Józef Zubrzycki

Józef Kazimierz Zubrzycki (ur. 16 marca 1914 w Borysławiu, zm. 23 stycznia 2009 w Krakowie) – chorąży Polskich Sił Powietrznych, kawaler Virtuti Militari, uczestnik zrzutów zaopatrzenia do okupowanej Polski. W późniejszym okresie awansowany do stopnia podporucznika^[1].

Józef Kazimierz Zubrzycki

podporucznik
Data i miejsce urodzenia	16 marca 1914 Borysław
Data i miejsce śmierci	23 stycznia 2009 Kraków
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego Armée de l’air RAF
Jednostki	131 eskadra myśliwska 133 eskadra myśliwska 162 eskadra myśliwska dywizjon 317 dywizjon 138 1586 Eskadra Specjalnego Przeznaczenia dywizjon 300 dywizjon 301
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Życiorys

Syn Franciszka i Julii z domu Komurek. W 1930 r. ukończył I Państwowe Gimnazjum im. Ignacego Mościckiego w Stryju i zgłosił się do odbycia służby wojskowej. Zdał egzaminy do Szkoły Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich w Bydgoszczy, którą ukończył w 1933 r. w specjalności mechanika. Został przydzielony do 131. eskadry myśliwskiej, następnie do 133. eskadry myśliwskiej. W lipcu 1937 r. otrzymał przydział do 162. eskadry myśliwskiej i w jej składzie służył do sierpnia 1939 r. 26 sierpnia uległ wypadkowi, podkład kolejowy spadł mu na stopę powodując rozległe obrażenia. Z uwagi na brak mechaników w eskadrze nie zdecydował się na hospitalizację i pozostał na służbie^[2].

Jego jednostka została włączona do lotnictwa Armii „Łódź”. Po wybuchu II wojny światowej Zubrzycki objął stanowisko dowódcy czołówki technicznej, zajmował się przygotowywaniem lotnisk polowych i organizowaniem zasadzek polskich myśliwców. W trakcie walk odłączył się od swej macierzystej jednostki, udało mu się do niej powrócić 15 września w rejonie Stanisławowa. Po agresji ZSRR na Polskę przekroczył w Kutach granicę z Rumunią i został internowany. Po leczeniu został osadzony w obozie w Târgu Jiu, ale udało mu się zbiec i przez Jugosławię i Grecję 20 lutego 1940 r. dotrzeć do Francji. Został skierowany do Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Lyon-Bron, a następnie do Andrézieux-Bouthéon. Po upadku Francji z portu Saint-Jean-de-Luz został ewakuowany do Wielkiej Brytanii na pokładzie statku „Arandora Star”^[3].

Zgłosił się do służby w Polskich Siłach Powietrznych, otrzymał numer służbowy RAF 792485^[4]. Został skierowany do 17 Operational Training Unit w Upwood na szkolenie w obsłudze sprzętu brytyjskiego, po jego ukończeniu 19 marca 1941 r. otrzymał przydział do dywizjonu 317 jako mechanik silnikowy. Zgłosił się ochotniczo do służby w personelu latającym i 1 stycznia 1943 r. został skierowany na kurs mechaników pokładowych, który ukończył w kwietniu. W sierpniu został przydzielony do polskiej eskadry „C” w 138 dywizjonie RAF do zadań specjalnych. Latał ze zrzutami zaopatrzenia dla ruchu oporu działającego na terenie Francji. Po powstaniu 1586 Eskadry Specjalnego Przeznaczenia został przebazowany do Afryki, a następnie do Włoch, skąd wykonywał loty do Albanii, Czechosłowacji, Grecji, Jugosławii, północnych Włoch oraz do Polski^[3].

Pierwszy lot z zadaniem zrzutu dla podziemia wykonał w nocy z 8 na 9 sierpnia 1943 r., kiedy to w ramach operacji Tomcod 34/Roach 142 zrzucił zasobniki z zaopatrzeniem we Francji^[5]. Kolejne zadanie nad Francją wykonał w nocy z 7 na 8 października w ramach operacji Tom 17^[6]. 6 listopada został przebazowany z Wielkiej Brytanii do nowej bazy w Sidi Amar^[7].

Swój pierwszy lot do Polski wykonał w nocy z 18 na 19 grudnia 1943 r. Samolot Handley Page Halifax JN-911 „Z" w ramach operacji Ohio 3 dokonał zrzutu materiałowy na placówkę „Rybitwa-I” 16^[8]. Pod koniec grudnia został przebazowany do nowej bazy w południowych Włoszech w Campo Casale pod Brindisi^[9].

W nocy z 5 na 6 stycznia 1944 r. poleciał w ramach operacji Tupman 2 i Florida 10. Samolot miał dokonać zrzutu cichociemnych na placówkę „Stolnica” 106, ale nie doszło do wykonania zadania^[10]. W lutym wykonał trzy loty ze zrzutami nad północne Włochy i nad Jugosławię^[11]. W nocy z 24 na 25 lutego, w ramach operacji Weller 2 poleciał z zadaniem zrzutu skoczków na placówkę „Obraz 308”^[12]. Tu również nie doszło do wykonania zadania^[13]. Turę lotów bojowych (w jego przypadku wynoszącą 26 lotów) zakończył w nocy z 27 na 28 kwietnia, kiedy to poleciał z zadaniem zrzutu czterech cichociemnych na placówkę „Tapczan 410”. Zadania nie wykonano^[14].

