Kraków Płaszów

Kraków Płaszów – stacja kolejowa w Krakowie, w dzielnicy XIII Podgórze, w Płaszowie. Znajduje się w południowo-wschodniej części miasta. Według klasyfikacji PKP ma kategorię dworca aglomeracyjnego^[1].

Kraków Płaszów

Budynek stacyjny (2016)
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Kraków
Lokalizacja	Płaszów
Zarządca	PKP (dworzec) PKP PLK (stacja)
Data otwarcia	1884
Poprzednie nazwy	Podgórze (1884-1885) Podgórze Płaszów (1885–1924)
Dane techniczne
Liczba peronów	4
Liczba krawędzi peronowych	6
Kasy
Linie kolejowe
91 Kraków Główny – Medyka 94 Kraków Płaszów – Oświęcim 100 Kraków Mydlniki – Kraków Bieżanów 112 Kraków Płaszów – Kraków Wisła
Położenie na mapie Krakowa Kraków Płaszów
Położenie na mapie Polski Kraków Płaszów
Położenie na mapie województwa małopolskiego Kraków Płaszów
50°02′06″N 19°58′29″E

Ruch pasażerski

Rok	Wymiana roczna	Wymiana pasażerska na dobę	miejsce w Polsce
2017[2]	840 000	2 310
2018[3]	876 000	2 400
2019[2]	894 000	1 900
2020[2]		700–900
2021[2]	402 000	1 100
2022[4]	475 000	1 300

Opis

Jest drugą pod względem wielkości i liczby pasażerów stacją kolejową w Krakowie^[5]. Zapewnia połączenia lokalne, dalekobieżne i międzynarodowe w kierunku Tarnowa (i dalej m.in. Rzeszowa, Przemyśla, Nowego Sącza, Krynicy, Lwowa, Kijowa) oraz w kierunku Krakowa Głównego (i dalej m.in. Warszawy, Gdyni, Poznania, Wrocławia, Szczecina, Katowic, Berlina). Dworzec jest administrowany przez PKP.

Historia

Oddany do użytku w 1884 roku w związku z budową łącznicy odchodzącej od Galicyjskiej Kolei Transwersalnej łączącej Suchą (dziś Suchą Beskidzką) ze stacją Podgórze (dziś Kraków Płaszów).
Od 1885 roku, po oddaniu do użytku stacji Podgórze Miasto (dziś Kraków Podgórze) zmieniono nazwę na Podgórze Płaszów. W latach 1884–1910 powstał zespół budynków stacyjnych związanych zarówno z obsługą podróżnych, jak i infrastrukturą techniczną. Wzniesiono też obiekty mieszkalne dla pracowników węzła. W tym też okresie w obrębie podgórskiego węzła kolejowego powstała lokomotywownia (dawna nazwa Wola Duchacka) oraz warsztaty naprawcze wagonów należące do kolei CLB (Carl Ludwig Bahn) później upaństwowionej i przejętej przez kkStB. W 1915 roku nastąpiło połączenie Podgórza i Krakowa. Wobec tego faktu należało zmienić nazwę stacji, którą przemianowano na Kraków Płaszów. Miało to miejsce dopiero w 1924 roku. W 1927 roku zbudowano istniejącą do dziś lokomotywownię Kraków Płaszów, którą tworzył zespół budynków biurowych i technicznych oraz dwie hale wachlarzowe parowozowni. W latach 1939–1945 stacja nosiła nazwę Krakau Plaszow i została objęta rozbudową w ramach modernizacji węzła krakowskiego, która dotyczyła obiektów infrastruktury technicznej (rozbudowa parowozowni – budowa hali prostokątnej). Przebudowano też południowo-wschodnią głowicę rozjazdową oraz tor łączący z nowo wybudowaną stacją towarową w Prokocimiu. W latach 1942–1944 przy ul. Dworcowej zbudowano zespół bloków mieszkalnych dla pracowników kolei. W roku 1960 oddano do użytku zmieniony wylot linii pasażerskiej w stronę Skawiny wraz z drugim wiaduktem nad ul. Wielicką (pierwszy wiadukt oddano w roku 1947). Zabytkowy, poaustriacki budynek dworca płaszowskiego został rozebrany w latach 60. XX wieku i zastąpiony postawionym w latach 1965–1967 pudełkowatym budynkiem dworcowym, pozbawionym stylu architektonicznego. W miejscu pierwszej parowozowni Wola Duchacka, przy ul. Prokocimskiej, w l. 1996-98 wybudowano nowoczesny gmach urzędu pocztowego. Poczta płaszowska związana była dawniej mocno z koleją. Ostatni kurs wagonu pocztowego odbył się 29 maja 2011 w relacji Kraków Płaszów – Szczecin Główny.

