Remove ads
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
We Wrocławiu znajduje się 6 kin (stan na maj 2024). Multikina z wieloma salami kinowymi zastąpiły lub wyparły z rynku tradycyjne kina. Mają lepiej nagłośnione sale, lepszy sprzęt projekcyjny, oferują dodatkowe atrakcje gastronomiczne i niższe ceny biletów. Kina tradycyjne, najczęściej z jedną salą projekcyjną, nie wytrzymały konkurencji nowoczesnych kin.
Historia kina we Wrocławiu sięga końca XIX wieku. Pierwszy pokaz przy zastosowaniu aparatury braci Lumière odbył się 7 września 1896 roku w sali Domu Koncertowego przy Gartenstrasse 39-41 (obecnie ul. Piłsudskiego). Zorganizowała go spółka Deutsche Automaten-Gesellschaft Stollwerck &Co. z Kolonii. Firma posiadała licencje do wyświetlania filmów na całym terytorium Niemiec[1]. W kolejnych latach we Wrocławiu pojawiały się różne kina wędrowne i salowe. Np. w 1905 roku w dużej sali Wrocławskiego Domu Koncertowego odbywały się seanse kinematograficzne, których pomysłodawcą był inżynier Kade z Drezna. Seanse wyświetlano również w salach teatrów variétés.
Od roku 1905 nastąpił w Niemczech szybki rozwój kin stacjonarnych. O ile w roku 1905 w całych Niemczech istniało ok. 40 kin, to w 1913 roku było ich już ponad 3 tysiące, a w samym Wrocławiu funkcjonowały 23 kina.
Pierwsze kina stacjonarne powstawały w małych salach, o niewielkiej liczbie miejsc. Nazywano je kintoppami, ze względu na dopuszczalną konsumpcję piwa[2]. W pierwszych kinach nie istniał zakaz palenia tytoniu, serwowano różne trunki, a podczas seansów grała orkiestra lub występowali solowi artyści, jak np. włoski tenor Mario Coscia. Seanse kinowe składały się z krótkich filmów o różnej tematyce[3].
Pierwsze kino wrocławskie powstało w domu towarowym Victoria przy Nikolaistr. 65-68 (obecnie ul. św. Mikołaja). Kino nazywało się „Fata-Morgana”, zajmowało pow. ok. 90 m² i pełniło również rolę piwiarni. Pierwszym właścicielem kina była Sara Kayser. W 1909 roku kino zostało przebudowane i powiększone, dzięki czemu mogło pomieścić 139 widzów w 18 rzędach. W marcu 1913 roku kino zostało sprzedane Ernestowi Wendrinerowi, który przemianował je na Zentral-Kino, a po kilku miesiącach nowym właścicielem został Hermann Eichler, który zmienił nazwę kina na Nikolai-Lichtspiele.
Pod koniec 1907 roku we Wrocławiu istniało już 5 kin.
W grudniu 1909 roku w miejsce teatru variétés „Scala” otworzono pierwsze duże kino „Colosseum”. Znajdowało się ono przy Nikolaistr. 27 (obecnie ul. św. Mikołaja 27). Kino liczyło 600 miejsc. Pierwszym kierownikiem kina był Conrad Scholz. W 1911 roku kino zostało sprzedane i zmieniło nazwę na Eden-Theater. W 1913 roku trafiło w ręce firmy Lichtspiel-Theater AG oraz kolejno w ręce prywatnych właścicieli. W 1932 roku kino kupiła firma Kosmos-Theaterbetriebe i przemianowała je na Scala-theater. W 1936 roku kino ponownie zmieniło właściciela i trafiło w posiadanie największego koncernu filmowego w Niemczech Uniwersum-Film AG (UFA). Po przebudowie w drugiej połowie lat 20. mogło pomieścić ponad 1000 osób. Po II wojnie światowej kino nadal funkcjonowało pod niezmienioną nazwą. Po 1955 roku przemianowano je na kino Pokój. Funkcjonowało do 1982 roku. Zostało wyburzone w 1999 roku i było jednym z najdłużej działających kin we Wrocławiu.
We wrześniu 1910 roku zostało otwarte kino Palast-Theater. Znajdowało się ono przy Neue Schweidnitzer Str. 16 (obecnie ul. Świdnicka 44). Kino powstało w kamienicy kupca Moritza Branissa nad modną restauracją Palast-Restaurant. Pierwotnie kino mogło pomieścić ok. 430 osób w dużej sali (miało też mniejszą salę, gdzie okazyjnie organizowano projekcje), a po przebudowie wyższej kondygnacji w 1926 roku na część balkonową 650 widzów.
Pierwszym właścicielem kina był Franz Thiemer. Kino było bardzo popularne wśród mieszkańców. Po trzech i pół roku istnienia szczyciło się milionowym widzem, co dawało w przeliczeniu ok. 800 widzów dziennie.
Pod koniec I wojny światowej kino zostało przejęte przez firmę Kammer-Lichtspiele GmbH, a od 1922 roku należało do firmy Schauburg AG, która zarządzała nim do II wojny światowej.
Po powojennej odbudowie kino funkcjonowało do roku 1968, kiedy to z powodu złego stanu technicznego budynek rozebrano, a w jego miejsce zbudowano nowe Kino Warszawa.
Franz Thiemer był również właścicielem kina Monopol-Theater znajdującym się przy ulicy Ohlauerstr. 61 (obecnie ul. Oławska)
W październiku 1912 roku na Schweidnitzerstr 31, obecnie ul. Świdnicka 28, zostało otwarte kino Kammer-Lichtspiele. Kino powstało na posesji należącej do firmy Brauerei Pfeifferhof Carl Scholz. Kino składało się z sali projekcyjnej na 250 osób oraz balkonu na 130 osób. W rękach spółki kino znajdowało do 1928 roku, kiedy to zostało sprzedane firmie Schauburg AG für Theater und Lichtspiele. Swoją nazwę zatrzymało do roku 1943, kiedy to zostało przemianowane na Theater der Zeit, co wynikało z faktu, że pokazywano w nim przede wszystkim kroniki wojenne.
Po wojnie budynek został zaadaptowany na Teatr Kameralny[4][5].
W sierpniu 1913 roku zostało otwarte kino Tauentzien-Theater przy Tauentzienplatz 15 (obecnie pl. gen. T. Kościuszki). Jego właścicielem była spółka Tauentzien-Theater GmbH. Kino zostało zaprojektowane przez Alvina Wedemanna i powstało obok hotelu Residenz, gdzie postawiono budynek z dwupoziomową salą kinową liczącą na parterze 580 miejsc, a na balkonie ponad 300. W 1918 roku kino trafiło w ręce koncernu UFA i funkcjonowało do 1929 roku.
W 1920 roku firma UFA otworzyła na Tauentzien-platz 11 kolejne swoje kino (naprzeciwko swojego Tauentzien-Theater) – Ufa-Theater. W ten sposób na jednym placu spółka posiadała dwa podobne, ekskluzywne kina. Również i to zostało zaprojektowane przez Alvina Wedemanna i liczyło ok. 900 miejsc. Kinami zarządzała spółka Silesia-Theater GmbH pod kontrolą UFA. W 1923 kino przeszło pod zarząd nowej spółki akcyjnej Silesia-Ufatheater AG. W 1928 roku kino przeszło w dzierżawę UFA, a w 1933 roku należało już do spółki Tauentzien-Theater GmbH i przyjęło nazwę zamkniętego w 1929 roku kina Tauentzien-Theater[6]. Pod tą nazwą istniało do 1945 roku.
W 1926 roku oba powyższe kina były najchętniej odwiedzanymi kinami we Wrocławiu.
Najczęściej odwiedzane kina wrocławskie w 1926 roku
Kino | Adres | Miejsce | % | Widzowie | % | Przychody | % |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Ufa-Theater | Tauentzienplatz 11 | 916 | 8% | 400 854 | 10% | 520 742 | 13% |
Tauentzien-Theater | Tauentzienplatz 15 | 916 | 8% | 372 881 | 9% | 481 049 | 12% |
Palaster-Theater | Neue Schweidnitzerstr. 16 | 618 | 5% | 305 573 | 7% | 402 026 | 10% |
Razem (3 kina) | 2 450 | 20% | 1 079 308 | 26% | 1 403 817 | 36% | |
Razem (30 kin) | 12 047 | 100% | 4 120 669 | 100% | 3 932 278 | 100% |
W 1927 roku w styczniu zostało otwarte kino Deli (Deli Deutsches Lichtspiel-Theater). Znajdowało się na rogu Alte Friedrichstr. 16-18 (obecnie ul. Nasypowa) i Kaiser-Wilhelm- s. 2 (obecnie ul. Powstańców Śląskich). Zaprojektowane przez architekta miejskiego Hansa Poelziga i przez wielu uważane za najnowocześniejsze kino we Wrocławiu[7]. Na jego dachu umieszczony (od 1933 roku) największy w Niemczech 4,5 metrowy krzyż UFA (logo koncernu). Pierwotnymi właścicielami byli bracia Curt i Erwin Hirschbergowie. W 1930 roku oddali 50% udziałów firmie UFA, a w 1933 roku zostali zmuszeni do pozbycia się wszystkich udziałów tego, jak i innych kin wrocławskich[8]. Kino miało dwupiętrowy balkon i 1100 miejsc. Zostało zniszczone w 1945 roku[9][10]. W miejscu tym utworzono Multikino Arkady[11].
Na początku 1926 roku Wrocław miał 27 kin, pod koniec było ich 30 (do tego doliczyć należy kino Festspielhaus znajdujące się przy Lehmdamm 32, obecnie ul. Bolesława Prusa, które z powodu zwolnienia z obowiązku podatkowego nie było ujmowane w statystykach. Kino liczyło w 1926 roku 302 miejsca i należało do wspólnoty Fostspielgemeide E.V.). Łączna liczba miejsc w kinach wrocławskich w 1926 roku wynosiła 12 047. W 1931 roku działały już 32 kina z 18 016 miejscami. Popularność kin w tym samym okresie wzrosła z 4121 do 5604 widzów.
W 1935 roku, według spisu na dzień 31 marca, we Wrocławiu zarejestrowanych było 36 kin z 17 957 miejscami – pod względem liczby kin Wrocław zajmował siódme miejsce w Niemczech. Wśród tych kin, jedenaście liczyło do 300 miejsc, 9 kin: 301–500 miejsc, 13 kin: 501 -1000 miejsc i tylko 3 kina mieściły ponad 1000 widzów[12].
W 1942 roku we Wrocławiu funkcjonowało 37 kin wyposażonych w 18 925 miejsc. Kino Tauentzien-Theater odwiedzali wrocławianie w liczbie średnio 64 204 miesięcznie w okresie od 1 czerwca 1944 do 21 stycznia 1945 roku (ostatni seans).
W 1942 w czasie II wojny światowej we Wrocławiu czynnych było 37 kin.
Pierwsze działania na rzecz odbudowy kin i ich uruchomienie miały miejsce już 17 lutego 1945 roku. Specjalna grupa wydelegowana do tego celu zwana Wydział Kinofikacji, podlegająca Ministerstwu Informacji i Propagandy, miała za zadanie zabezpieczyć ocalały sprzęt kinowy i budynki. Pierwsza projekcja odbyła się w Trzebnicy. Był to film polski pt. Do ciebie, Polsko. 29 kwietnia 1945 roku wydział obrał za swoją siedzibę Legnicę, gdzie otworzono pierwsze kina na Dolnym Śląsku – kino Polonia. Pod koniec roku 1945 Okręgowy Wydział Kinofikacji przeniósł się do Wrocławia.
Pierwszym kinem w powojennym Wrocławiu było kino Warszawa, powstałe w miejscu przedwojennego kina Palast-Theater, przy ulicy wówczas Karola Świerczewskiego (obecnie Józefa Piłsudskiego). Kino otwarto 16 czerwca 1945 roku, a premierowym filmem był Majdanek.
Pod koniec 1945 roku we Wrocławiu działały trzy kina: kino Polonia (otwarta 13 września) i Pionier (13 października). 1 stycznia 1946 roku zostało otwarte kino Śląsk w miejsce dawnego kina Capitol. Premierowym filmem byłSrebrna flota. W tym samym roku otwarto kolejne kina: Tęcza (14 sierpnia), Fama (28 sierpnia) i Odra (listopad). Popularność seansów kinowych wśród wrocławian rosła w 1946 roku z miesiąca na miesiąc. W grudniu 1945 roku liczba widzów sięgała 47 512, a w marcu 1946 roku 84 143 widzów. Pod koniec 1946 roku liczba widzów w siedmiu kinach wrocławskich wzrosła do 1,5 mln[18]. W mieście działały również kina ruchome. Od 1947 działało Kino Promień; znajdowało się na rogu ulic Promień i Karola Olszewskiego na Sępolnie. Znajdowało się w drewnianym budynku i miało 80 miejsc. Po Wystawie Ziem Odzyskanych zostało zlikwidowane. Obecnie znajduje się tam Prywatna Klinika Okulistyczna.
W 1951 roku we Wrocławiu istniało już 15 kin.[19]
W połowie lat 60. we Wrocławiu działało 31 kin stacjonarnych i dwa kina ruchome oraz kilkanaście kin społecznych.
W 1960 roku we Wrocławiu kina zostały podzielone na cztery kategorie.
Podział kin na kategorie na rok 1960
Kino | Kategoria | Opis kina |
---|---|---|
Śląsk | „0” | |
Gigant | „0” | Znajdowało się w Hali Ludowej, przy ulicy Wystawowej 1 (obecnie hala Stulecia). Było największym kinem w Polsce, mogącym pomieścić 2000 widzów (w statystykach 5400 miejsc), jego ekran miał wymiary 22 na 18 metrów. Pierwszym wyświetlanym filmem był Jezioro Łabędzie i Hello Dolly. (z taśmy 70 mm) |
Pokój | kl.I | |
Warszawa | kl.I | |
Baśń | kl.II | Znajdowało się przy ulicy ks. Stanisława Brzóski na Sępolnie w budynku obecnego kościoła ewangelickiego na tyłach kina Światowid. Miało 178 miejsc. Zostało zamknięte w latach 90. |
Kubuś | kl.II | Znajdowało się przy ulicy Harcerskiej 23, na osiedlu Oporów. Było to kino ze 120 miejscami. Zostało otwarte w 1960 roku a zamknięte w latach osiemdziesiątych. W 2001 roku budynek spłonął, a w 2005 roku został zburzony. |
Lalka | kl.II | Kameralne kino działające nadal. Znajduje się przy ulicy Bolesława Prusa 32. Ma salę na 390 miejsc. W kinie organizowane są cykle filmów polskiego i światowego kina dokumentalnego. Przed wojną w tym miejscu istniało niemieckie kino Festspielhaus; |
Pionier | kl.II | |
Polonia | kl.II | |
Przodownik | kl.II | (obecnie kino Lwów) |
Dworcowe | kl.III | |
Fama | kl.III | |
Lech | kl.III | Znajdowało się pod adresem Belojannisa 3 (obecnie: ul. Samborska) na Muchoborze Wielkim |
Ognisko | kl.III | Znajdowało się przy ulicy Skwer Obrońców Helu 1, na Karłowicach (Psie Pole). |
Paloma | kl.III | Znajdowało się przy ulicy Żernicka 223 na Żernikach. Miało salę kinową przeznaczoną dla 252 widzów. |
Piast | kl.III | Znajdowało się przy ul. Rękodzielniczej 1 (od skrzyżowania z Murarską do skrzyżowania z Koszykarską). Miało salę na 162 widzów. |
Piwnica Świdnicka | kl.III | Kino kameralne, znajdowało się w samym Rynku Wrocławia, pod ratuszem. Miało salę na 60 miejsc. |
Robotnik | kl.III | |
Tęcza | kl.III | kino znajdowało się przy ulicy Tadeusza Kościuszki 177 |
Wyzwolenie | kl.III | ? |
W 1970 roku we Wrocławiu działało już 27 kin.
