Kotawiec zielonosiwy

Kotawiec zielonosiwy^[14], koczkodan zielony^[15], koczkodan zielonosiwy^[16] (Chlorocebus aethiops) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).

Kotawiec zielonosiwy

Chlorocebus aethiops
(Linnaeus, 1758)
Samica z młodym
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Nadrodzina	koczkodanowce
Rodzina	koczkodanowate
Podrodzina	koczkodany
Plemię	Cercopithecini
Rodzaj	kotawiec
Gatunek	kotawiec zielonosiwy
Synonimy Simia aethiops Linnaeus, 1758[1] Simia engytitthia Hermann, 1804[2] Cercopithecus griseus F. Cuvier, 1819[3] Cercopithecus griseo-viridis Desmarest, 1820[4] Simia subviridis F. Cuvier, 1821[5] Cercopithecus cano-viridis J.E. Gray, 1843[6] Cercopithecus cinereo-viridis J.E. Gray, 1843[6] Chlorocebus engythithea[a]: J.E. Gray, 1871[7] Cercopithecus matschiei Neumann, 1902[8] Cercopithecus (Chlorocebus) toldti Wettstein, 1916[9] Cercopithecus (Chlorocebus) cailliaudi Wettstein, 1918[10] Lasiopyga (Cercopithecus) weidholzi Lorenz, 1922[11] Cercopithecus aethiops zavattarii de Beaux, 1943[12]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[13]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Zasięg występowania

Kotawiec zielonosiwy występuje w północno-wschodniej Afryce na wschód od Nilu Białego, w Erytrei, Etiopii (na południe od rzeki Omo i na wschód aż do Rift Valley), w Dżibuti, południowo-wschodnim Sudanie (od Chartumu na północy do Mongalli na południu) i wschodnim Sudanie Południowym; być może zamieszkuje południowy Egipt^[17].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Simia aethiops^[1]. Miejsce typowe według oryginalnego opisu to Etiopia (łac. Habitat in Æthiopia)^[1], uściślone do Sannaru, w Sudanie^{[18][19][17][20]}. Linneusz swój opis oparł na „Simia (æthiops)” Fredrika Hasselqvista z 1757 roku^[1][21].

Ch. aethiops krzyżuje się Ch. pygerythrus w południowo-zachodniej Etiopii; nie jest jasne, czy powstałe mieszańce nie były pierwotnie opisane jako Ch. a. zavattarii^[17]. Niektórzy autorzy uznają takson matschiei z zachodnich wyżyn Etiopii za odrębny podgatunek^[19][17]. Sugerują, że ma grzbiet bardziej płowy do brunatnego niż typowe Ch. aethiops, a wewnętrzne strony kończyn są bardziej szare; jego ogon jest również krótszy, ze zmniejszoną kępką na końcu i zredukowanymi kępkami u nasady^[17]. Bardziej prawdopodobne jest to, że jest to jedynie populacja Ch. aethiops która rozlegle krzyżowała się z Ch. djamdjamensis^[17].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[17].

Etymologia

• Chlorocebus: gr. χλωρος khlōros „bladozielony, żółty”; κηβος kēbos „długoogoniasta małpa”^[22].
• aethiops: gr. Αιθιοψ Aithiops „Etiopczyk, czarny, poczerniały”, od αιθω aithō „palić”; ωψ ōps, ωπος ōpos „twarz”^[23].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 30–50 cm, samców 42–60 cm, długość ogona samic 41–66 cm, samców 46–76 cm; masa ciała samic 1,5–4,9 kg, samców 3,1–6,4 kg^[19][24]. Ubarwienie grzbietu żółte lub oliwkowe, spód ciała biały z wyjątkiem czarnych dolnych części kończyn.

Ekologia

Z reguły spotyka się go w pobliżu wody. Noce przesypia w gałęziach drzew lub krzewów. Żywi się owocami, liśćmi, kwiatami i owadami.

Długość ciąży wynosi 5-6 miesięcy, po tym okresie rodzi się jedno młode. Dojrzałość płciowa: Na wolności w piątym roku, w niewoli w drugim roku życia.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)^[13].

Uwagi

1. Kombinacja nazw; niepoprawna późniejsza pisownia Simia engytitthia Hermann, 1804.