Remove ads
Komenda Rejonu Uzupełnień Nisko (KRU Nisko) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[1].
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1921 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
PKU Nisko w Łańcucie |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Podległość | |
| Skład |
PKU typ IV |
15 listopada 1921 roku, po wprowadzeniu podziału kraju na dziesięć okręgów korpusów oraz wprowadzeniu pokojowej organizacji służby poborowej, na terenie Okręgu Korpusu Nr X została utworzona Powiatowa Komenda Uzupełnień Nisko z siedzibą w Łańcucie. W skład okręgu poborowego PKU Nisko w Łańcucie zostały włączone powiaty: łańcucki, niżański, kolbuszowski i tarnobrzeski. Powiaty łańcucki i niżański zostały wyłączone z dotychczasowej PKU 39 pp w Jarosławiu, która działała na terenie Okręgu Generalnego „Lwów”, natomiast powiaty kolbuszowski i tarnobrzeski zostały wyłączone z dotychczasowej PKU 17 pp w Rzeszowie, która funkcjonowała w Okręgu Generalnego „Kraków”. W każdym z czterech powiatów wchodzących w skład okręgu poborowego PKU Nisko w Łańcucie miał rezydować oficer ewidencyjny. W 1923 roku obsadzone były tylko dwa stanowiska[2][3][4][5].
18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[6], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[5]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[7][8]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[9].
Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[7]. W skład PKU Nisko wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy[7]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[10][11][12].
12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[13].
Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Nisko normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[14]
Z dniem 1 października 1927 roku z okręgu poborowego PKU Nisko zostały wyłączone powiaty: łańcucki i kolbuszowski. Powiat łańcucki został włączony w skład nowo otworzonej PKU Łańcut, natomiast powiat kolbuszowski podporządkowany PKU Rzeszów[15].
W marcu 1930 roku PKU Nisko nadal podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu i obejmowała swoją właściwością powiaty: niżański i tarnobrzeski[16]. W grudniu tego roku PKU posiadała skład osobowy typ IV[14].
31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian[17].
1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Nisko została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Nisko przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[18], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[19]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Nisko normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[20].
Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr X, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: niżański i tarnobrzeski[1].
Remove ads
Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Nisko, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.
- Komendanci
- mjr piech. Stanisław Peszkowski (do 11 X 1923 → Rezerwa Oficerów Sztabowych DOK X[21][3])
- mjr rez. powoł. do sł. czyn. / mjr piech. Paweł Kowalski[a] (11 X 1923[21][4] – II 1929 → dyspozycja dowódcy OK X[32])
- mjr piech. Ludwik II Wilczyński (III 1930[33] – 1 I 1933 → komendant Placu Kalisz[34])
- mjr piech. Michał Paykart[b] (2 XII 1932[34] – 31 VII 1934 → stan spoczynku[43])
- ppłk geogr. Józef Szajewski (VIII 1934[44] – 1939[45])
- I referent
- II referent
- referent inwalidzki – urzędnik wojsk. XI rangi Wilhelm Schreiber (do 1 XII 1923[55] → OE Rzeszów PKU Rzeszów)
- oficer instrukcyjny
- oficer ewidencyjny Łańcut – por. piech. Gustaw Lencznarowicz[h] (od I 1923[60])
- oficer ewidencyjny Kolbuszowa – wakat
- oficer ewidencyjny Nisko
- chor. Filip Stocki[i] (od 1 IV 1924)
- por. kanc. Piotr Nowosielski (IX 1924 – V 1925[53] → OE Strzyżów PKU Sanok)
- por. kanc. Adolf Bernatowicz (od V 1925[53])
- oficer ewidencyjny Tarnobrzeg – wakat
- Na jednym z wakujących stanowisk obowiązki pełnił urzędnik wojsk. XI rangi Wincenty Bąkowski
