Dortmund
miasto w zachodniej części Niemiec Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dortmund ['dɔʁtmʊnt] (dolnoniem. Düörpm) – miasto na prawach powiatu położone w zachodniej części Niemiec, w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia, w rejencji Arnsberg. Pod koniec 2019 roku, z liczbą mieszkańców wynoszącą niecałe 590 tys., Dortmund zajmował dziewiąte miejsce w Niemczech pod względem liczby ludności[potrzebny przypis]. Jest największym miastem Zagłębia Ruhry.
 | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj związkowy | |||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia |
280,71 km² | ||||
| Wysokość |
50–254 m n.p.m. | ||||
| Populacja • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
02304, 0231 | ||||
| Kod pocztowy |
44135-44388 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
DO | ||||
| Podział miasta |
12 dzielnic | ||||
 | |||||
Położenie na mapie Nadrenii Północnej-Westfalii  | |||||
Położenie na mapie Niemiec  | |||||
 51°31′N 7°28′E | |||||
| Strona internetowa | |||||
Dortmund to znaczący ośrodek przemysłowy. Wydobycie węgla kamiennego, hutnictwo żelaza. Przemysł maszynowy (maszyny górnicze, hutnicze, części okrętowe, elementy mostów), metalowy, elektrotechniczny, elektroniczny, spożywczy (największy były ośrodek produkcji piwa w Europie po Monachium – sześć browarów, w tym Dortmunder Union-Brauerei, Brinkhoff’s, Kronen i DAB).
Centrum finansowo-handlowe, z licznymi bankami, towarzystwami ubezpieczeniowymi, firmami handlowymi, giełdami i hurtowniami. Także ważny węzeł kolejowy i drogowy.
Jest siedzibą licznych uczelni, w tym uniwersytetu założonego w 1966 roku, instytutów naukowo-badawczych: Maxa Plancka, Spektrochemii i Spektroanalizy, Socjologii, Rozwoju Przestrzennego Miast, a także urzędów – Bezpieczeństwa Pracy i Archiwum Gospodarczego Westfalii.
Dortmund znany jest od IX wieku. Miasto zostało po raz pierwszy wspomniane w 880 w dokumentach urzędowych pod nazwą Throtmanni[1]. Była to wówczas niewielka osada karolińska. W 1152 Dortmund występuje pod nazwą Tremonia, a w 1222 r. Dortmunde. W 1152 cesarz Fryderyk Barbarossa przybył do tego regionu i odbudował miejscowość, która została zniszczona. Przez dwa lata Dortmund był rezydencją Barbarossy, a w ciągu kolejnych lat nastąpił gwałtowny rozwój miasta – Dortmund z niewielkiej miejscowości stał się jednym z najbardziej wpływowych miast na terenie cesarstwa. W XIII wieku miasto stało się członkiem Ligi Hanzeatyckiej, w 1220 Wolnym Miastem Rzeszy – jedynie podporządkowany bezpośrednio cesarzowi. Po 1320, zamożne miasto handlowe znane jest w dokumentach pisanych jako Dorpmunde. Od połowy XIV wieku Dortmund był siedzibą związku kupców Westfalii. Wojna trzydziestoletnia spowodowała upadek jego gospodarki.
Położony w Westfalii Dortmund posiadał status wolnego miasta aż do 1802, kiedy stał się eksklawą księstwa Orania-Nassau. W 1806 stał się częścią Wielkiego Księstwa Bergu. Po klęsce Napoleona w 1815 podczas wojen napoleońskich, Dortmund wszedł w skład pruskiej prowincji Westfalii, od 1871 w granicach Niemiec. W dobie industrializacji, Dortmund stał się wielkim centrum górnictwa, hutnictwa oraz produkcji piwa.
W czasie rządów niemieckich nazistów, ofiarą terroru padli pacjenci szpitala w dzisiejszej dzielnicy Aplerbeck (przede wszystkim umysłowo chorzy oraz starzy), których przeniesiono do Hadamar, gdzie zostali zagazowani. Była to część akcji T4 (Aktion T4). Ponadto 229 dzieci zostało zabitych w „Wydziale specjalistycznym dla Dzieci”, który został przeniesiony z Marburga w 1941 roku. Dortmund, wraz z innymi miastami Zagłębia Ruhry, był celem masowego niszczenia przez alianckie naloty. Około 80% zabudowy legło w gruzach, w tym historyczne centrum.
Po odbudowie i modernizacji miasto stało się ważnym centrum techniki i przemysłu. Jest to również jedno z zielonych miast w Westfalii, znane z licznych areałów zieleni i parków, których znaczna część powstała na gruzach lub hałdach.
- romański warowny św. Piotra (St. Peter), Syburg (1169)
- romańsko-gotycki Kościół Mariacki (Marienkirche) z ok. 1220
- gotycki św. Rajnolda (St. Reinold) z XIII-XV w.
- gotycki św. Jana Chrzciciela (St. Johannes) z XIV-XV w.
- gotycki św. Piotra (St. Peter) z XIV w.
- Hohensyburg – ruiny zamku (1150)
- Hörder Burg – wieża odbudowanego zamku z XII w.
- Haus Bodelschwingh – zamek z fosą z XIII w.
- Haus Dellwig – zamek z fosą z XIII w.
