Komenda Rejonu Uzupełnień Warszawa Miasto IV

Komenda Rejonu Uzupełnień Warszawa Miasto IV (KRU Warszawa Miasto IV) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie^[1].

Komenda Rejonu Uzupełnień Warszawa Miasto IV

Powiatowa Komenda Uzupełnień
Warszawa Miasto IV

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1927
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	PKU Warszawa Miasto IV
Komendanci
Pierwszy	mjr Tadeusz Szempliński
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	garnizon Warszawa
Podległość	DOK I
Skład	PKU typ I, typ specjalny

Komendy rejonów uzupełnień OK I

Historia komendy

Z dniem 1 stycznia 1927 minister spraw wojskowych utworzył na terenie Okręgu Korpusu Nr I Powiatową Komendę Uzupełnień Warszawa Miasto IV, która objęła swoją właściwością komisariaty Policji Państwowej nr: VII, X i XIX wyłączone z PKU Warszawa Miasto I oraz VI, VIII i XXII wyłączone z PKU Warszawa Miasto II. PKU Warszawa Miasto IV otrzymała skład osobowy typ I^[2]. Obsada personalna komendy została ustalona we wrześniu 1926^[3].

PKU Warszawa Miasto IV funkcjonowała na podstawie ustawy z dnia 23 maja 1924 o powszechnym obowiązku służby wojskowej oraz rozporządzeń wykonawczych do tejże ustawy^[4], a także „Tymczasowej instrukcji służbowej dla PKU”, wprowadzonej do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.^[5]

Zadania i organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej. W skład PKU Warszawa Miasto IV wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy^[6].

W grudniu 1930 komenda posiadała skład osobowy typ specjalny^[5]. Siedziba komendy znajdowała się przy ul. Szerokiej 3^[7].

31 lipca 1931 gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu sumarycznego składu osobowego Powiatowych Komend Uzupełnień Warszawa Miasto I–IV o czterech oficerów i zwiększeniu o czterech urzędników II kategorii. Łącznie w czterech stołecznych PKU miało pełnić służbę 16 oficerów i czterech urzędników II kategorii. Ponadto w PKU Warszawa Miasto II występował dodatkowo etat oficera – referenta ewidencji oficerów. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian^[8].

1 lipca 1938 weszła w życie nowa organizacja służby poborowej, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Warszawa Miasto IV została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Warszawa Miasto IV przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938^[9], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 o powszechnym obowiązku wojskowym^[10]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Warszawa Miasto IV normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień^[11] .

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr I, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował komisariaty PP nr: VI, VII, VIII, X, XIX i XXII^[1].

KRU Warszawa Miasto IV była jednostką mobilizującą. Pod względem mobilizacji materiałowej była przydzielona do 36 pp w Warszawie. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” komendant rejonu uzupełnień był odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie mobilizacji Rezerwy personelu Komendantów Stacji typ II nr 1. Wymieniona jednostka miała być zmobilizowana w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym^[12].

Po ogłoszeniu mobilizacji KRU Warszawa Miasto IV funkcjonowała na podstawie etatu pokojowego. Pod względem ewidencji i uzupełnień miała być przydzielona do Ośrodka Zapasowego 28 DP^[13], mobilizowanego w Warszawie przez 36 pp^[14]. KRU Warszawa Miasto IV podlegała dowódcy Okręgu Korpusu Nr I pod każdym względem, natomiast mobilizowana przez nią Rezerwa personelu Komendantów Stacji typ II nr 1 podlegała władzom centralnym, a zaopatrywana miała być przez dowódcę OK I^[15]. Tragiczne losy komendanta RU i obu kierowników referatów wskazują, że personel komendy został ewakuowany ze stolicy.

Obsada personalna

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów) pełniących służbę w PKU Warszawa Miasto IV i KRU Warszawa Miasto IV, z uwzględnieniem najważniejszej zmiany organizacyjnej przeprowadzonej w 1938.

Komendanci
stopień, imię i nazwisko	okres pełnienia funkcji	kolejne stanowisko (dalsze losy)
mjr piech. Tadeusz Szempliński	p.o. IX 1926 – 30 IX 1927	stan spoczynku[16]
ppłk SG Tadeusz Szałowski	VIII 1927[17] – 1 III 1928	dyspozycja MSWewn[18][19].
ppłk piech. Tadeusz Deschu	III[20] – XI 1928	szef wydziału w Biurze Uzupełnień MSWojsk[21].
mjr piech. Jan Mieczysław Zborucki	I – III 1929	dyspozycja dowódcy OK I
płk dypl. sap. Karol Schramm	III – 30 VI 1929	stan spoczynku
ppłk dypl. piech. Marian Kijowski	VII 1929[22] – IX 1930[23]	inspektor poborowy DOK I
mjr piech. Włodzimierz Kłobukowski[uwaga 1]	IX 1930[27] – 1 II 1935	praktyka w Ministerstwie Skarbu[28]
mjr piech. Florian Władysław Szulc	IV 1935 – 1939	†1940 Charków[29]

