Lemonade

Lemonade – szósty album studyjny amerykańskiej piosenkarki Beyoncé. Wydawnictwo ukazało się 23 kwietnia 2016 roku nakładem wytwórni muzycznej Parkwood Entertainment i rozprowadzany przez Columbia Records. W dniu premiery ukazał się również 60-minutowy film, zatytułowany „Lemonade”, w którym zostały ujęte teledyski do wszystkich piosenek. Koncepcja płyty odnosi się do „wewnętrznej podróży kobiety celem samopoznania i samouzdrowienia”^[16]. Album obejmuje wiele gatunków, w tym: pop, R&B, blues, rock, hip-hop, soul, funk, country, gospel oraz trap. Na krążku znajdują się duety z takimi artystami jak: James Blake, Kendrick Lamar, The Weeknd oraz Jack White. Promocja albumu rozpoczęła się w lutym 2016 roku, wraz z premierą pierwszego promującego singla – „Formation”. Album zadebiutował na szczycie amerykańskiej listy przebojów Billboard 200, natomiast w podsumowaniach końcoworocznych został okrzyknięty najlepiej sprzedającym się krążkiem w 2016 globalnie^[17].

Lemonade

Wykonawca albumu studyjnego
Beyoncé
Wydany	23 kwietnia 2016
Długość	45:49
Wydawnictwo	Parkwood, Columbia, Sony Music[1]
Producent	Beyoncé Knowles, Stuart White, Theresa LaBarbera Whites (producenci wykonawczy), Vincent Berry, James Blake, Boots, Jonny Coffer, Mike Dean, Alex Delicata, Diplo, Derek Dixie, Kevin Garrett, Wynter Gordon, Just Blaze, King Henry, Ezra Koenig, MeLo-X, Mike Will Made It, Jack White[2]
Oceny
AnyDecentMusic? 8.7/10[3] Metacritic 92/100[4] AllMusic [2] Consequence of Sound A[5] Entertainment Weekly A+[6] HipHopDX 4.7/5[7] The Independent [8] laut.de [9] NME [10] The Observer [11] Pitchfork 8.5/10[12] Rolling Stone [13] The Telegraph [14] Tiny Mix Tapes [15]
Album po albumie
Beyoncé (2013) Lemonade (2016) Everything is Love (2018)
Single z albumu Lemonade
„Formation” Wydany: 6 lutego 2016 „Sorry” Wydany: 3 maja 2016 „Hold Up” Wydany: 12 maja 2016 „Freedom” Wydany: 9 września 2016 „All Night” Wydany: 6 grudnia 2016

Płyta zdobyła uznanie krytyków i została zawarta na pierwszym miejscu list najlepszych albumów w 2016 roku m.in. według magazynów: Billboard, Consequence of Sound, The Guardian, The New York Times oraz Rolling Stone. Beyoncé otrzymała dziewięć nominacji do nagrody Grammy za pracę nad płytą, a samo wydawnictwo otrzymało nominację w kategorii Album roku oraz statuetkę za najlepszy album Urban Contemporary. Dodatkowo otrzymał nagrodę Peabody Award, a film „Lemonade” otrzymał cztery nominacje do nagrody Emmy. W 2020 krążek został umiejscowiony na 32. miejscu w zestawieniu 500 albumów wszech czasów magazynu Rolling Stone, a w 2024 znalazł się na 10. miejscu listy 100 najlepszych albumów według Apple Music.

Charakterystyka i nagrywanie

Głównymi wątkami albumu są problemy Beyoncé w relacji ze swoim mężem Jay-Z oraz wykluczenie rasowe. Utworu zawarte na krążku (nie licząc „Formation”) mają odpowiadać jedenastu rozdziałom, na które podzielony był film promujący album o tym samym tytule^[18]. W ocenie Miriam Bale z tygodnika Billboard album stanowi kronikę relacji między czarnoskórymi kobietami a amerykańskim społeczeństwem^[19]. Przejawia się to w utworze „Don't Hurt Yourself”, który zawiera cytat Malcolma X, jak i utworach „Freedom” i „Formation”^[19]. Nekesa Moody i Mohamad Soliman z gazety The Washington Post zinterpretowali tematykę albumu jako połączenie aspektów osobistych i manifestu politycznego^[20].

Greg Tate w recenzji albumu dla magazynu Spin przyrównuje Beyoncé do Michaela Jacksona i Prince'a, doceniając jej kunszt wokalny oraz pracowitość^[21]. Podobne zdanie wyraził Carl Wilson, opisując Lemonade jako „spektakl dorównujący Thrillerowi”^[22]. W pięciogwiazdkowej recenzji dla magazynu Rolling Stone Rob Sheffield przyrównał album do Spirit in the Dark Arethy Franklin i Silk and Soul Niny Simone, zwracając uwagę na podobną tematykę dzieł, łączących prywatny ból z traumą amerykańskiej społeczności czarnoskórych^[23].

