus Linnaeus, 1758 (mroczak posrebrzany).

Etymologia

• Vespertilio: łac. vespertilio ‘nietoperz’, prawdopodobnie od vespertinus ‘wieczorny, zmierzchowy’, od vesper, vesperis ‘wieczór’^[14].
• Vesperus: łac. vesperus ‘wieczorny’, od vesper, vesperis ‘wieczór’^[15]. Gatunek typowy: autorzy wymienili kilka gatunków – Vesperugo nilssonii Keyserling & J.H. Blasius, 1839, Vespertilio serotinus von Schreber, 1774, Vespertilio savii Bonaparte, 1837, Vespertilio aristippe Bonaparte, 1837 (= Vespertilio savii Bonaparte, 1837), Vespertilio leucippe Bonaparte, 1837(= Vespertilio savii Bonaparte, 1837) i Vespertilio discolor Kuhl, 1817 (= Vespertilio murinus Linnaeus, 1758) – z których gatunkiem typowym jest Vespertilio discolor Kuhl, 1819 (= Vespertilio murinus Linnaeus, 1758).
• Vesperugo: łac. vesperugo ‘nietoperz’, od vesper, vesperis ‘wieczór’^[15]. Gatunek typowy: autorzy wymienili kilka gatunków – Vespertilio leisleri Kuhl, 1817, Vespertilio noctula von Schreber, 1774, Vespertilio kuhlii Kuhl, 1817, Vespertilio albo-limbatus Küster, 1835 (= Vespertilio kuhlii Kuhl, 1817), Vespertilio alcythoe Bonaparte, 1837 (= Vespertilio kuhlii Kuhl, 1817), Vesperugo nathusii Keyserling & J.H. Blasius, 1839 i Vespertilio pipistrellus von Schreber, 1774 i Vespertilio discolor Kuhl, 1819 (= Vespertilio murinus Linnaeus, 1758) – z których gatunkiem typowym jest Vespertilio discolor Kuhl, 1819 (= Vespertilio murinus Linnaeus, 1758).
• Meteorus: gr. μετεωρο meteōro ‘meteor’^[16]. Gatunek typowy: Kolenati wymienił pięć gatunków – Vesperugo nilssonii Keyserling & J.H. Blasius, 1839, Vespertilio discolor Kuhl, 1819 (= Vespertilio murinus Linnaeus, 1758), Vespertilio leucippe Bonaparte, 1837 (= Vespertilio savii Bonaparte, 1837), Vespertilio aristippe Bonaparte, 1837 (= Vespertilio savii Bonaparte, 1837) i Vespertilio savii Bonaparte, 1837 – nie wyznaczając gatunku typowego.
• Aristippe: według Palmera nazwa własna o niejasnym zastosowaniu^[17]. Gatunek typowy: Kolenati wymienił dwa gatunki – Vespertilio discolor Kuhl, 1819 (= Vespertilio murinus Linnaeus, 1758) i Vesperugo nilssonii Keyserling & J.H. Blasius, 1839 – nie wyznaczając gatunku typowego.
• Marsipolaemus: gr. μαρσιπος marsipos ‘kieszonka, woreczek’; λαιμος laimos ‘gardło’^[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Vesperus (Marsipolaemus) albigularis W.C.H. Peters, 1872 (= Vespertilio murinus Linnaeus, 1758).
• Adelonycteris: gr. αδηλος adēlos ‘ciemny, mroczny’; νυκτερις nukteris, νυκτεριδος nukteridos ‘nietoperz’^[19].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą dwa występujące współcześnie gatunki^{[20][12][9][8]}:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa[8]	Podgatunki[10][9][12]	Rozmieszczenie geograficzne[10][9][12]	Podstawowe wymiary[10][12][d]	Status IUCN[21]
	Vespertilio murinus	Linnaeus, 1758	mroczak posrebrzany	2 podgatunki	większość Europy i Azji do północno-wschodniej Chińskiej Republiki Ludowej, północno-wschodniej Korei Północnej oraz Japonii, zapisy z południowo-wschodniej Arabii; zakres wysokości: 0–3400 m n.p.m.	DC: 4,8–6,4 cm DO: 3,7–4,4 cm DP: 4,1–5 cm MC: 10–24 g	LC
	Vespertilio sinensis	(W.C.H. Peters, 1880)	mroczak orientalny	gatunek monotypowy	Rosja (południowa Syberia i południowy Rosyjski Daleki Wschód), wschodnia Mongolia, środkowa i wschodnia Chińska Republika Ludowa, Półwysep Koreański, Japonia oraz Tajwan; zakres wysokości: 0–1900 m	DC: 5,8–8 cm DO: 3,4–5,4 cm DP: 4,3–5,5 cm MC: 14–30 g	LC

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski.

Opisano również gatunek wymarły z plejstocenu dzisiejszych Węgier^[22]:

• Vespertilio villanyiensis Horáček, 1997

Uwagi

1. Młodszy homonim Vesperus Latreille, 1829 (Coleoptara).
2. Młodszy homonim Meteorus Haliday, 1835 (Hymenoptera).
3. Nowa nazwa dla Vesperus Keyserling & J.H. Blasius, 1839.
4. DC – długość ciała; DO – długość ogona; DP – długość przedramienia; MC – masa ciała