W maju został skierowany do Wielkiej Brytanii na odpoczynek i od czerwca służył jako instruktor mechaników pokładowych w 1662 Heavy Conversion Unit w Blyton. Z chwilą wybuchu powstania warszawskiego zgłosił swoją chęć powrotu do służby i trafi do dywizjonu 300. Tu rozpoczął loty bojowe w ramach swej drugiej tury operacyjnej^[15]. W czasie służby w tym dywizjonie latał z zadaniami bombardowania na cele w Duisburgu, Kleve, Dortmundzie, Pforzheim, Hanowerze, Hanau, Paderborn, Nordhausen, Plauen, Berlinie oraz Helgolandzie. Dodatkowo, w ramach operacji „Manna”, wykonał loty ze zrzutami żywności dla głodującej holenderskiej ludności cywilnej. W ramach operacji „Exodus” transportował wyzwolonych jeńców z niemieckich obozów, a w ramach operacji „Wastage” brał udział w zrzucaniu zapasów bomb lotniczych do morza. 29 września 1946 r. otrzymał przydział do dywizjonu 301. Po demobilizacji w 1947 r. zdecydował się na powrót do Polski^[16].

Po przybyciu do Polski zamieszkał w Paczkowie, gdzie połączył się z rodziną przesiedloną z Kresów. Od 1949 do 1951 r. pracował przy budowie kombinatu metalurgicznego Nowa Huta, następnie znalazł zatrudnienie w firmach Beton-Stal i Budostal w Krakowie. W 1969 r. przeszedł na emeryturę i zaangażował się w działalność społeczną. Został członkiem Aeroklubu Krakowskiego, działał w Krakowskim Klubie Seniorów Lotnictwa oraz współpracował z Muzeum Lotnictwa Polskiego^[17].

Zmarł 23 stycznia 2009 r. i został pochowany na cmentarzu Grębałowskim (kwatera LV, rząd III, miejsce 1)^[18].

Ordery i odznaczenia

Za swą służbę otrzymał odznaczenia^[19][20][17]:

• Krzyż Srebrny Virtuti Militari nr 11130,
• Krzyż Walecznych – dwukrotnie,
• Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami,
• Medal Lotniczy – dwukrotnie,
• Polowy Znak Mechanika Pokładowego nr 14,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Srebrny Krzyż Zasługi,
• Brązowy Krzyż Zasługi,
• Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju”,
• Brązowy Medal za Zasługi dla Obronności Kraju,
• Złoty Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej”,
• Złota odznaka miasta Krakowa,
• Odznaka „Za Zasługi dla ZBoWiD”,
• Distinguished Flying Cross,
• 1939-45 Star,
• France and Germany Star,
• Defence Medal,
• War Medal 1939–1945.

Przypisy

1. Mroczkowski, Olejko 2011 ↓, s. 345.
2. Józef Kazimierz Zubrzycki „Żuber”. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-10-24]. (pol.).
3. Hasiński 1994 ↓, s. 226.
4. Krzystek 2012 ↓, s. 644.
5. Bieniecki 2005 ↓, s. 72.
6. Bieniecki 2005 ↓, s. 81.
7. Bieniecki 2005 ↓, s. 85–86.
8. Bieniecki 1994 ↓, s. 377.
9. Bieniecki 2005 ↓, s. 90.
10. Bieniecki 1994 ↓, s. 378.
11. Bieniecki 2005 ↓, s. 93–97.
12. Olejko, Mroczkowski 2011 ↓, s. 105.
13. Bieniecki 1994 ↓, s. 379.
14. Bieniecki 1994 ↓, s. 395.
15. Jaśkiewicz 2018 ↓, s. 200.
16. Józef Zubrzycki. Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej. [dostęp 2023-10-27]. (pol.).
17. Ppor. strz. pokł. Józef Zubrzycki – nr. sł. 792485. Sekowa.Info. [dostęp 2023-10-26]. (pol.).
18. Józef Zubrzycki. Niebieska eskadra – groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników. [dostęp 2023-10-27]. (pol.).
19. Mroczkowski 2016 ↓, s. 170.
20. Zubrzycki Józef Kazimierz. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940–1947. [dostęp 2023-10-24]. (pol.).

Bibliografia

• Łukasz Jaśkiewicz: 300 Dywizjon Bombowy „Ziemi Mazowieckiej”. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2018. ISBN 978-83-7889-828-3. OCLC 1096345355.
• Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej. Kraków: Arcana, 1994. ISBN 978-83-86225-10-1. OCLC 32544104.
• Kajetan Bieniecki: Polskie załogi nad Europą 1942–1945 : Polacy w operacjach specjalnych. Warszawa: Bellona, 2005. ISBN 83-11-10235-X. OCLC 237043165.
• Mieczysław J. Hasiński: Szkoła Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich = The Polish Air Force N. C. O.'S Training. T. III R-Z. Poznań: 1994, s. 223. ISBN 83-902541-0-7. OCLC 78622750.
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• Krzysztof Mroczkowski: Trzy bez atu z Polandami : Polskie Siły Powietrzne na Zachodzie w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego. Kraków: Muzeum Lotnictwa Polskiego, 2016. ISBN 978-83-931259-9-9. OCLC 1138898925.
• Andrzej Olejko, Krzysztof Mroczkowski: Szachownice nad okupowaną Europą. Rzeszów: Wydawnictwo Libra, 2011. ISBN 978-83-89183-69-9. OCLC 730035695.
• Krzysztof Mroczkowski, Andrzej Olejko: Nocnych lotów świadectwa. Kraków: Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, 2011. ISBN 978-83-931259-1-3. OCLC 852799747.