Głównymi nurtami gatunkowymi albumu są: R&B, rock, soul, hip hop, pop i blues^[24]. Britt Julious w recenzji dla magazynu Consequence of Sound napisała, że gatunki zawarte na albumie obejmują „od gospel, przez rock, przez R&B, aż po trap”^[25]. Lemonade nagrywano między czerwcem 2014 a lipcem 2015 w 11 studiach na terenie Stanów Zjednoczonych^[26]. Nagrywanie albumu odbywało się również w Paryżu, gdzie w tym samym czasie Jay-Z pracował nad swoim krążkiem 4:44^[27]. Producentami albumu są: Beyoncé Knowles, Mike Dean, Jaycen Joshua, Greg Koller, Tony Maserati, Lester Mendoza, Vance Powell, Joshua V. Smith & Stuart White (engineers/mixers) oraz Dave Kutch (mastering engineer)^[28].

Promocja i wydanie

Beyoncé w trakcie 50. Super Bowl Half-time Show, na którym wykonała premierowo utwór „Formation”

6 lutego 2016 bez wcześniejszej zapowiedzi Beyoncé wydała na platformie Tidal utwór „Formation”, będący pierwszym singlem promocyjnym albumu Lemonade. Piosenka została wykonana dzień później premierowo w trakcie 50. Super Bowl Half-time Show^[29]. Po zakończeniu występu wyemitowano reklamę zapowiadającą światową trasę koncertową The Formation, której sprzedaż rozpoczęła się 9 lutego 2016^[30]. Album wydany został 23 kwietnia 2016 wydawnictwem Parkwood Entertainment i Columbia Records^[31]. Krążek został udostępniony jedynie w serwisie Tidal; jednak w trzecią rocznicę jego premiery 23 kwietnia 2019 został ostatecznie wydany na wszystkich innych platformach streamingowych^[32]. 3 maja 2016 przesłano do radia utwór „Sorry” jako drugi singiel promujący album^[33]. 12 maja tego samego roku singlem stała się piosenka „Hold Up”, a 9 września utwór „Freedom”^[34][35]. Ostatnim singlem została piosenka „All Night”^[36].

Trasa The Formation World Tour rozpoczęła się 27 kwietnia 2016 i zawierała w sobie 49 koncertów na terenie Ameryki Północnej i Europy^[37]. 27 czerwca Beyoncé wykonała utwór „Freedom” z Kendrickiem Lamarem, jako otwarcie gali BET Awards 2016^[38]. 28 sierpnia na gali MTV Video Music Awards 2016 Beyoncé wykonała szesnastominutową składankę utworów „Pray You Catch Me”, „Hold Up”, „Sorry”, „Don't Hurt Yourself” i „Formation”^[39]. W październiku 2016 Knowles wykonała utwory „6 Inch” oraz „All Night” w trakcie koncertu TIDAL X^[40]. 2 listopada 2016 piosenkarka wystąpiła na gali Country Music Association Awards, wykonując wraz z zespołem Dixie Chicks piosenkę „Daddy Lessons”^[41]. 12 lutego 2017 Beyoncé w trakcie występu podczas 59. ceremonii wręczenia nagród Grammy wykonała utwory „Love Drought” oraz „Sandcastles”^[42].

Lemonade (film)

23 kwietnia 2016 wydany został za pośrednictwem platformy HBO film Lemonade, będący wizualizacją krążka o tym samym tytule. Produkcja w reżyserii Kahlil Joseph i Beyoncé Knowles-Carter podzielona jest na jedenaście rozdziałów, które odpowiadają utworom z albumu^[43]. Film zawiera w sobie części zatytułowane: „Intuicja” („Pray You Catch Me”), „Zaprzeczenie” („Hold Up”), „Gniew” („Don’t Hurt Yourself”), „Apatia” („Sorry”), „Pustka” („6 Inch”), „Odpowiedzialność” („Daddy Lessons”), „Reformacja” („Love Drought”), „Przebaczenie” („Sandcastles”), „Zmartwychwstanie” („Forward”), „Nadzieja” („Freedom”) oraz „Odkupienie” („All Night”)^[44]. W teledyskach udział wzięli m.in.: Amandla Stenberg, Chloe x Halle, Tina Knowles, Quvenzhané Wallis, Zendaya oraz Serena Williams^[45]. W produkcji pojawiły się również Sybrina Fulton (Trayvon Martin), Lesley McFadden (Michael Brown) i Gwen Carr (Eric Garner); matki zamordowanych przez policję czarnoskórych nastolatków^[46].

Film otrzymał cztery nominację do nagrody Emmy^[43]. Dodatkowo nominowany był do nagrody Grammy oraz otrzymał nagrodę Black Reel Television Awards za najlepszy film dokumentalny^[47][48].

Odbiór

Recenzje krytyków

Lemonade został powszechnie uznany przez krytyków muzycznych^[49]. Album uzyskał następujące średnie oceny w serwisach agregujących recenzje albumów muzycznych – 90 punktów na 100 w Album of the Year^[50] oraz 92 na 100 w Metacritic^[51]. Jonathan Bernstein w recenzji dla The Telegraph stwierdził, że krążek jest najlepszym dziełem piosenkarki z jej dotychczasowej dyskografii^[52].