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[3][30][31]
kierownik I referatu administracji rezerw	kpt. piech. Stefan IV Zieliński	IX 1926 – VII 1927[32]	oficer ewidencyjny kadry oficerów piechoty w Dep. Piech. MSWojsk.
	mjr gosp. Marian Plejer	VIII 1927[33] – 31 V 1928[34]	stan spoczynku
	kpt. więz. Julian Skąpski	XI 1928[35] – VII 1929[36]	referent w Biurze Uzup. MSWojsk.
	kpt. piech. Zygmunt Kubat	VII[37] – XII 1929[38]	p.o. kierownika I referatu PKU Warszawa Miasto III
	mjr piech. Włodzimierz Tadeusz Kłobukowski	XII 1929[38] – IX 1930	komendant PKU
	kpt. piech. Mieczysław Karol Biały	IX 1930[27] – był w VI 1935
kierownik II referatu poborowego	kpt. piech. Eustachiusz Ewaryst Kenig	IX 1926 – VII 1928[39]	dyspozycja dowódcy Okręgu Korpusu Nr I
	kpt. więz. Julian Skąpski	1 VI[40] – XI 1928	kierownik I referatu
	kpt. piech. Ludomir Jerzy Szychulski	XI 1928[41]
	kpt. piech. Mieczysław Karol Biały	XII 1929[42] – IX 1930	kierownik I referatu
	por. piech. Kazimierz II Kujawski	IX 1930[27] – IV 1933[43]	Dep. Uzup. MSWojsk.
	por. piech. Mieczysław Gutowski	od IV 1933[44]
	kpt. piech. Tadeusz Wiktorczyk	III 1932[45] – IX 1933[46]	przeniesiony do PKU Warszawa Powiat
	kpt. piech. Mieczysław II Różycki	IX 1933[46] – VIII 1935[47]	kierownik I referatu PKU Małkinia
referent	por. tab. Cezary Seweryn Pągowski	IX 1926 – VII 1928[48]	dyspozycja dowódcy Okręgu Korpusu Nr I
	kpt. piech. Ludomir Jerzy Szychulski	1 VI[49] – XI 1928	kierownik II referatu
	kpt. kanc. Stefan Dołęga-Dołęgowski	XI 1928[50] –
	ppor. gosp. Antoni Kossacki	1 VI 1928[51] –
	por. piech. Janusz Liczbiński	VII 1929[37] –
	por. piech. Kazimierz II Kujawski	do IX 1930	kierownik II referatu
referent (etat przejściowy)	por. kanc. Jan Tuchołka[uwaga 2]	IX 1926 – 30 IV 1927	stan spoczynku
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[53][uwaga 3]
kierownik I referatu ewidencji	kpt. adm. (piech.) Bolesław Henryk Janicki	III 1939	†1940 Charków[55]
kierownik II referatu uzupełnień	kpt. adm. (piech.) Mieczysław Gutowski	III 1939	†1940 Charków[56]

Uwagi

1. 23 marca 1932 ogłoszono sprostowanie imienia i daty urodzin majora Kłobukowskiego z „Włodzimierz ur. 28 maja 1892” na „Włodzimierz Tadeusz ur. 23 maja 1892”^[24]. 12 maja 1931 został odznaczony Krzyżem Niepodległości^[25]. Ponadto był odznaczony czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi i Odznaką Pamiątkową Więźniów Ideowych. Zmarł 9 stycznia 1960 w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 302, rząd 3, miejsce 12)^[26].
2. Por. kanc. Jan Tuchołka z dniem 30 kwietnia 1927 został przeniesiony w stan spoczynku. Mieszkał w Warszawie przy ul. Długiej 10/17^[52]
3. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[54].

Przypisy

1. Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
2. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 2 z 21 stycznia 1927, poz. 15.
3. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 20 września 1926, s. 311-312.
4. Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
5. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930, poz. 471.
6. Jarno 2001 ↓, s. 169.
7. Książka adresowa 1930 ↓, s. 53.
8. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931, poz. 290.
9. Jarno 2001 ↓, s. 173.
10. Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
11. Historia WKU Suwałki ↓.
12. Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 761.
13. Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 792.
14. Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 87.
15. Zarzycki 1995 ↓, s. 227, 229.
16. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927, s. 215.
17. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 6 sierpnia 1927, s. 234.
18. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 20 lutego 1928, s. 33.
19. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928, s. 187, sprostowanie.
20. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 21 marca 1928, s. 92.
21. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928, s. 354.
22. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 199.
23. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931, s. 12.
24. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 265.
25. M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163.
26. Cmentarz Stare Powązki: WŁODZIMIERZ KŁOBUKOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-04-26].
27. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931, s. 28.
28. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 lutego 1935, s. 5.
29. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 541.
30. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 526.
31. Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 24, 38, 48, 86.
32. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 15 lipca 1927, s. 201.
33. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 6 sierpnia 1927, s. 235.
34. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 28 stycznia 1928, s. 23.
35. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928, s. 374.
36. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 204.
37. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 200.
38. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929, s. 382.
39. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 24 lipca 1928, s. 214.
40. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 24 lipca 1928, s. 228.
41. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928, s. 373.
42. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929, s. 383.
43. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933, s. 83.
44. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933, s. 91.
45. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 231.
46. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 28 września 1933, s. 195.
47. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 sierpnia 1935, s. 97.
48. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 24 lipca 1928, s. 215.
49. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 24 lipca 1928, s. 227.
50. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928, s. 363.
51. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 24 lipca 1928, s. 229.
52. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927, s. 226.
53. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 860.
54. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
55. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 182.
56. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 156.

Bibliografia

• Książka Informacyjno-Adresowa „Cała Warszawa” rok 1930. Cz. II: Władze Państwowe, Instytucje i Urzędy. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze Polskie Informacyjne Książki Adresowe, 1930.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwca 1935. Warszawa: Dep. Piech. MSWojsk., 1935.
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
• Jarosław Kowalewski: Historia Wojskowej Komendy Uzupełnień w Suwałkach. Wojskowa Komenda Uzupełnień w Suwałkach. [dostęp 2021-09-11].
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
• Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995. ISBN 83-85621-87-3.