- kierownik I referatu administracji rezerw i zastępca komendanta
- kierownik II referatu poborowego
- por. piech. Eugeniusz Jan Bulski (IV 1928[72] – IX 1930[73] → kierownik II referatu PKU Prużana)
- kpt. art. Marian Stanisław Grossmann[l] (był w 1932)
- referent
Remove ads
- mjr piech. Paweł Kazimierz Kowalski ur. 28 kwietnia 1885 w Budzanowie, w rodzinie Andrzeja. W październiku 1933 roku sprostowano imię i datę urodzenia z „Paweł Roch ur. 27 kwietnia 1885” na „Paweł Kazimierz ur. 28 kwietnia 1885”[22]. Jesienią 1905 rozpoczął zawodową służbę w cesarskiej i królewskiej Armii. Został wcielony do Galicyjskiego Pułku Piechoty Nr 57 w Tarnowie[23][24][25]. W 1910 został urlopowany[26], a następnie zwolniony z czynnej służby. W czasie służby awansował na kolejne stopnie w korpusie oficerów piechoty: kadeta-zastępcy oficera (1 września 1905)[27] i podporucznika (1 listopada 1908)[28]. 15 lipca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu majora, w piechocie, w grupie oficerów byłej armii austro-węgierskiej. Pełnił wówczas służbę w IV Baonie Etapowym[29]. 1 czerwca 1921 pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Etapowego 6 Armii, a jego oddziałem macierzystym był 51 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych[30]. W 1934, jako oficer stanu spoczynku pozostawał w ewidencji PKU Nisko. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr X. Był wówczas „w dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr X”[31].
- Mjr piech. Michał Walenty Paykart ur. 19 lipca 1888 w Gniewczynie, w ówczesnym powiecie łańcuckim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Karola Michała (1839–1910) i Władysławy Aleksandry z Osómlskich (1859–1937). Miał ośmioro rodzeństwa Jego starszym bratem był Bolesław (ur. 1882), major artylerii Wojska Polskiego. Michał uczęszczał do siedmioklasowej c. k. I Wyższej Szkoły Realnej we Lwowie, w której w czerwcu 1909 złożył maturę[35]. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach cesarskiej i królewskiej Armii. Jego oddziałem macierzystym był Pułk Piechoty Nr 90. Na stopień chorążego został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1914 w korpusie oficerów rezerwy piechoty[36]. Na początku 1915 dostał się do rosyjskiej niewoli. Przebywał w Symbirsku[37][38]. W styczniu 1927 został przydzielony ze stanowiska oficera placu Jarosław do macierzystego 39 pp z równoczesnym przeniesieniem służbowym do PKU Jarosław na sześć miesięcy w celu odbycia praktyki poborowej[39]. W lipcu tego roku został przeniesiony do kadry oficerów piechoty z równoczesnym przydziałem do PKU Wierzbnik na stanowisko kierownika I referatu administracji rezerw[40]. W marcu 1929 został przesunięty na stanowisko pełniącego obowiązki komendanta PKU Wierzbnik[41]. W marcu 1932 został zatwierdzony na stanowisku komendanta[42]. Z dniem 2 grudnia 1932 został przeniesiony do PKU Nisko na stanowisko komendanta. Zmarł w 1959. Był żonaty z Zofią Otylią Łucją z Czeremkiewiczów (1900–1955), z którą miał dwoje dzieci: Jerzego Edwarda (1922–1975) i Halinę Marię Prokulewicz (1926–2011). Razem z żoną został pochowany na cmentarzu Parafii Rzymskokatolickiej Świętej Rodziny we Wrocławiu przy ul. Monte Cassino 68. Był odznaczony Krzyżem Walecznych i Medalem Niepodległości (10 grudnia 1931).
- por. kanc. Stefan Barutowicz ur. 26 października 1893 w Rohatynie, ówczesnym mieście powiatowym Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Henryka i Julii z Marynowskich. 2 września 1914, jako student prawa wstąpił do Legionów Polskich. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości i Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)[47]. Prawdopodobnie jest to ten sam Stefan Barutowicz (1892–1968), który 8 sierpnia 1999 pośmiertnie odznaczony został izraelskim medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata za uratownie Dawida (Edmunda) Lichtmana. Razem z nim odznaczona została jego siostra Karolina i córka Zofia Barutowicz-Worwa.