Ray Rahman z Entertainment Weekly pochwalił różnorodność albumu, pisząc „[Beyoncé] potrafi grać rock, blues, country, awangardę, cokolwiek. Lemonade to najbardziej różnorodny album Bey w dotychczasowej historii”^[53]. Alexis Petridis w recenzji dla tygodnika The Guardian pochwalił muzyczny aspekt albumu i podkreślił uporządkowanie krążka^[54]. Sal Cinquemani z magazynu Slant Magazine napisał, że album „jest jej jak dotąd najbardziej spójnym tekstowo i tematycznie wydawnictwem”^[55]. Maura Johnston z tygodnika Time napisała, że zawarte utwory na albumie są „świeże, ale od razu znajome” i mają „przesadne, ale intymne brzmienie”^[56]. Evan Sawdey z PopMatters zauważył, że niewiele albumów można kiedykolwiek uznać za „tak odważne, złożone i zdecydowane jak Lemonade”^[57].

Wyróżnienia

Lemonade w zestawieniach najlepszych albumów

Magazyn	Lista	Pozycja	Przypis
Apple Music	100 najlepszych albumów wszech czasów	10. miejsce	[58]
Billboard	50 najlepszych albumów 2016 roku	1. miejsce	[59]
	100 najlepszych albumów dekady (2010–2019)	2. miejsce	[60]
Complex	50 najlepszych albumów 2016 roku	1. miejsce	[61]
Consequence of Sound	50 najlepszych albumów 2016 roku		[62]
	100 najlepszych albumów dekady (2010–2019)		[63]
Entertainment Weekly	50 najlepszych albumów 2016 roku		[64]
Idolator	10 najlepszych albumów 2016 roku		[65]
Los Angeles Times	10 najlepszych albumów 2016 roku	Uwzględnione	[66]
NME	50 najlepszych albumów 2016 roku	11. miejsce	[67]
NPR	50 najlepszych albumów 2016 roku	2. miejsce	[68]
	150 najlepszych albumów kobiecych	6. miejsce	[69]
The Guardian	40 najlepszych albumów 2016 roku	1. miejsce	[70]
The Independent	20 najlepszych albumów 2016 roku		[71]
	50 najlepszych albumów dekady (2010–2019)	5. miejsce	[72]
The New York Times	Najlepsze albumy 2016 roku (Jon Pareles)	1. miejsce	[73]
Time	10 najlepszych albumów dekady (2010–2019)	Uwzględnione	[74]
Rolling Stone	50 najlepszych albumów 2016 roku	1. miejsce	[75]
	100 najlepszych albumów dekady (2010–2019)	2. miejsce	[76]
	500 najlepszych albumów wszech czasów	32. miejsce	[77]
USA Today	50 najlepszych albumów 2016 roku	2. miejsce	[78]

Nagrody i nominacje

Rok	Nagroda	Kategoria	Rezultat	Przypis
2016	AMFT Awards	Album roku	Wygrana	[79]
		Najlepszy album Contemporary R&B
		Najlepszy film muzyczny
	American Music Awards	Ulubiony album soul/R&B	Nominacja	[80]
	Danish Music Awards	Międzynarodowy album roku		[81]
	GAFFA Awards	Międzynarodowy album roku	Wygrana	[82]
	IFPI Awards	Global Top Album of 2016		[83]
	MTV Video Music Awards	Breakthrough Long Form Video		[84]
	MTV Video Music Awards Japan	Album roku		[85]
	Soul Train Music Awards	Album roku		[86]
2017	BET Awards	Album roku		[87]
	Billboard Music Awards	Top Billboard 200 Album	Nominacja	[88]
		Top R&B Album	Wygrana
	Douban Abilu Music Awards	Międzynarodowy album roku pop		[89]
	Grammy Awards	Album roku	Nominacja	[90]
		Najlepszy album Contemporary	Wygrana
	NAACP Image Awards	Wybitny album		[91]
	NME Awards	Najlepszy album	Nominacja	[92]
		Muzyczny moment roku
	People's Choice Awards	Ulubiony album	Nominacja	[93]
	Peabody Award	Rozrywka	Wygrana	[94]
2019	UB Honors	Album R&B dekady		[95]

Wpływ

Jarneia Richard-Noel, grająca Katarzynę Aragońską w musicalu Six. Inspiracją w tworzeniu postaci był album Lemonade

Amerykański raper Snoop Dogg nazwał swój czternasty album studyjny Coolaid, inspirując się szóstym albumem studyjnym Beyoncé^[96]. Brytyjska grupa Little Mix wymieniła Lemonade jako inspirację dla swojego albumu Glory Days^[97]. Amerykański piosenkarz The-Dream napisał odpowiedź na Lemonade zatytułowaną „Lemon Lean” w swojej EP Love You to Death, mówiąc, że album zmienił sposób, w jaki ludzie myślą o swoich związkach^[98]. Trzynasty album studyjny Jaya-Z 4:44 jest odpowiedzią na Lemonade^[99]. Amerykański muzyk Stevie Wonder nazwał album „wielkim dziełem, wspaniałym dziełem sztuki”^[100]. Bono z zespołu U2 zaliczył utwór „Freedom” do swojego projektu „60 piosenek, które uratowały moje życie”, aby uczcić swoje 60. urodziny, pisząc: „W ciągu moich 60 lat serwowano mi wiele albumów, ale rzadko taki jak album Queen Bey Lemonade”^[101]. Adele w trakcie 59. ceremonii rozdania nagród Grammy zadedykowała swoją nagrodę w kategorii Album Roku Beyoncé i powiedziała: „Artystką mojego życia jest Beyoncé […] album Lemonade jest po prostu monumentalny”^[102]. Postać Katarzyny Aragońskiej w musicalu Six została zainspirowana „Beyoncé z ery lemoniady”.

