Komisariat Rzeszy Wschód

Komisariat Rzeszy Wschód (niem. Reichskommissariat Ostland, biał. Рэйхскамісарыят Остланд, lit. Ostlando reichskomisariatas, łot. Ostlandes reihskomisariāts, est. Ida-alade Riigikomissariaat) – nazwa organizmu okupacyjnego powstałego w 1941 roku po agresji III Rzeszy na ZSRR. W skład Komisariatu wchodziły tereny Polski, Białoruskiej SRR i państw bałtyckich. Istniał on jako zwarta jednostka administracyjna od grudnia 1941 do kwietnia 1944 roku, później istniały tylko izolowane tereny kontrolowane przez Niemców (np. część Kurlandii).

Komisariat Rzeszy Wschód

Reichskommissariat Ostland
Рэйхскамісарыят Остланд
Ostlando reichskomisariatas
Ostlandes reihskomisariāts
Ida-alade Riigikomissariaat

Herb Flaga
Państwo	III Rzesza
Siedziba	Kowno, później Ryga
Zarządzający	Hinrich Lohse (1941–1944) Erich Koch (1944–1945)
Populacja • liczba ludności	19 300 000 (brak daty pomiaru)
Języki urzędowe	niemiecki (oficjalny), białoruski, litewski, łotewski, estoński, polski, rosyjski, jidysz
Położenie na mapie
Położenie na mapie

Historia

Między sierpniem a grudniem 1941 r. na okupowanych terenach istniał zarząd wojskowy, dopiero 5 grudnia zaczyna funkcjonować administracja cywilna i od tego momentu w użycie wchodzi nazwa „Komisariat”. Stolicą tej jednostki administracyjnej zostaje początkowo Kowno, a następnie Ryga.

Komisariat Rzeszy dzielił się na cztery Komisariaty Generalne – Estonii, Litwy, Łotwy i Białorusi^[1]. Każdy Komisariat Generalny dzielił się na kilka dystryktów, które posiadały dość rozbudowany samorząd i własne oddziały policyjno-ochronne współpracujące z Niemcami (dotyczy to zwłaszcza dystryktów leżących na terenach państw bałtyckich).

Sytuacja uległa zmianie na przełomie 1943 i 1944 roku, gdy na terenie Komisariatu zaczęły działać coraz aktywniej partyzantki niepodległościowe Bałtów, Białorusinów i partyzantka sowiecka^[2].

Obowiązki Komisarza Rzeszy (Reichskommissar) pełnił Hinrich Lohse. Większość niemieckich urzędników Komisariatu stanowili młodzi studenci prawa i powiązanych z nim kierunków, pochodzący ze Szlezwiku-Holsztynu, rodzinnego landu komisarza.

Podział administracyjny

Komisariat Generalny Estonia (Generalbezirk Estland)

Generalnym komisarzem był Karl Sigismund Litzmann.

1. Arensburg
2. Dorpat
3. Narva
4. Pernau
5. Petschur
6. Reval-Stadt
7. Reval-Land

Komisariat Generalny Łotwa (Generalbezirk Lettland)

Generalnym komisarzem był Otto-Heinrich Drechsler.

1. Dünaburg
2. Libau
3. Mitau
4. Riga-Stadt
5. Riga-Land
6. Wolmar

Komisariat Generalny Litwa (Generalbezirk Litauen)

Generalnym komisarzem był dr Theodor Adrian von Renteln.

1. Kauen-Stadt
2. Kauen-Land
3. Ponewesch-Land
4. Schaulen
5. Wilna-Stadt
6. Wilna-Land

Komisariat Generalny Białoruś (Generalbezirk Weißruthenien)

Osobny artykuł: Generalny Okręg Białorusi.

Generalnymi komisarzami byli kolejno: Wilhelm Kube (od 1 września 1941 do śmierci w zamachu 22 września 1943) oraz Curt von Gottberg^[3].

1. Barisau
2. Baranowitschi
3. Glubokoje
4. Hanzewitz
5. Lida
6. Minsk-Stadt
7. Minsk-Land
8. Nowogródek
9. Slonim
10. Sluzk
11. Wilejka

Zobacz też

• Komisariat Rzeszy Ukraina
• Komisariat Rzeszy Moskwa
• Generalny Plan Wschodni

Przypisy

1. MironowiczM. E. MironowiczM., Historia Białorusi XX-XXI wieku, Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2021, s. 91.
2. Mironowicz E., Historia Białorusi XX-XXI wieku, Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2021, s. 117.
3. Mironowicz E., Historia Białorusi XX-XXI wieku, Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2021, s. 98, 135.

Bibliografia

• MieczysławM. Juchniewicz MieczysławM., Polacy w radzieckim ruchu partyzanckim 1941-1944, Warszawa 1973. Brak numerów stron w książce
• EugeniuszE. Mironowicz EugeniuszE., Historia Białorusi XX-XXI wieku, Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2021, ISBN 978-83-66912-03-8. Brak numerów stron w książce

Kontrola autorytatywna (Komisariat Rzeszy):

• VIAF: 261297246
• LCCN: n82157860
• GND: 18545-0
• BnF: 14614137j
• CiNii: DA17063399
• J9U: 987007552808505171

Encyklopedie internetowe:

• БРЭ: 2682078