KTM-19

KTM-19 (seria 71-619) – czteroosiowy, wysokopodłogowy tramwaj zaprojektowany i produkowany seryjnie od roku 1999 w Ust-Katawskiej Fabryce Wagonów (UKWZ) Rosja. KTM-19 jest najnowocześniejszym seryjnie produkowanym pojazdem w tej fabryce. Pomimo wykorzystania na etapie projektu i budowy rozwiązań konstrukcyjnych z modeli KTM-5 i KTM-8, jest to zupełnie nowa generacja wagonów tramwajowych. Tramwaj ten jeździ głównie w rosyjskich miastach, a także w kilku zagranicznych. Produkcja tego modelu uchroniła wiele linii, a nawet sieci tramwajowych przed likwidacją.

71-619 (KTM-19)

71-619 w Niżnym Nowogrodzie
Dane ogólne
Kraj produkcji	Rosja
Producent	Ust´-Katawskij Wagonostroitielnyj Zawod
Miejsce produkcji	Ust-Kataw
Premiera	1998
Lata produkcji	od 1999
Dane techniczne
Liczba członów	1
Długość	15 400 mm
Szerokość	2500 mm
Wysokość	3160 mm
Masa	20 000 kg
Moc silników	4 × 50 kW
Prędkość maksymalna	75 km/h
Wnętrze
Liczba miejsc siedzących	30
Liczba miejsc ogółem	214
Niskopodłogowość	0%

Nazwa

Tramwaj ma dwie nazwy: schematyczną 71-619 i półoficjalną KTM-19. Oznaczenie 71-619 jest nazwą schematyczną stosowaną dla wielu maszyn w dawnym ZSRR, 71 oznacza tramwaj, 600 – numer fabryki (UKWZ), natomiast 19 – numer modelu. Dodatkowe litery oznaczają modyfikacje.

Nazwa półoficjalna KTM-19 oznacza Katawski Tramwaj model 19. Dodatkowe litery oznaczają modyfikacje. W podobny sposób oznaczano tramwaje produkowane w całym ZSRR, np. ЛМ oznacza tramwaj wyprodukowany w Leningradzie (obecnie Petersburg).

Geneza

Schemat tramwaju KTM-19

Tramwaj KTM-8 (w malowaniu takim samym jak KTM-19) – poprzednik KTM-19

Po rozpadzie Związku Radzieckiego w latach 90. podstawą komunikacji tramwajowej w Rosji były przestarzałe technologicznie tramwaje typu KTM-5 i KTM-8. Inna sytuacja była jedynie w dwóch największych miastach kraju, Moskwie i Sankt Petersburgu – trzon taboru moskiewskiego stanowiły tramwaje produkcji czechosłowackiej (Tatra), natomiast Petersburg obsługiwały wagony produkcji miejscowej (serie ЛМ)^[1]. W mniejszych miastach stan techniczny taboru był bardzo zły. Zakup zagranicznych tramwajów uniemożliwiała szerokość torów (1524 mm w krajach dawnego ZSRR, podczas gdy w pozostałych krajach europejskich najczęściej 1435 mm)^[2], a koszt opracowania i następnie zbudowania wózków jest jednym z największych kosztów budowy^[3]. W Ust-Katawskiej Fabryce Wagonów podjęto więc decyzję o opracowaniu nowych typów tramwajów. Powstało kilka prototypów jak KTM-11 i KTM-16, jednak do produkcji seryjnej wszedł dopiero KTM-19. Umożliwiło to modernizację taboru tramwajowego rosyjskich miast. W produkcji poszczególnych modeli dochodziło potem do różnych modernizacji i zmian konstrukcyjnych, przez co tramwaj 71-619А różni się bardzo od prototypów 71-619^[4].

Konstrukcja

Pulpit sterowniczy

Różnice w stosunku do poprzednich modeli

W KTM-19 zastosowano wiele rozwiązań z poprzednich modeli KTM-5, KTM-8. Do głównych różnic należy zaliczyć wydłużenie oraz zwężenie pudła. Zastosowano drzwi otwierane do środka podobnie jak w autobusach. Poprawiono też kabinę sterowniczą, zastosowano lepsze materiały wykończeniowe^[4], a także zmieniono światła na bardziej kanciaste (KTM-8 ma okrągłe).