Lista utworów

Opracowano na podstawie materiału źródłowego^[103].

Lemonade – Disc 1 (audio)
Nr	Tytuł utworu	Autorzy	Produkcja	Długość
1.	„Pray You Catch Me”	Kevin Garrett, Beyoncé Knowles, James Blake	Garrett, Knowles	3:16
2.	„Hold Up”	Thomas Wesley Pentz, Ezra Koenig, Knowles, Emile Haynie, Joshua Tillman, Uzoechi Emenike, Sean „Melo-X” Rhoden, Doc Pomus, Mort Shuman, DeAndre Way, Antonio Randolph, Kelvin McConnell, Brian Chase, Karen Orzolek, Nick Zinner	Diplo, Knowles, Koenig	3:41
3.	„Don’t Hurt Yourself” (featuring Jack White)	Jack White, Knowles, Diana „Wynter” Gordon, James „Jimmy” Page, Robert Plant, John Paul Jones, John Bonham	White, Knowles, Derek Dixie	3:54
4.	„Sorry”	D. Gordon, Rhoden, Knowles	Melo-X, Knowles, Gordon, Hit-Boy, Stuart White	3:53
5.	„6 Inch” (featuring The Weeknd)	Abel Tesfaye, Knowles, Danny Schofield, Benjamin „Ben Billions” Diehl, Terius Nash, Ahmad Balshe, Jordan Asher, David Portner, Noah Lennox, Brian Weitz, Burt Bacharach, Hal David	Danny Boy Styles, Ben Billions, Knowles, Boots, Dixie	4:20
6.	„Daddy Lessons”	D. Gordon, Knowles, Kyle Cox, Kevin Cossom, Alex Delicata	Knowles, Dixie, Delicata	4:48
7.	„Love Drought”	Mike Dean, Ingrid Burley, Knowles	Dean, Knowles	3:57
8.	„Sandcastles”	Vincent Berry II, Knowles, Malik Yusef, Midian Mathers	Knowles, Vincent Berry	3:03
9.	„Forward” (featuring James Blake)	Blake, Knowles	Blake, Knowles	1:19
10.	„Freedom” (featuring Kendrick Lamar)	Jonathan Coffer, Knowles, Carla Marie Williams, Dean McIntosh, Kendrick Duckworth, Frank Tirado, Alan Lomax, John Lomax, Sr.	Coffer, Knowles, Just Blaze	4:50
11.	„All Night”	Pentz, Knowles, Timothy Thomas, Theron Thomas, Ilsey Juber, Akil King, Aman Tekleab, Jaramye Daniels, Andre Benjamin, Patrick Brown, Antwan Patton, Ricky Anthony	Diplo, Knowles, Henry Allen	5:22
12.	„Formation”	Khalif Brown, Jordan Frost, Ashton Hogan, Michael Len Williams II, Knowles	Mike WiLL Made-It, Knowles, Pluss	3:26
				45:49

Lemonade – Disc 2 (visual)
Nr	Tytuł utworu	Reżyser(rzy)	Długość
1.	„Lemonade”	Khalil Joseph, Knowles, Melina Matsoukas, Todd Tourso, Dikayl Rimmasch, Jonas Åkerlund, Mark Romanek

Notowania i certyfikaty

Notowania tygodniowe Lista (2016) Najwyższa pozycja Australia (ARIA)[104] 1 Austria (Ö3 Austria)[105] 9 Belgia (Ultratop Flandria)[106] 1 Belgia (Ultratop Walonia)[107] 9 Czechy (ČNS IFPI)[108] 1 Dania (Hitlisten)[109] 3 Finlandia (Suomen virallinen lista)[110] 4 Francja (SNEP)[111] 7 Hiszpania (PROMUSICAE)[112] 2 Holandia (MegaCharts)[113] 1 Irlandia (IRMA)[114] 1 Kanada (Billboard Canadian Albums)[115] 1 Niemcy (Media Control Charts)[116] 3 Norwegia (VG-Lista)[117] 1 Nowa Zelandia (Recorded Music NZ)[118] 1 Polska (OLiS)[119] 2 Portugalia (AFP)[120] 1 Stany Zjednoczone (Billboard 200)[121] 1 Stany Zjednoczone (Top R&B/Hip-Hop Albums)[122] 1 Szkocja (OCC)[123] 1 Szwajcaria (Schweizer Hitparade)[124] 2 Szwecja (Sverigetopplistan)[125] 1 Węgry (MAHASZ)[126] 3 Wielka Brytania (OCC)[127] 1 Włochy (FIMI)[128] 5