- kpt. kanc. Feliks Potakowski ur. 31 stycznia 1889 w Łodzi, w rodzinie Franciszka i Marii Sucheckiej. Do Wojska Polskiego został przyjęty z byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej. Pracował w Bydgoszczy jako urzędnik w firmie Singer. 9 listopada 1933 został pośmiertnie odznaczony Medalem Niepodległości[49]. Był żonaty z Zofią Wiśniewską (z d. Junosza-Szaniawska), z którą miał troje dzieci: Zofię Potakowską-Gruszkę (1928–2019), Alinę Krystynę Zielińską.
- Więcej informacji biograficznych w: Komenda Rejonu Uzupełnień Kraków Miasto.
- Więcej informacji biograficznych w: Komenda Rejonu Uzupełnień Rzeszów.
- Więcej informacji biograficznych w: 97 Pułk Piechoty.
- Więcej informacji o Gustawie Lencznarowiczu w artykule Komenda Rejonu Uzupełnień Łańcut.
- Więcej informacji biograficznych w: Komenda Rejonu Uzupełnień Jarosław.
- Kpt. int. Władysław Albin Śliwa ur. 11 lutego 1891[66] w Jagielnicy. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach cesarskiej i królewskiej Armii. Jego oddziałem macierzystym był Pułk Piechoty Nr 56. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 grudnia 1917 w korpusie oficerów rezerwy piechoty[67]. Z dniem 15 września 1932 roku skierowany został na czteromiesięczną praktykę u płatnika 25 pal. Po zakończeniu praktyki został wyznaczony na stanowisko płatnika w 25 pal w Kaliszu[68], a z dniem 15 sierpnia 1933 roku przeniesiony z korpusu oficerów administracyjnych do korpusu oficerów intendentów[69]. W 25 pal pełnił służbę do 1939 roku. W marcu tego roku zajmował stanowisko oficera gospodarczego. Był odznaczony Brązowym Medalem Waleczności i Krzyżem Wojskowym Karola.
- Kpt. aud. Marian Stanisław Grossmann ur. 19 listopada 1901. W lipcu 1928 został zwolniony z zajmowanego stanowiska w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii z równoczesnym przydziałem do PKU Włodzimierz na sześć miesięcy w celu odbycia praktyki poborowej[74]. W lipcu 1929 został przeniesiony do PKU Nisko na stanowisko referenta. Został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 1. lokatą w korpusie oficerów audytorów. W marcu 1939 pełnił służbę w Wojskowym Sądzie Rejonowym Grodno na stanowisku sędziego rejonowego. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości (9 listopada 1933) i Srebrnym Krzyżem Zasługi[75].
- por. kanc. Adolf Emil Bernatowicz ur. 3 czerwca 1887 w Tarnowie, w rodzinie Juliana. Jako urzędnik wojskowy w XI randze służbowej pełnił służbę w PKU Stryj na stanowisku oficera ewidencyjnego na powiat drohobycki. We wrześniu 1923 został przydzielony do PKU Sanok na stanowisko oficera ewidencyjnego na powiat jasielski[51]. W maju 1925 został przydzielony do PKU Nisko na stanowisko oficera ewidencyjnego na powiat niżański[53]. W lutym 1926 został zatwierdzony na stanowisku referenta w PKU Nisko. W lipcu 1928 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr X.
- Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[78].
- kpt. adm. (piech.) Władysław Stahr ur. 7 marca 1892 w Grodzisku Wlkp., w rodzinie Adama i Teofili z Kierczyńskich. W 1909 ukończył gimnazjum w Śremie. Wziął udział w I wojnie światowej i powstaniu wielkopolskim. W 1920 dowodził kompanią 74 pp. 1 grudnia 1924 został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 lipca 1923 i 99,5. lokatą w korpusie oficerów piechoty[79]. Następnie służył w 56 pp. Był odznaczony Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Zasługi. Był żonaty z Marią z Jędrzejczaków, z którą miał syna Edmunda[80].
- Wacław Mateusz Brusznicki ur. 21 września 1895 w Wodzisławiu, w powiecie jędrzejowskim, w rodzinie Stanisław. Do Wojska Polskiego został przyjęty z byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[81].
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads