Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Karol Czarnecki herbu Prus III (ur. 1804 w okolicach Bracławia, zm. ok. 1888, prawdopodobnie w Krakowie) – powstaniec listopadowy, poeta.
Pochodził z rodziny ziemiańskiej Czarneckich wywodzącej z Mazowsza i osiadłej na Wołyniu. Był synem Floriana i Anny ze Skarżyńskich, wnukiem kasztelana bracławskiego Jana Antoniego (1700-1773). Nie wiadomo, gdzie uczęszczał do szkół, ale znał parę języków i posiadał niemałą wiedzę w dziedzinie sztuki i literatury.
W roku 1830 przyłączył się do powstania listopadowego i służył w wojsku jako podporucznik; o jego czynach czy bitwach, w których brał udział, nic nie wiadomo. Po upadku powstania schronił się w poznańskiem, gdzie w Smogulcu poznał posażną hrabiankę Eleonorę Mielżyńską (1815-1875), córkę nieżyjącego już wówczas generała Stanisława Mielżyńskiego, właścicielkę klucza smoguleckiego. Poślubił ją w 1834 r. W roku 1836 urodziła im się córka Maria (zm. 1920), która później wyszła za hr. Kazimierza Koczorowskiego (1824-1893). Władze pruskie dzięki koneksjom żony co roku przedłużały poddanemu rosyjskiemu Czarneckiemu pozwolenie na pobyt, w r. 1839 pozwolono mu nawet zakupić majątek Chwaliszewo k. Szubina, a przy okazji wstąpienia na tron Fryderyka Wilhelma IV (1840) nadano mu poddaństwo pruskie i uznano szlachectwo.
W latach 1840–1847 Czarnecki działał na niwie kultury: opłacił koszty wystawy malarstwa polskiego w Poznaniu i ogłosił w r. 1845 poemat historyczny w dwóch pieśniach Szturm Gołańczy czyli poświęcenie Polki, opisujący walki na Kujawach w czasie potopu szwedzkiego, którego patriotyczny ton (ale nie technika poetycka) wzbudził uznanie m.in. Karola Libelta.
W 1847 r. życie Czarneckiego się załamało: wydano na niego list gończy za przestępstwo nieobyczajności (nie wiadomo jednak, za jakie). Czarnecki musiał z Prus uciekać i pozostał za granicą do r. 1850. W tym czasie jego żona zakochała się w swym administratorze, Józefie Hutten-Czapskim, i uzyskała w 1850 r. unieważnienie małżeństwa, po czym wyszła za Czapskiego. Czarnecki powrócił w tym roku do Prus, ale za swe przestępstwa został skazany na karę półtora roku więzienia, którą odbył w Koronowie. Była żona w międzyczasie owdowiała i bojąc się pierwszego męża, zwróciła się do władz o wydanie zakazu pobytu Czarneckiego w Prusach. Pruskie MSW zezwoliło mu w 1853 r. powrócić do Chwaliszewa, ale zakazało kontaktów z Eleonorą, która wraz z dziećmi (z Czapskim miała syna Bogdana) schroniła się aż w Szwajcarii.
W roku 1870 nastąpiła ostateczna katastrofa: Chwaliszewo wystawiono za długi na publiczną licytację, a Czarnecki poszedł znów do więzienia za „czyny nieobyczajne”. Przesiedział tam rok i w ostatnich latach życia wydał jeszcze zbiór wierszy Głosy przyszłości do przeszłości (wyd. 1874), utrzymany w duchu epigonalnego romantyzmu, i dwie książki historyczne, Studia nad czterema pokoleniami Jagiellonów i Wyzwolenie Polski spod jarzma Szwedów. Po roku 1874 wszelki ślad po Czarneckim ginie, a rok śmierci jego jest znany z tablicy nagrobkowej w kościele pijarskim w Krakowie.
W niektórych źródłach, nawet we wspomnieniach, które napisał Bogdan Hutten-Czapski[1], Karol Czarnecki tytułowany jest „hrabią”. Nie był nim, a tytuł hrabiowski uzyskał dla siebie i potomków tylko jego daleki kuzyn Marceli Czarnecki (1793-1868), i to z ograniczeniami: pruski tytuł hrabiowski z r. 1854 przysługiwał tylko w primogeniturze kolejnym posiadaczom trzech ordynacji Czestram (Golejewko, Gogolewo i Pakosław), pod warunkiem że poślubią osoby stanu szlacheckiego. Niemniej jednak ród Czarneckich h. Prus III może się według Konarskiego poszczycić aż 17 kawalerami Virtuti Militari.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