Certyfikacje Państwo Status Australia (ARIA) platynowa płyta[129] Belgia (BEA) złota płyta[130] Kanada (Music Canada) platynowa płyta[131] Nowa Zelandia (RMNZ) złota płyta[132] Polska (ZPAV) platynowa płyta[133] Stany Zjednoczone (RIAA) platynowa płyta[134] Wielka Brytania (BPI) platynowa płyta[135]

Historia wydania

Region	Data	Format	Wytwórnia	Źródło
Ameryka Północna	23 kwietnia 2016	Streaming	Parkwood	[19]
	24 kwietnia 2016	Digital download	Parkwood, Columbia	[136]
Świat	25 kwietnia 2016			[137]
	6 maja 2016	CD, DVD		[138]

Przypisy

1. Beyoncé – Lemonade. Discogs. [dostęp 2024-04-01]. (ang.).
2. AndyA. Kellman AndyA., Beyoncé – Lemonade [online], AllMusic [dostęp 2022-05-31] (ang.).
3. Beyoncé: Lemonade. AnyDecentMusic?. [dostęp 2023-04-11]. (ang.).
4. Lemonade by Beyoncé [online], Metacritic [dostęp 2023-04-11] (ang.).
5. Britt Julious: Album Review: Beyoncé – Lemonade. Consequence of Sound. [dostęp 2023-04-11]. (ang.).
6. Ray Rahman: Beyoncé's 'Lemonade': EW Review. Entertainment Weekly. [dostęp 2023-04-11]. (ang.).
7. Andre Grant: Beyonce – Lemonade. HipHopDX. [dostęp 2023-04-11]. (ang.).
8. Beyoncé, Lemonade review: Fiery, insurgent, fiercely proud, sprawling and sharply focused. The Independent. [dostęp 2023-04-11]. (ang.).
9. Jeremias Heppeler: Beyoncé – Lemonade. laut.de. [dostęp 2024-08-05]. (niem.).
10. Larry Bartleet: Beyonce – ‘Lemonade’ Review. NME. [dostęp 2023-04-11]. (ang.).
11. Kitty Empire: Beyoncé: Lemonade review – furious glory of a woman scorned. The Observer. [dostęp 2023-04-11]. (ang.).
12. Jill Mapes: Lemonade: Beyoncé. Pitchfork. [dostęp 2023-04-11]. (ang.).
13. Rob Sheffield: Lemonade | Beyonce. Rolling Stone. [dostęp 2023-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-31)]. (ang.).
14. Neil McCormick: Beyoncé's Lemonade is her best album yet - review. The Telegraph. [dostęp 2023-04-11]. (ang.).
15. Pat Beane: Beyoncé: LEMONADE. Tiny Mix Tapes. [dostęp 2023-04-11]. (ang.).
16. JoeJ. Coscarelli JoeJ., Beyoncé Releases Surprise Album ‘Lemonade’ After HBO Special [online], The New York Times, 24 kwietnia 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
17. PaulaP. Parisi PaulaP., Beyonce’s ‘Lemonade’ Was the World’s Best-Selling Album in 2016 [online], Variety, 25 kwietnia 2017 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
18. ChrisCh. Richards ChrisCh., Beyoncé’s ‘Lemonade’ turns life’s lemons into furious pop [online], The Washington Post, 11 kwietnia 2023 [dostęp 2024-06-24] (ang.).
19. MiriamM. Bale MiriamM., Beyonce’s ‘Lemonade’ Is a Revolutionary Work of Black Feminism: Critic’s Notebook [online], Billboard, 25 kwietnia 2016 [dostęp 2024-06-24] (ang.).
20. Review: Beyonce again proves to be center of pop universe - The Washington Post [online], web.archive.org, 25 kwietnia 2016 [dostęp 2024-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-25].
21. Review: Beyoncé Is the Rightful Heir to Michael Jackson and Prince on ‘Lemonade’ [online], Spin [dostęp 2024-06-25] (ang.).
22. CarlC. Wilson CarlC., Lemonade, the Aural Album [online], Slate.com, 25 kwietnia 2016 [dostęp 2024-06-25] (ang.).
23. RobR. Sheffield RobR., Beyonce 'Lemonade' Album Review [online], Rolling Stone, 25 kwietnia 2016 [dostęp 2024-06-25] (ang.).
24. Beyoncé’s Lemonade pushes pop music into smarter, deeper places [online], The A.V. Club, 25 kwietnia 2016 [dostęp 2024-06-24] (ang.).
25. Beyoncé - Lemonade | Album Review [online], 29 kwietnia 2016 [dostęp 2024-06-24] (ang.).
26. JonathanJ. Mendolicchio JonathanJ., Engineering the Sound: Beyoncé's 'Lemonade' [online], Happy Mag, 20 grudnia 2019 [dostęp 2024-06-24] (ang.).
27. PaulP. Tingen PaulP., Mix Masters: Beyonce [online], AudioTechnology, 22 września 2016 [dostęp 2024-06-24] (ang.).
28. 59th Annual GRAMMY Awards Winners & Nominees | GRAMMY.com [online], web.archive.org, 13 lutego 2017 [dostęp 2024-06-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-13].
29. CarolineC. Framke CarolineC., Beyoncé didn’t just steal the Super Bowl halftime show. She made it a political act. [online], Vox, 8 lutego 2016 [dostęp 2024-06-24] (ang.).
30. ICYMI, Beyoncé announced a new world tour after her Super Bowl halftime performance [online], Cosmopolitan, 8 lutego 2016 [dostęp 2024-06-24] (ang.).
31. Beyonce Releases New Album ‘Lemonade’ on Tidal [online], Billboard, 24 kwietnia 2016 [dostęp 2024-06-24] (ang.).
32. Album Lemonade Beyoncé wreszcie pojawił się na Spotify oraz Apple Music [online], newonce.net [dostęp 2024-06-24] (pol.).
33. Beyoncé - Sorry [online], Vitascope, 24 czerwca 2016 [dostęp 2024-06-24] (ang.).
34. BEYONCÉ "Hold Up" | (Radio Date: 27/05/2016) [online], radiodate.it [dostęp 2024-06-24] (ang.).
35. Freedom (feat. Kendrick Lamar) by Beyoncé on Apple Music. 2016-09-09. [dostęp 2024-06-24].
36. All Night av Beyoncé i Apple Music. 2016-12-02. [dostęp 2024-06-24].
37. Beyoncé: Tours: The Formation World Tour: Dates [online], web.archive.org, 5 października 2022 [dostęp 2024-06-24] [zarchiwizowane z adresu 2022-10-05].
38. NashN. Jenkins NashN., BET: Watch Beyoncé and Kendrick Lamar Destroy 'Freedom' [online], TIME, 27 czerwca 2016 [dostęp 2024-06-24] (ang.).
39. MTV VMA 2016: Beyonce triumfuje i zachwyca występem (lista zwycięzców, zdjęcia) [online], muzyka.interia.pl [dostęp 2024-06-24] (pol.).
40. Relive Beyoncé's "6 Inch" Performance from the TidalX: 1015 Concert Right Here [online], Harper's BAZAAR, 19 października 2016 [dostęp 2024-06-24] (ang.).
41. DaveD. Paulson DaveD., Beyonce, Dixie Chicks wow CMA audience despite backlash [online], The Tennessean [dostęp 2024-06-24] (ang.).
42. SamS. Sodomsky SamS., Grammys 2017: Watch Beyonce’s Incredible Performance [online], Pitchfork, 13 lutego 2017 [dostęp 2024-06-24] (ang.).
43. Lemonade [online], Television Academy [dostęp 2024-06-26] (ang.).
44. LauraL. Geggel LauraL., Beyoncé Got It Right: Cheating's Emotional Fallout Gushes from 'Lemonade' [online], livescience.com, 29 kwietnia 2016 [dostęp 2024-06-24] (ang.).
45. S.L.S.L. Price S.L.S.L., Serena Williams is SI's Sportperson of the Year [online], Sports Illustrated, 14 grudnia 2015 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
46. Trayvon Martin, Michael Brown, and Eric Garner's Mothers Appear in Beyoncé's 'Lemonade' | Essence.com [online], web.archive.org, 25 kwietnia 2016 [dostęp 2024-06-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-25].
47. 59th Annual GRAMMY Awards | GRAMMY.com [online], grammy.com [dostęp 2024-06-26].
48. “Moonlight” Shines Bright! – The Black Reel Awards [online], web.archive.org, 4 października 2021 [dostęp 2024-06-26] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-04].
49. Op-ed: Why Beyoncé deserved the Grammy: How racism dictates success in the music industry [online], The Tufts Daily [dostęp 2024-06-24] (ang.).
50. Beyoncé Lemonade [online] [dostęp 2024-06-24] (ang.).
51. Lemonade by Beyoncé. [dostęp 2024-06-24].
52. JonathanJ. Bernstein JonathanJ., Lemonade is Beyoncé at her most profane, political and personal - review [online], The Telegraph, 24 kwietnia 2016 [dostęp 2024-06-25] (ang.).
53. Beyoncé's 'Lemonade': EW Review [online], EW.com [dostęp 2024-06-25] (ang.).
54. AlexisA. Petridis AlexisA., 'Beyoncé is not a woman to be messed with' – Lemonade review [online], The Guardian, 25 kwietnia 2016 [dostęp 2024-06-25] (ang.).
55. SalS. Cinquemani SalS., Review: Beyoncé, Lemonade [online], Slant Magazine, 26 kwietnia 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
56. MauraM. Johnston MauraM., Review: Beyoncé Makes 'Lemonade' From Romantic Strife [online], Time, 24 kwietnia 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
57. Beyoncé’s ‘Lemonade, PopMatters [online], PopMatters, 28 kwietnia 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
58. Oto pierwsze 10 ze 100 najlepszych albumów wszech czasów Apple Music [online], Apple Newsroom (Polska) [dostęp 2024-06-26] (pol.).
59. Billboard’s 50 Best Albums of 2016: Critics’ Picks [online], Billboard.com, 12 grudnia 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
60. The 100 Greatest Albums of the 2010s: Staff Picks [online], Billboard, 19 listopada 2019 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
61. FrazierF. Tharpe FrazierF. i inni, The 50 Best Albums of 2016 [online], Complex [dostęp 2024-06-26] (ang.).
62. Top 50 Albums of 2016 [online], 28 listopada 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
63. The 100 Top Albums of the 2010s [online], 30 grudnia 2019 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
64. Best albums of 2016: EW picks the 50 greatest | EW.com [online], web.archive.org, 10 grudnia 2016 [dostęp 2024-06-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-10].
65. The 10 Best Albums Of 2016 [online], idolator.com [dostęp 2024-06-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-15] (ang.).
66. Twitter i inni, The 10 best albums of a year defined by loss [online], Los Angeles Times, 15 grudnia 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
67. LarryL. Bartleet LarryL., NME's Albums Of The Year 2016 [online], NME, 27 listopada 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
68. Best 50 Albums of 2016 [online], NPR.org [dostęp 2024-06-26] (ang.).
69. The 150 Greatest Albums Made By Women [online], www.npr.org [dostęp 2024-06-28] (ang.).
70. The best albums of 2016: the full list [online], The Guardian, 30 listopada 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
71. The Independent's albums of the year 2016 [online], The Independent, 2 grudnia 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
72. The 50 best albums of the last decade [online], The Independent, 22 grudnia 2020 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
73. JonJ. Pareles JonJ., JonJ. Caramanica JonJ., NateN. Chinen NateN., The Best Albums of 2016 [online], The New York Times, 7 grudnia 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
74. MauraM. Johnston MauraM., The 10 Best Albums of the 2010s [online], Time, 19 listopada 2019 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
75. 50 najlepszych albumów 2016 roku według magazynu Rolling Stone [online], All About Music, 1 grudnia 2016 [dostęp 2024-06-26] (pol.).
76. JonJ. Dolan JonJ. i inni, The 100 Best Albums of the 2010s [online], Rolling Stone, 3 grudnia 2019 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
77. RollingR. Stone RollingR., The 500 Greatest Albums of All Time [online], Rolling Stone, 31 grudnia 2023 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
78. The 50 best albums of 2016 [online], For The Win, 6 grudnia 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
79. 2016 WINNERS [online], jimdosite.com [dostęp 2024-06-26] (ang.).
80. DanD. Rys DanD., Ariana Grande and Zayn Win Top Honors, Selena Gomez’s Speech Steals the Show at the 2016 AMAs [online], Billboard, 21 listopada 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
81. The Daily Californian's Arts Awards: Music of 2020 [online], web.archive.org, 17 lutego 2021 [dostęp 2024-06-26] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-17].
82. Rösta i GAFFA-Priset 2016! [online], web.archive.org, 9 listopada 2016 [dostęp 2024-06-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-09].
83. DanD. Rys DanD., Beyonce’s ‘Lemonade’ Highest-Selling Album Globally in 2016; Drake Lands Top Song: IFPI [online], Billboard, 25 kwietnia 2017 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
84. Beyonce, Adele Lead Nominees for 2016 MTV Video Music Awards [online], Billboard, 26 lipca 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
85. BEYONCÉ 『LEMONADE』「Formation」 | MTV VMAJ 2016 [online], web.archive.org, 5 września 2016 [dostęp 2024-06-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-05].
86. AdelleA. Platon AdelleA., Erykah Badu Returns to Host the 2016 Soul Train Music Awards as Drake, Beyonce Lead Nominations [online], Billboard, 12 października 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
87. Here Is the Complete List of BET Awards 2017 Winners [online], Billboard, 25 czerwca 2017 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
88. Drake, The Chainsmokers Lead Nominees for the 2017 Billboard Music Awards [online], Billboard, 10 kwietnia 2017 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
89. 2016年阿比鹿音乐奖特别单元年度海外唱片获奖名单公布 [online], web.archive.org, 20 października 2020 [dostęp 2024-06-26] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-20].
90. 59th Annual GRAMMY Awards | GRAMMY.com [online], grammy.com [dostęp 2024-06-26].
91. HilaryH. Lewis HilaryH. i inni, 2017 NAACP Image Award Winners: Complete List [online], The Hollywood Reporter, 10 lutego 2017 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
92. LarsL. Brandle LarsL., Metallica, Adele, Bastille & Pet Shop Boys Win at 2017 NME Awards [online], Billboard, 16 lutego 2017 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
93. BrianB. Cantor BrianB., 2017 People's Choice Awards Nominations Revealed; Niall vs. ZAYN Battle Brewing? [online], Headline Planet, 15 listopada 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
94. Entertainment winners named for Peabody 30 [online], The Peabody Awards, 20 kwietnia 2017 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
95. WINNERS: UB Honors of The Decade [online], UrbanBridgez.com | R&B, Interviews, TV, Films, 18 grudnia 2019 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
96. SheldonS. Pearce SheldonS., Snoop Dogg Named His Coolaid Album After Beyoncé’s Lemonade [online], Pitchfork, 14 września 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
97. Float LeftF.L. Interactive Float LeftF.L., Fuse [online], Fuse TV [dostęp 2024-06-26] (ang.).
98. EliasE. Leight EliasE., The-Dream Talks Love After 'Lemonade,' Why He Deserves Legendary Status [online], Rolling Stone, 15 grudnia 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
99. JAY-Z Swears Off Alleged Mistress 'Becky' for Good: 'Let Me Alone' [online], EW.com [dostęp 2024-06-26] (ang.).
100. Stevie Wonder Loves Beyoncé’s ‘Lemonade,’ Except For One Thing [online], HuffPost, 1 czerwca 2016 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
101. WillW. Richards WillW., Bono shares thank you notes to Beyoncé, Kendrick Lamar, Nick Cave and more [online], NME, 16 maja 2020 [dostęp 2024-06-26] (ang.).
102. Beyonce Cries After Emotional Adele Dedicates Her Album of the Year GRAMMY to 'Lemonade' [online], Entertainment Tonight [dostęp 2024-06-26] (ang.).
103. Lemonade / Beyoncé [online], Tidal [dostęp 2016-04-23] (ang.).
104. Australiancharts.com – Beyoncé – Lemonade. australian-charts.com. [dostęp 2016-05-08]. (ang.).
105. Austriancharts.at – Beyoncé – Lemonade. austriancharts.at. [dostęp 2016-05-06]. (niem.).
106. Ultratop.be – Beyoncé – Lemonade. ultratop.be. [dostęp 2016-04-29]. (niderl.).
107. Ultratop.be – Beyoncé – Lemonade. ultratop.be. [dostęp 2016-04-29]. (fr.).
108. Czech Albums – Top 100. Notowanie: 201619. ifpicr.cz. [dostęp 2016-05-16]. (cz.).
109. Danishcharts.com – Beyoncé – Lemonade. danishcharts.com. [dostęp 2016-05-06]. (duń.).
110. Beyoncé: Lemonade. ifpi.fi. [dostęp 2016-05-06]. (fiń.).
111. Lescharts.com – Beyoncé – Lemonade. lescharts.com. [dostęp 2016-04-29]. (fr.).
112. Spanishcharts.com – Beyoncé – Lemonade. spanishcharts.com. [dostęp 2016-05-15]. (ang.).
113. Dutchcharts.nl – Beyoncé – Lemonade. dutchcharts.nl. [dostęp 2016-04-30]. (niderl.).
114. GFK Chart-Track Albums: Week 17, 2016. chart-track.co.uk. [dostęp 2016-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-31)]. (ang.).
115. Beyoncé – Chart history. billboard.com. [dostęp 2016-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-21)]. (ang.).
116. Offiziellecharts.de – Beyoncé – Lemonade. offiziellecharts.de. [dostęp 2016-04-29]. (niem.).
117. Norwegiancharts.com – Beyoncé – Lemonade. norwegiancharts.com. [dostęp 2016-04-30]. (ang.).
118. NZ Top 40 Albums Chart. nztop40.co.nz. [dostęp 2016-05-13]. (ang.).
119. OLiS – sprzedaż w okresie 06.05. – 12.05.2016. olis.onyx.pl. [dostęp 2016-05-19]. (pol.).
120. Portuguesecharts.com – Beyoncé – Lemonade. portuguesecharts.com. [dostęp 2016-04-29]. (ang.).
121. Beyoncé – Chart history. billboard.com. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-19)]. (ang.).
122. Beyoncé – Chart history. billboard.com. [dostęp 2016-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-08)]. (ang.).
123. 2016-04-29 Top 40 Scottish Albums Archive. officialcharts.com. [dostęp 2016-04-29]. (ang.).
124. Hitparade.ch – Beyoncé – Lemonade. hitparade.ch. [dostęp 2016-05-01]. (niem.).
125. Swedishcharts.com – Beyoncé – Lemonade. swedishcharts.com. [dostęp 2016-04-29]. (ang.).
126. Top 40 album DVD és válogatáslemez-lista – 2016. 17. hét. zene.slagerlistak.hu. [dostęp 2016-05-06]. (węg.).
127. 2016-04-29 Top 40 UK Albums Archive. officialcharts.com. [dostęp 2016-05-16]. (ang.).
128. Italiancharts.com – Beyoncé – Lemonade. italiancharts.com. [dostęp 2016-05-02]. (ang.).
129. ARIA Charts – Accreditations – 2016 Albums. aria.com.au. [dostęp 2016-06-25]. (ang.).
130. Ultratop – Goud en Platina – 2016. ultratop.be. [dostęp 2016-08-12]. (niderl.).
131. Canadian album certifications – Beyoncé – Lemonade. musiccanada.com. [dostęp 2016-06-15]. (ang.).
132. New Zealand album certifications – Beyoncé – Lemonade. nztop40.co.nz. [dostęp 2016-06-10]. (ang.).
133. Platynowe płyty CD przyznane w 2018 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-09-16].
134. American album certifications – Beyoncé – Lemonade. riaa.com. [dostęp 2016-06-06]. (ang.).
135. British album certifications – Beyoncé – Lemonade. bpi.co.uk. [dostęp 2016-09-09]. (ang.).
136. Patrick Ryan: Beyoncé’s ‘Lemonade’ hits music retailers tonight. USA Today. [dostęp 2016-04-24]. (ang.).
137. Ben Sisario: Beyonce’s ‘Lemonade’ Comes to iTunes. The New York Times. [dostęp 2016-04-25]. (ang.).
138. Lemonade (CD/DVD). Amazon.com. [dostęp 2016-04-25]. (ang.).