- Gut Niederhofen – zabudowania dóbr rycerskich z XIII w.
- Haus Rodenberg – zamek z fosą z XIII w.
- Haus Sölde – zabudowania dóbr rycerskich z XIII w.
- Haus Westhusen – zamek z fosą z XIV w.
- Adlerturm (Orla Baszta) – rekonstrukcja części murów obronnych z XIV w.
- Steinerner Turm (Kamienna Baszta) – część fortyfikacji z XIV w.
- Haus Steinhausen – częściowo zniszczony zamek z fosą z XV w.
- Haus Wenge – zabudowania dóbr rycerskich z XVI w.
- Torhaus Rombergpark – brama warowna z XVII w. będąca częścią byłego zamku Brünninghausen
- Haus Wischlingen – kaplica z muru pruskiego (1783), pozostałość dóbr rycerskich
- Haus Schulte-Witten – willa rodziny Schulte-Witten (1880)
- Altes Stadthaus – stary budynek Urzędu Miasta z XIX w.
- budowle fabryczne i osiedla robotnicze z przełomu XIX i XX w.
- stara Synagoga w Dortmundzie
Muzea i wystawy
- Muzeum „Adlerturm” (Orla Baszta) – historia miasta
- Muzeum „am Ostwall” – sztuka nowoczesna
- Muzeum Kultury i Sztuki – n.p. 400 złotych monet z IV w.
- Muzeum Historii Naturalnej
- Muzeum Przemysłu „Kopalnia Zollern” (zob. Kopalnia Zollern)
- Muzeum Firmy Hoesch – historia stali w Dortmundzie
- Muzeum Browarnictwa
- Muzeum Samochodów Zabytkowych
- Borusseum – piłka nożna, Borussia Dortmund
- Altes Hafenamt (stary kapitanat portu) – wystawa „Żegluga i port”
- „DASA” / „Deutsche Arbeitsschutzaustellung” („Niemiecka Wystawa BHP”)
- Niemieckie Muzeum Piłki Nożnej (Deutsches Fußballmuseum)
Inne atrakcje
- kompleks sportowo-wystawowy Westfalenhalle (23 tys. miejsc, hipodrom)
- kasyno
- gmach Filharmonii Westfalii
- Teatr Miejski
- ogrody botaniczne i zoologiczne
- Dortmunder Schachtage – jeden z najsłynniejszych na świecie, corocznie rozgrywany turniej szachowy
- Monkey Town – hala zabaw, znajdująca się przy ulicy Burgweg
- baseny
- kompleks rekreacyjno-sportowy Wischlingenpark
- Westfalenpark
Dortmund podzielony jest na dwanaście okręgów administracyjnych (Stadtbezirk), które dzielą się na 62 dzielnice (Stadtteil).
Okręgi administracyjne: Aplerbeck, Brackel, Eving, Hombruch, Hörde, Huckarde, Innenstadt-Nord, Innenstadt-Ost, Innenstadt-West, Lütgendortmund, Mengede oraz Scharnhorst.
Dzielnice: Alt-Scharnhorst, Aplerbeck, Asseln, Barop, Benninghofen, Berghofen, Bittermark, Bodelschwingh, Borsigplatz, Bövinghausen, Brackel, Brechten, Brünninghausen, City, Derne, Deusen, Dorstfeld, Dorstfelder Brücke, Eichlinghofen, Eving,Grevel, Hacheney, Hafen, Holthausen, Holzen, Hombruch, Hostedde, Hörde, Huckarde, Jungferntal-Rahm, Kaiserbrunnen, Kirchderne, Kirchhörde-Löttringhausen, Kirchlinde, Kley, Körne, Kurl-Husen, Lanstrop, Lindenhorst, Lütgendortmund, Marten, Mengede, Menglinghausen, Nette, Nordmarkt, Oespel, Oestrich, Persebeck-Kruckel-Schnee, Rombergpark-Lücklemberg, Ruhrallee, Scharnhorst-Ost, Schüren, Schwieringhausen, Sölde, Sölderholz, Syburg, Wambel, Wellinghofen, Westerfilde, Westfalendamm, Westfalenhalle, Westrich, Wichlinghofen oraz Wickede.
W mieście znajdują się stacje kolejowe: Dortmund-Barop, Dortmund-Derne, Dortmund-Dorstfeld, Dortmund-Kley, Dortmund-Kruckel, Dortmund-Kurl, Dortmund-Mengede, Dortmund-Wickede, Dortmund-Hörde, Dortmund Knappschaftskrankenhaus, Dortmund Möllerbrücke, Dortmund Stadthaus, Dortmund Universität, Dortmund West.
W mieście znajduje się port lotniczy.
Miasto jest ważnym ośrodkiem sportu. W 2006 r. stadion Borussii był jednym z miejsc, gdzie rozgrywano mecze piłkarskie w ramach mundialu. Prowadzona przez Pawła Janasa reprezentacja Polski przegrała 1:0 z Niemcami.
Ponadto od 1973 Dortmund stał się miejscem Dortmunder Schachtage (Dortmundzkich Dni Szachowych), jednego z najważniejszych cyklicznych turniejów międzynarodowych w tej dyscyplinie.
Miejscowości partnerskie[2]:
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