Wnętrze

Wnętrze

KTM-19 ma wszystkie siedzenia ustawione przodem do kierunku jazdy. Pod lewą ścianą (tą bez drzwi) znajdują się siedzenia pojedyncze, podobnie jak w tramwajach Konstal 105N i pochodnych. Natomiast pod ścianą prawą (z drzwiami) znajdują się siedzenia podwójne. Siedzenia są mocowane podobnie jak w tramwaju Konstal 105N – na metalowym stelażu przymocowanym do podłogi i ściany^[5].

Wózki

Tramwaj KTM-19 podobnie jak modele poprzednie KTM-5 i KTM-8 oraz polskie tramwaje Konstal 105N ma dwa wózki dwuosiowe (układ osi BoBo). Wózki pochodzą z tramwaju KTM-8 (z tą różnicą, że zostały wzmocnione, gdyż wzrosła masa pojazdu). Wersja dla Rostowa (normalnotorowa) ma niemalże identyczne wózki co wersja szerokotorowa, tylko nieco węższe^[3].

Pantograf

Początkowo w KTM-19 stosowano pantografy typu wiedeńskiego, używane bardzo często w wielu różnych tramwajach. W wyniku modyfikacji oraz remontów standardowe pantografy zastępowano połówkowymi. Jednakże we wszystkich typach modyfikacji oprócz 71-619А (gdzie zastosowano wyłącznie pantografy połówkowe) oraz 71-619КС (gdzie zachowano pantografy standardowe) można znaleźć zarówno egzemplarze z pantografami wiedeńskimi, jak i połówkowymi^[6].

Modyfikacje

71-619КТ ma już połówkowy pantograf mimo tego, że pochodzi z pierwszych lat produkcji

• 71-619 – dwa prototypowe wagony zbudowane w 1999; jeden z nich jeździ w Moskwie, drugi w Czelabińsku.
• 71-619КТ – wersja ze zmienioną elektroniką, produkowaną przez firmę Kanołus.
• 71-619КС – wersja z dwumiejscową kabiną przeznaczoną do nauki jazdy (typ używany tylko w Moskwie).
• 71-619КМ (К-01) – wersja z wózkami dwustopniowego zawieszenia typu Miegi; ma elektroniczną tablicę i klimatyzację sterowaną z kabiny motorniczego.
• 71-619К-02 – wersja zbudowana specjalnie dla Rostowa nad Donem, mająca rozstaw kół 1435 mm (normalnotorowy, podczas gdy w krajach dawnego ZSRR stosuje się rozstaw szerokotorowy – 1524 mm)^[7].
• 71-619КТМ (КТ-01) – zakres modyfikacji taki jak w 71-619КТ i 71-619КМ (К-01).
• 71-619КТУ (КТ-02) – modyfikacje takie jak w 71-619КТМ (КТ-01); jest to wersja normalnotorowa projektowana dla Rostowa nad Donem (planowana też na eksport).
• 71-619А – wersja wyposażona tak jak 71-619КТМ (КТ-01), dodatkowo z napędem asynchronicznym; jeździ w Moskwie, Złatouście i Ufie^[8].

Wady i zalety[4]

Zalety

• bardzo prosta i trwała konstrukcja
• niska awaryjność
• znacznie wyższa jakość i estetyka w porównaniu do poprzednich modeli tej firmy
• niska cena (nawet czterokrotnie mniejsza niż tramwajów zachodnich)
• możliwość łączenia nawet do czterech wagonów w jeździe wielokrotnej (w praktyce wykorzystuje się maksymalnie dwa)
• wózki szerokotorowe (rozstaw torów powoduje znacznie niższą opłacalność kupowania wagonów z Zachodu)

Wady

• wysoka podłoga (obecnie większość produkowanych tramwajów ma chociażby część niskiej lub średniej podłogi)
• wielość modyfikacji powodująca, że nie wszystkie części pasują do siebie
• przestarzała technologia w porównaniu do wagonów produkowanych w zachodniej Europie
• jakość materiałów i wykończenia niższa niż w tramwajach zachodnioeuropejskich

