Kamionka (powiat lubartowski)

Kamionka – miasto w Polsce, położone w województwie lubelskim, w powiecie lubartowskim, na Wysoczyźnie Lubartowskiej, nad strugą Parysówką^[3]. Siedziba miejsko-wiejskiej gminy Kamionka. Leży w historycznej Małopolsce, w ziemi lubelskiej^[4].

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Kamionka w innych znaczeniach tego słowa.

Kamionka

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Zabytkowa plebania
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	lubartowski
Gmina	Kamionka
Prawa miejskie	ok. 1450-1870 i od 2021
Burmistrz	Karol Ługowski
Powierzchnia	5,89[1] km²
Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość	1702[1] 289[1] os./km²
Strefa numeracyjna	81
Kod pocztowy	21-132[2]
Tablice rejestracyjne	LLB
Położenie na mapie gminy Kamionka Kamionka
Położenie na mapie Polski Kamionka
Położenie na mapie województwa lubelskiego Kamionka
Położenie na mapie powiatu lubartowskiego Kamionka
51°28′14″N 22°27′47″E
TERC (TERYT)	0608054
SIMC	0382480
Urząd miejski ul. Lubartowska 1 21-132 Kamionka
Strona internetowa

Prywatne miasto szlacheckie, lokowane ok. 1450–1458^[5]. W drugiej połowie XVI wieku Kamionka leżała w powiecie lubelskim, w województwie lubelskim^[6]. Prawa miejskie utraciła 13 stycznia 1870 r.^[7]. Miejscowość uzyskała ponownie status miasta 1 stycznia 2021 r.^[8].

1874–1954 siedziba gminy Kamionka^[9][10][11], 1954–1972 gromady Kamionka^[12], a od 1973 ponownie gminy Kamionka^[13]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa lubelskiego.

Historia

Zmierzch na Rynku w Kamionce

Najstarsza zachowana wzmianka o mieście Camon’ka pochodzi z 1415 roku.

W 1450 r. Jan z Oleśnicy za zgodą króla Kazimierza IV Jagiellończyka przekształcił system prawny miasta z prawa polskiego na niemieckie, co bardzo poprawiło sytuację ekonomiczną i prawną mieszkańców.

W XVI wieku ponownie rozmierzono miasto i zbudowano ratusz. W umieszczonej w Księdze Sądowej Miasta Kamionki z ziemi Lubelskiej 1481-1559 wzmianki z 11 lipca 1544 r. wynika, że w Kamionce znajdował się dwór należący do ówczesnego właściciela miasta Andrzeja z Górki. W 1656 r. Kamionka została splądrowana i spalona przez wojska szwedzkie. Wtedy straciła m.in. dawne przywileje królewskie. Jacek Michałowski – ówczesny właściciel, starosta krzepicki, przywilejem Jana II Kazimierza z 1659 r. przywrócił miastu prawo magdeburskie. Nękające miasteczko epidemie zdziesiątkowały ludność, a pożary w 1806 i 1845 r. zniszczyły jego zabudowania. Powstanie styczniowe było dla miasta wielkim ciosem: wielu mieszkańców zginęło w bitwach i potyczkach, wielu innych aresztowano i wywieziono na Syberię.

13 stycznia 1870 r. pozbawiono Kamionkę praw miejskich^[14]. Otrzymała status osady i stała się siedzibą gminy.

27 stycznia 2020 roku, Radni Rady Gminy Kamionka podjęli uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych, w przedmiocie odzyskania praw miejskich przez Kamionkę, które zakończyły się 16 marca 2020. 72,04% głosujących opowiedziało się za odzyskaniem praw miejskich, 12,73% przeciw, 14,60% wstrzymało się od głosu, 0,63% głosów nieważnych^[15]. Kamionka uzyskała ponownie status miasta 1 stycznia 2021 r.^[8]

Zabytki

• Kościół parafialny pod wezwaniem św. św. Piotra i Pawła – murowany kościół wzniesiony pod koniec XV w. lub początku XVI, najstarszy w powiecie lubartowskim, należy do najstarszych w województwie lubelskim. Zachował swoją gotycką bryłę, przez co na Lubelszczyźnie jest unikatem. W drugiej połowie XVI w. użytkowany przez ewangelików reformowanych (kalwinów).
• Kaplica grobowa rodziny Weyssenhoffów z 1848, miejsce pochówku m.in. zasłużonego dla Polski gen. Jana Weyssenhoffa, uczestnika insurekcji kościuszkowskiej, wojen napoleońskich i powstania listopadowego; adiutant gen. Jana Henryka Dąbrowskiego.
• Zabytkowe domy mieszkalne i budynki gospodarskie
• Cmentarz rzymskokatolicki: kaplica grobowa rodziny Zamoyskich z lat 1890–1893 oraz zabytkowe nagrobki
• Cmentarz żydowski
• miejsce po zamku należącym w XVI wieku do Szamotulskich, a potem w XVII wieku do Orzechowskich. Zamek spalili w 1649 roku Kozacy podczas Powstania Chmielnickiego^[16]. Zamek był murowany, dwukondygnacyjny, trójdzielny^[16].

Galeria

• 
  Kościół pw. św. św. Piotra i Pawła
• 
  Kaplica grobowa Zamoyskich na cmentarzu parafialnym (1890-93)
• 
  Kaplica grobowa rodziny Weyssenhoffów

Części miejscowości

Integralne części wsi przed nadaniem statusu miasta^[17][18]

SIMC	Nazwa	Od 2021
0382496	Grabowy Las	część wsi Ciemno
0382504	Kokosz	część wsi Kierzkówka-Kolonia
0382510	Krzywy Dąb	część wsi Ciemno
0382527	Laski	przysiółek wsi Ciemno
0382533	Nowy Skrobów	część wsi Siedliska
0382540	Ostrów	część wsi Samoklęski
0382579	Polny Młyn	część wsi Kierzkówka
0382585	Stare Pole	część wsi Kozłówka

Ludzie związani z Kamionką

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Kamionce (powiat lubartowski).

Zobacz też

• Kozłowiecki Park Krajobrazowy