Podział kin według dzielnic na lata 1970
Kino | Dzielnica | Opis kina |
---|---|---|
Śląsk | Stare Miasto | |
Pokój | Stare Miasto | |
Warszawa | Stare Miasto | |
Dworcowe | Stare Miasto | |
Piwnica Świdnicka | Stare Miasto | |
Klub Dziennikarza | Stare Miasto | Kameralne kino III kategorii, mieszczące się przy ulicy Świdnickiej i mogące pomieścić 60 osób. |
Klubowe | Stare Miasto | Znajdowało się przy pl. Teatralnym w dawnym gmachu T.P.P.R. Miało 280 miejsc. |
Śnieżka | Stare Miasto | Znajdowało się przy pl. Muzealnym 16, późniejsze kino Oscar. Mogło pomieścić 400 osób |
Gigant | Śródmieście | |
Polonia | Śródmieście | |
Pionier | Śródmieście | |
Lalka | Śródmieście | |
Światowid | Śródmieście | Znajdowało się przy ulicy ks. Stanisława Brzóski 1, na Sępolnie w budynku obecnego kościoła ewangelickiego. Zostało otwarte na początku lat 60., a zamknięte pod koniec lat 90. Miało salę kinową na 460 miejsc. |
Przodownik | Krzyki | |
Tęcza | Krzyki | Kameralne, jednosalowe kino znajdowało się przy ulicy Tadeusza Kościuszki 177 |
Oko | Krzyki | (Okręgowy Klub Oficerski) – znajdowało się przy ulicy Bernarda Pretficza 24, w budynku Garnizonowego Klubu Oficerskiego. Kino miało płaską widownię; |
Sygnał | Krzyki | ? |
Paloma | Fabryczna | |
Piast | Fabryczna | |
Lech | Fabryczna | |
Robotnik | Fabryczna | |
Kubuś | Fabryczna | |
Zamek | Fabryczna | Znajdowało się przy ulicy Średzkiej w Leśnicy. Kino znajdowało się w budynku pałacu barokowego przebudowanego z dawnego zamku piastowskiego i miało widownię na 165 miejsc. |
DK Pafawag | Fabryczna | Znajdowało się przy ul. Chociebuska 4-6 (róg Nowodworskiej), na Nowym Dworze. Mogło pomieścić 300 osób. Następnie otwarto tam ośrodek kultury. |
Ognisko | Psie Pole | |
Fama | Psie Pole | |
Wodomierz | Psie Pole | Znajdowało się przy ulicy Jana Długosza 2/6. Miało salę kinową z balkonem o łącznej liczbie 513 miejsc. |
Cukrownik | Psie Pole | Znajdowało się na Sołtysowicach[26] |
W latach późniejszych powstały nowe lub zastępowały zamknięte kina:
Liczba kin na przestrzeni lat 1945–2008
Lata | Liczba kin |
---|---|
1945 | 3 |
1946 | 7 |
1951 | 15 |
1960 | 20 |
1965 | 31 |
1970 | 27 |
1990 | 16 |
1997 | 13 |
2008 | 9 |
Po roku 2007 większość seansów kinowych koncentrowało się w powstających multikinach o wielu salach kinowych.
Po 2017 roku we Wrocławiu funkcjonowały trzy multipleksy z 47 salami kinowymi (łącznie) oraz trzy kina studyjne.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.