Eksploatacja[9]

KTM-19 w Moskwie

KTM-19 w Charkowie (linia 7)

KTM-19 w trakcji podwójnej w Saratowie, drugi wagon ma opuszczony pantograf

Rosja

• Angarsk – 7 sztuk
• Bijsk – 1 sztuka
• Czelabińsk – 9 sztuk
• Irkuck – 8 sztuk
• Iżewsk – 1 sztuka
• Jarosław – 36 sztuk
• Kazań – 6 sztuk
• Kemerowo – 37 sztuk
• Kołomna – 11 sztuk
• Krasnodar – 10 sztuk
• Krasnojarsk – 4 sztuki
• Magnitogorsk – 15 sztuk
• Moskwa – 114 sztuk
• Nabierieżnyje Czełny – 4 sztuki
• Niżniekamsk – 8 sztuk
• Niżny Nowogród – 29 sztuk
• Nowokuźnieck – 8 sztuk
• Nowosybirsk – 4 sztuki
• Nowotroick – 3 sztuki
• Nowoczerkask – 3 sztuki
• Omsk – 2 sztuki
• Perm – 27 sztuk
• Prokopjewsk – 9 sztuk
• Rostów nad Donem – 19 sztuk
• Saławat – 2 sztuki
• Saratów – 23 sztuki
• Stary Oskoł – 15 sztuk
• Tomsk – 14 sztuk
• Ufa – 2 sztuki
• Ułan Ude – 20 sztuk
• Uljanowsk – 19 sztuk
• Usole Syberyjskie – 2 sztuki
• Wołczansk – 1 sztuka
• Wołżski – 3 sztuki
• Złatoust – 9 sztuk

Kazachstan

• Pawłodar – 1 sztuka

Uzbekistan

• Taszkent – 30 sztuk

Ukraina

• Charków – 10 sztuk

Galeria

• 
  71-619КТ w Angarsku
• 
  71-619КТ w Wołczańsku
• 
  71-619К w Moskwie
• 
  71-619К w Moskwie
• 
  71-619А w Moskwie
• 
  71-619А-01 w Moskwie
• 
  71-619КТ w Moskwie
• 
  71-619К-01 w Taszkencie
• 
  71-619К w Niżnym Nowogrodzie
• 
  71-619КТ w Niżnym Nowogrodzie
• 
  71-619КТ w Prokopjewsku
• 
  71-619К w Ufie
• 
  71-619КТ w Permie

Przypisy

1. Piotr Tomasik. Współczesność tramwajów w Sankt Petersbugu. „Świat Kolei”. 8/2007, s. 46–53. Łódź: EMI-PRESS. ISSN 1234-5962.
2. Istnieją jeszcze wagony wąskotorowe np. 1000mm.
3. Трамвай 71-619 (КТМ-19). [dostęp 2009-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 listopada 2005)]. (ros.).
4. KTM-5 prawdziwy tramwajowy best seller oraz inne tramwaje UKWZ. [dostęp 2009-01-15]. (pol.).
5. Np. w tramwaju Düwag N8C Siedzenia są zamocowane na skrzyniach.
6. Результаты поиска – СТТС. [dostęp 2009-01-17]. (ros.).
7. Харьков транспортный_ Трамвай_ Подвижной Состав_ КТМ-19 (71-619). [dostęp 2009-01-15]. (ros.).
8. Сайт общественной организации Ярославцы за трамвай – КТМ-19. [dostęp 2009-01-16]. (ros.).
9. Трамвайные вагоны. [dostęp 2009-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 lutego 2007)]. (ros.).

Bibliografia

• Результаты поиска – СТТС. [dostęp 2009-01-17]. (ros.).
• Сайт общественной организации Ярославцы за трамвай – КТМ-19. [dostęp 2009-01-16]. (ros.).
• Трамвай 71-619 (КТМ-19). [dostęp 2009-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 listopada 2005)]. (ros.).
• Трамвайные вагоны. [dostęp 2009-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 lutego 2007)]. (ros.).
• KTM-5 prawdziwy tramwajowy best seller oraz inne tramwaje UKWZ. [dostęp 2009-01-15]. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Strona producenta