Kościół Wszystkich Świętych w Bliznem

Kościół pw. Wszystkich Świętych – gotycki, drewniany kościół znajdujący się we wsi Blizne, zbudowany przed 1470.

Kościół Wszystkich Świętych
w Bliznem

nr rej. A-62 z dnia 27.11.1952[1]
Elewacja frontowa
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Blizne
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Wszystkich Świętych
Wezwanie	Wszystkich Świętych
Historia Data zakończenia budowy przed 1470
Dane świątyni Styl gotycki Świątynia • materiał bud. • drewno jodłowe Ołtarz • liczba ołtarzy 3 Liczba naw 1
Położenie na mapie gminy Jasienica Rosielna Blizne, kościół drewniany
Położenie na mapie Polski Blizne, kościół drewniany
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Blizne, kościół drewniany
Położenie na mapie powiatu brzozowskiego Blizne, kościół drewniany
49°45′02,4″N 21°58′34,6″E

Drewniane kościoły południowej Małopolski^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Wnętrze
Państwo	Polska
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	III, IV
Numer ref.	1053
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2003 na 27. sesji
Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Kościół w Bliznem jest jednym z najcenniejszych obiektów drewnianej architektury sakralnej w Polsce, jako jeden z najcenniejszych drewnianych kościołów znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa podkarpackiego (Trasa I - Krośnieńsko-Brzozowska).

W 2003 wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[2].

Historia

Unikatowy zespół kościelno-plebański usytuowany jest na pagórku otoczonym starodrzewem. Drewniany kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych o charakterze obronnym, w stylu gotyckim, powstał zapewne przed 1470, ponieważ najwcześniejsza pewna wzmianka o jego istnieniu pochodzi z 1470. W 1549 ściany kościoła ozdobiono bogatą polichromią ornamentalno-figuralną. Kolejne następne warstwy polichromii nakładano w 1649 i około 1700 w stylach charakterystycznych poszczególnym okresom. W I poł. XVII w. dobudowano do kościoła wieżę. Poważny remont obiektu przeprowadzono w 1811. Rozebrano okalające świątynię soboty, oszalowano gontem ściany zewnętrzne, dobudowano do nawy kruchtę. Pod koniec XIX zamalowano istniejącą polichromię. W latach 1964–1974 obiekt został gruntownie odrestaurowany. Konserwację ołtarzy i drewnianej chrzcielnicy przeprowadzono w latach 1992–96, a polichromii w latach 2000–2001. W 2006 wymieniono gonty, których powierzchnia całkowita wynosi 1,5 ha^[3].

• 
  Widok od strony południowej
• 
  Łaskami słynąca figura Matki Bożej
• 
  Elewacja boczna

Architektura i wyposażenie

Kościół zbudowany jest na zrąb z jodłowych bali, na kamiennym podmurowaniu. Zastosowano w nim pierwotnie, charakterystyczny dla średniowiecznego ciesielstwa małopolskiego, system więźbowo-zaskrzynieniowo-zaczepowy. To budowla orientowana, składająca się z jednoprzestrzennej nawy na rzucie zbliżonym do kwadratu i węższym zamkniętym trójbocznie prostokątnym prezbiterium. Od zachodu przylega do nawy wieża konstrukcji słupowo-ramowej z pochyłymi ścianami i nadwieszoną izbicą ozdobioną wyciętą koronką, zwieńczoną baniastym hełmem z latarnią. Do prezbiterium przylega od północy zakrystia, a do nawy od południa kruchta^[3].

We wnętrzu strop płaski, w nawie z zakrzywieniami. Wnętrze zdobi cenny zespół malowideł ściennych. Są to odkryte fragmenty polichromii z lat 1549, 1649 i 1700. Malowidła zostały zakonserwowane w latach 2000–2001 przez Barbarę Czajkowską-Palusińską, Lecha Kitlińskiego i Sławomira Stępnia^[3].

W wyposażeniu kościoła wyróżniają się:

• ołtarz główny z 1700 z obrazem Adoracji Matki Boskiej z połowy XVII w.,
• dwa późnobarokowe ołtarze boczne z XVII wieku (lewy z rzeźbą Madonny z lat 1515–20 - pozostałość późnogotyckiego tryptyku),
• późnorenesansowa ambona z 1604,
• drewniana chrzcielnica z I poł. XVIII w.,
• belka tęczowa z barokową Grupą Pasji^[3][4].

Wnętrze oświetlają okna umieszczone wyłącznie po stronie południowej. W prezbiterium mają wykrój oślego grzbietu charakterystycznego dla późnego gotyku^[4].

Otoczenie

Teren kościoła otoczony jest drewnianym ogrodzeniem z murowanymi kapliczkami z XIX w. Obok znajduje się zespół drewnianych zabudowań plebańskich: wikarówka sprzed 1699 stanowiąca muzeum parafialne, lamus i organistówka^[3][4].

• 
  Plebania
• 
  Tablica upamiętniająca wizytę Karola Wojtyły w kościele
• 
  Kapliczka w ogrodzeniu

W 2003 cały obiekt wraz z kościołem w Haczowie i czterema innymi drewnianymi kościołami Małopolski został zapisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Uzasadnienie wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO – doskonale zachowana substancja architektoniczna, niezwykle bogate wyposażenie ruchome, unikatowy zespół malowideł ściennych o wybitnych walorach artystycznych oraz unikalne otoczenie - m.in. zespół XIX w. zabudowań plebańskich^[3].

Kult Matki Bożej

Kościół stanowi lokalny ośrodek kultu ze względu na znajdującą się w bocznym ołtarzu figurę Matki Bożej Pełnej Łaski (Najświętsza Maryja Panna ze sceny zwiastowania) otoczoną kultem przez wiernych^[4].