Na początku 2015 roku rozpoczął się generalny remont dworca, którego wykonawcą było Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego Kartel^[6]. W ramach remontu m.in. zmniejszono starą bryłę budynku, odnowionio elewację i wnętrza, wymienione okna i drzwi oraz wszystkie instalacje. Uporządkowany został również plac przed dworcem, na którym zorganizowano parking typu „Kiss&ride”. 11 grudnia 2015 dworzec został ponownie otwarty^[7].

Wnętrze budynku dworca zdobi ceramika, wykonana w 1968 roku w Spółdzielni Wyrobów Ceramicznych „Kamionka” w Łysej Górze a zaprojektowana przez Antoniego Hajdeckiego i Anielę Szatarę-Tymcik.

Powiązania komunikacyjne

Dworzec Płaszów Estakada – przystanek na estakadzie tramwajowo-pieszo-rowerowej nad stacją^[8][9], dostępny z peronów 1 i 2 schodami i windami.

Dworcowa – ok. 300 m od dworca, w obrębie skrzyżowania dwujezdniowej ulicy Wielickiej oraz ulicy Dworcowej.

Galeria

• 
  Widok na budynek stacyjny z dawnego peronu 1
• 
  Widok z estakady tramwajowej w kierunku północno-zachodnim na perony stacji Kraków Płaszów (2016)
• 
  Dawny peron 1, z widokiem na estakadę tramwajową
• 
  Peron 3 (dawny)
• 
  Nowy, oddany do użytku w 2021 roku peron 3 w miejscu dawnego peronu 2, obok po prawej zupełnie nowy, jednokrawędziowy peron 4, widok na północny zachód
• 
  Peron 3, widok na południowy wschód, kierunek Prokocim
• 
  Wnętrze budynku stacyjnego w 2016 roku
• 
  Ceramika wewnątrz budynku dworca
• 
  Stary, nieistniejący budynek dworca
• 
  Stacja kolejowa Kraków Płaszów widziana z estakady tramwajowej (2023)
• 
  Schody łączące stację z estakadą tramwajową

Przypisy

1. , l.p. 199.
2. Urząd TransportuU.T. Kolejowego Urząd TransportuU.T., Przewozy pasażerskie [online], Portal statystyczny UTK [dostęp 2023-02-20] (pol.).
3. Wymiana pasażerska na stacjach w Polsce w 2018 r. [online], Urząd Transportu Kolejowego [dostęp 2020-01-30].
4. Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska - Dane o stacjach 2022. [dostęp 2023-09-17].
5. Stacje Kolejowe Krakow – NaszeMiasto.pl [online], krakow.naszemiasto.pl [dostęp 2017-12-13] (pol.).
6. Plac budowy dworca Kraków Płaszów przekazany. rynek-kolejowy.pl, 2015-01-23. [dostęp 2015-12-11]. (pol.).
7. Dworzec Kraków Płaszów otwarty, będą kolejne inwestycje. rynek-kolejowy.pl, 2015-12-11. [dostęp 2015-12-11]. (pol.).
8. Dominik Lebda: Kraków. Uruchomiono estakadę tramwajową Lipska – Wielicka. 2015-08-30. [dostęp 2021-02-19]. (pol.).
9. Nową estakadą Lipska – Wielicka pojechał pierwszy tramwaj. 2015-08-30. [dostęp 2021-02-19]. (pol.).

Bibliografia

• Waldemar Komorowski „Stacje kolejowe Kraków Płaszów, Kraków Prokocim, Kraków Bieżanów. Studium historyczno-konserwatorskie” Kraków 2000
• Waldemar Komorowski „Koleje prawobrzeżnego Krakowa”, Rocznik Krakowski, tom 67, Kraków 2001, s. 92–109
• Dominik Lulewicz „Z dziejów krakowskiego węzła kolejowego: przebudowa i modernizacja w latach 1939–1945” Krzysztofory, tom 27, Kraków 2009

Linki zewnętrzne

• Kraków Płaszów w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
• Kraków Płaszów w Atlasie Kolejowym Polski, Czech i Słowacji – atlaskolejowy.net
• Kraków Płaszów w internetowym rozkładzie jazdy PKP – rozklad-pkp.pl (odjazdy)

Kraków Płaszów
Linia 91 Kraków Główny – Medyka (257,094 km)
Kraków Zabłocie odległość: 1,928 km		Kraków Prokocim odległość: 2,075 km
Linia 94 Kraków Płaszów – Oświęcim (64,185 km)
		Kraków Podgórze odległość: 1,143 km
Linia 112 Kraków Płaszów – Kraków Wisła (1,2 km)
		Kraków Wisła odległość: 1,2 km